Πόσο μπορεί να αντέξει η οικονομία αφού υπέστη πρωτοφανή χτυπήματα σε λιγότερο από 4 μήνες;
Μετά τον Οκτώβριο του 2023, το Ισραήλ κινητοποίησε περίπου 360.000 εφέδρους, ξύνοντας τον πάτο του βαρελιού για να ξεκινήσει την πιο περίπλοκη στρατιωτική επίθεση στην ιστορία του. Ωστόσο, το Τελ Αβίβ όχι μόνο κατέστρεψε την οικονομία της Γάζας, έχει ήδη κόψει την ισραηλινή.
Αν και δεν είναι πολύ γνωστό, οι 360.000 στρατιώτες στο μέτωπο είναι στην πραγματικότητα… μισθοφόροι οπλίτες.
Ενώ στην Ελλάδα, για παράδειγμα, οι στρατεύσιμοι κερδίζουν 8,80 ευρώ το μήνα, οι Ισραηλινοί λαμβάνουν 2.155 ευρώ για δύο μήνες, το ελάχιστο ισραηλινό. Ωστόσο, συνέχισαν να αμείβονται με τον μέσο όρο των τριών τελευταίων μισθών τους όπου αμείβονταν στο παρελθόν καλύτερα, ανέφερε Ταχυδρομείο της Ιερουσαλήμ.
Αυτό όμως αύξηση που αποφάσισε η Κνεσέτ τον Νοέμβριο, η κάλυψη των αναγκών των στρατιωτών, δηλαδή των εργαζομένων, όχι μόνο εξαντλεί τα ταμεία του κράτους, αλλά αδυνατεί να αντισταθμίσει τη ζημιά που έχει προκαλέσει ο πόλεμος σε όλους σχεδόν τους τομείς της οικονομίας.
Για παράδειγμα, τον Νοέμβριο του 2023, η Τράπεζα του Ισραήλ υπολόγισε τον «μεικτό αντίκτυπο» του πολέμου στο Ισραήλ σε 53 δισεκατομμύρια δολάρια, μειώνοντας την εκτίμηση της ανάπτυξής της στο 2% ετησίως το 2023 και το 2024, από 2,3% και 2,8%, αντίστοιχα.
«Στην τουριστική βιομηχανία, ένας πύραυλος μπορεί να αλλάξει τα πάντα»
Τον Δεκέμβριο του 2023, το Υπουργείο Οικονομικών του Ισραήλ δήλωσε ότι ο πόλεμος πιθανότατα θα κόστιζε στο Ισραήλ περίπου 13,8 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος, με την προϋπόθεση ότι οι ισραηλινές επιχειρήσεις όπως κατασκευάζονται επί του παρόντος δεν διαρκούν περισσότερο από τρεις μήνες. Μάλλον αρκετά δύσκολο δεδομένων των δηλώσεων της ισραηλινής κυβέρνησης, καθώς απέχει πολύ από αυτό στρατιωτικούς σκοπούς.
Σύμφωνα με έρευνα του οργανισμού Είναι κρυμμένο, σχεδόν οι μισοί Ισραηλινοί (45,5%) ανησυχούν για τις συνθήκες που ζουν ως αποτέλεσμα του πολέμου. Το 100% των οργανώσεων τροφίμων δεν έχει λάβει καμία οικονομική βοήθεια από την κυβέρνηση και το 22% των ισραηλινών οικογενειών είναι επισιτιστική ανασφάλεια!
Οι αριθμοί στους τομείς της τεχνολογίας, του τουρισμού και των κατασκευών, των βασικών πυλώνων της ισραηλινής οικονομίας, δείχνουν μια δύσκολη κατάσταση, η οποία αντικατοπτρίζεται μεταξύ άλλων, Αλγερία.
Υψηλή τεχνολογία: καλά νέα και κακά νέα
Ξεκινώντας ως ευγένεια προς τους Ισραηλινούς, ένας κλάδος που συνέχισε να έχει καλές επιδόσεις ήταν ο τομέας της υψηλής τεχνολογίας, ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος τομέας εδώ και πολλά χρόνια, ο οποίος τώρα αντιπροσωπεύει σχεδόν το 20% του ΑΕΠ της χώρας και το 14% των θέσεων εργασίας.
