Με τα δύο νομοσχέδια που κατατέθηκαν, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει δύο βασικά ζητήματα που σχετίζονται με τα ατομικά δικαιώματα και ελευθερίες των Ελληνίδων και των Ελλήνων. Η ισότητα στο γάμο και τη γονεϊκότητα θα θεσμοθετηθεί επιτέλους και η ξεπερασμένη και αυταρχική συνταγματική διάταξη, το άρθρο 16, θα γίνει ιστορία. Ελπίζω ότι η κυβέρνηση θα βελτιώσει τη συνολική της πορεία σε θέματα που σχετίζονται με «ανησυχητικές εξελίξεις στην Ελλάδα που απειλούν το κράτος δικαίου», όπως μας υπενθύμισε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Προς το παρόν, όμως, ας μείνουμε σε δύο θέματα που απασχολούν αυτή τη στιγμή τη δημόσια συζήτηση και σχετίζονται με τις ατομικές ελευθερίες. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να συνεχίσει το έργο της παρά τις έξαλλες αντιδράσεις των υπερασπιστών του status quo, δηλαδή εκείνων που δεν ενδιαφέρονται καθόλου για περιορισμούς δικαιωμάτων και ελευθεριών, εκτός και αν θίγονται από τον περιορισμό.
Για μισό αιώνα, ανεχθήκαμε την ύπαρξη ενός χουντικού συνταγματικού άρθρου (όπως έχει δείξει ο Νίκος Αλιβιζάτος) που ενσάρκωνε τον αυταρχικό πατερναλισμό της μεταπολεμικής Ελλάδας, την ιδεολογία «πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια». Ένα θεσμικό απολίθωμα που τιμάται πλέον ως τοτέμ από το αρτηριοσκληρωτικό ιερατείο της αριστεράς. Ομολογώ ότι δεν θα είμαι απόλυτα ικανοποιημένος εάν δεν καταργηθεί το ίδιο το άρθρο, κάτι που είναι ντροπή για μια ευρωπαϊκή χώρα, για τη φιλελεύθερη δημοκρατία, για μια ανοιχτή κοινωνία. Προς το παρόν, πάντως, χαίρομαι που η κυβέρνηση τολμά να σεβαστεί το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Είμαι χαρούμενος γιατί με αυτό συμφωνούν κορυφαίοι Έλληνες συνταγματολόγοι και η πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας.
Οι προϋποθέσεις για την ίδρυση ιδιωτικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων φαίνονται λογικές, αλλά κάποιες από αυτές δεν πληρούνται ούτε από τα δημόσια πανεπιστήμια σήμερα. Ας φανταστούμε ότι μια υπουργική επιτροπή επιθεωρεί την ποιότητα του κτιριακού εξοπλισμού, τις συνθήκες στις αίθουσες διδασκαλίας (καθαριότητα, θέρμανση), την ασφάλεια των μαθητών ή τη συμπεριφορά απέναντι σε άτομα που εργάζονται στα πανεπιστήμια (διδακτικό και διοικητικό προσωπικό).
Ο υπουργός τόνισε ότι η ενίσχυση των δημόσιων πανεπιστημίων αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης. Θα ήθελα. Γιατί τα ποσά που παρέχει