Μετά τη Silicon Valley, το Ισραήλ έχει γίνει το δεύτερο μεγαλύτερο τεχνολογικό κέντρο στον κόσμο, με περισσότερες από 500 διεθνείς εταιρείες – όπως η Google, η Meta, η Microsoft – να δραστηριοποιούνται στο Ισραήλ. Τα καλά νέα για το Ισραήλ είναι ότι οι σχέσεις που έχει καταφέρει να δημιουργήσει το Τελ Αβίβ με αυτούς τους γίγαντες κρατούν αυτές τις εταιρείες στην επενδυτική τροχιά ακόμη και σε περιόδους πολέμου.
Υπενθυμίζεται ότι μετά τις 7 Οκτωβρίου, πάνω από 220 εταιρείες, μεταξύ των οποίων: Οι Bain Capital Ventures, 8VC, Bessemer Venture Partners και GGV Capital εξέφρασαν δημόσια την αλληλεγγύη τους με το Ισραήλ, καλώντας τους επενδυτές σε όλο τον κόσμο να συνεχίσουν να υποστηρίζουν το τεχνολογικό του οικοσύστημα.
«Είμαστε μακροπρόθεσμοι επενδυτές στο ισραηλινό οικοσύστημα startup και έχουμε θέσει ως προτεραιότητα να επισκεφτούμε την περιοχή και να συναντηθούμε με ομάδες εκεί για να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την οικονομική σταθερότητα και την ευημερία στην περιοχή», δήλωσε ο επενδυτής της Bain Capital Ventures, Ρον στο Al Jazeera. .
«Μακροπρόθεσμα, πιστεύουμε στην ανθεκτικότητα του ισραηλινού οικοσυστήματος startup και δεσμευόμαστε όχι μόνο να συνεχίσουμε αλλά και να εμβαθύνουμε την εστίασή μας στην περιοχή», πρόσθεσε.
Ο Hillel Fuld, σύμβουλος startup από το Beit Shemesh του Ισραήλ, επεσήμανε ότι τον Δεκέμβριο, η αμερικανική Intel Corp επιβεβαίωσε τα σχέδια για την κατασκευή ενός εργοστασίου τσιπ 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο νότιο Ισραήλ, το οποίο ο Νετανιάχου χαιρέτισε ως τη «μεγαλύτερη επένδυση ποτέ» στην ιστορία του Ισραήλ.
Όμως, σύμφωνα με τον Benjamin Bedal, πρόεδρο του προγράμματος οικονομικής πολιτικής στο Tauba Center for Social Policy Studies στην Ιερουσαλήμ, η κατάσταση δεν είναι τόσο ρόδινη. «Όταν κοιτάξεις τον αριθμό των παικτών, θα δεις πτώση. Όταν κοιτάς τα ποσά που επενδύονται, βλέπεις βασικά σταθερότητα, που σημαίνει ότι όσοι μένουν επενδύουν περισσότερο», είπε.
«Εκτός από ένα σαφές στρατιωτικό και πολιτικό αποτέλεσμα τόσο στη Λωρίδα της Γάζας όσο και κατά μήκος των λιβανικών συνόρων, καθώς και στον επαναπατρισμό των ομήρων, αυτό απαιτεί μια σαφή και εστιασμένη οικονομική πολιτική. Δεν είναι ακόμη σαφές πώς θα επιλυθεί τελικά αυτό», είπε ο Bental στο Al Jazeera.
Τουρισμός: πτώση 88,4% τον Νοέμβριο του 2023
Ο κλάδος που υπέφερε περισσότερο δεν ήταν μόνο ο τουρισμός, ο οποίος πριν από την πανδημία το 2019 αντιπροσώπευε το 2,6% του ΑΕΠ και το 2021 έπεσε στο 1,1%. Όπως εύγλωττα περιγράφεται στο Εβραίος μυημένος Ο Ισραηλινός ξεναγός Χάρι Ρούμπενσταϊν «στην τουριστική βιομηχανία, ένας πύραυλος μπορεί να αλλάξει τα πάντα».
Κανείς δεν μπαίνει σε εστιατόρια και καταστήματα σε όλη τη χώρα. Αμέσως μετά την εισβολή της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ και το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα, ένας μακρύς κατάλογος αεροπορικών εταιρειών ακύρωσε ή ανέστειλε τις περισσότερες πτήσεις προς το Τελ Αβίβ και πολλοί τουρίστες ακύρωσαν τα σχέδιά τους να επισκεφθούν το Ισραήλ.
Ορισμένες αεροπορικές εταιρείες, όπως η Lufthansa, μπόρεσαν να ξαναρχίσουν τις πτήσεις τους, αλλά η μείωση του αριθμού των τουριστών είναι συγκλονιστική. Πριν από την επιχείρηση του Ισραήλ, ο αριθμός των επισκεπτών στη χώρα ξεπερνούσε τις 300.000 το μήνα, ενώ τον Νοέμβριο ο αριθμός έπεσε στις 39.000. «Ο πόλεμος δεν είναι μόνο τραγικός, αλλά και ακριβός. Για παράδειγμα, ο αντίκτυπος στον τουρισμό είναι πολύ πραγματικός και δεν πρέπει να αγνοηθεί», δήλωσε ο Φουλντ στο Al Jazeera.
30 Οκτωβρίου Εβραϊκή οικονομική πύλη Globes News ανέφερε: «Μετά το ξέσπασμα του πολέμου, ο αριθμός των πτήσεων μειώθηκε κατά 80% και ο εισερχόμενος τουρισμός σταμάτησε σχεδόν εντελώς. Οι αισιόδοξες εκτιμήσεις λένε ότι η επιστροφή στην κανονικότητα θα γίνει μόνο την άνοιξη του 2024».
Τον Νοέμβριο, υπήρχαν 88,4% λιγότεροι τουρίστες σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022. «Δεν πρέπει να περιμένετε [χρονοδιάγραμμα] Ο τουρισμός θα επιστρέψει στον αριθμό ρεκόρ των 4,5 εκατομμυρίων τουριστών από το 2019», είπε Εβραίος μυημένος εκπρόσωπος του Υπουργείου Τουρισμού Anat Shihor-Aronson.
Κατασκευή: Φέρτε οικοδόμους από την Ασία
Εκτός όμως από τον τουρισμό, τεράστιο πλήγμα υπέστη και ο κατασκευαστικός κλάδος που παράγει το 14% του ΑΕΠ. Ως γνωστόν, ο κλάδος σταμάτησε αφού οι ισραηλινές αρχές, με γνώμονα την πολιτική του απαρτχάιντ, απέσυραν τις άδειες εργασίας των Παλαιστινίων κατασκευαστών, που αποτελούν σχεδόν το 70% του δυναμικού στον κατασκευαστικό τομέα.
Από τους 110.000 Παλαιστίνιους στους οποίους επιτράπηκε να εργαστούν στο Ισραήλ ή σε παράνομους οικισμούς στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, οι περισσότεροι εργάζονταν σε κατασκευές.
Φυσικά, ένα τέτοιο κενό, αναφέρει το δημοσίευμα, δεν θα μπορούσε να καλυφθεί ούτε από τους Ισραηλινούς που υπηρετούν ούτε από ξένους εργάτες που εγκατέλειψαν τη χώρα λόγω του πολέμου.
Τον Νοέμβριο, η βιομηχανία λειτουργούσε με μόλις 15% της παραγωγικής ικανότητας, αναγκάζοντας την κυβέρνηση υπό πίεση να επιτρέψει μόνο σε 8.000–10.000 Παλαιστίνιους εργάτες να συνεχίσουν να εργάζονται σε ισραηλινούς οικισμούς στη Δυτική Όχθη. Γι’ αυτό το Τελ Αβίβ σχεδιάζει τώρα να προσελκύσει περίπου 70.000 εργάτες οικοδομών από την Κίνα, την Ινδία, τη Μολδαβία και τη Σρι Λάνκα.
Ίσως η δήλωση του Φουλντ αποτυπώνει με ακρίβεια την κατάσταση: «Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στο μυαλό των πολιτικών μας, αλλά ο Νετανιάχου και η κυβέρνησή του αντιμετωπίζουν άνευ προηγουμένου παγκόσμια διπλωματική πίεση να τερματίσουν τον πόλεμο και η χρηματοδότηση του πολέμου παίζει περιορισμένο ρόλο στην απόφαση- διαδικασία λήψης».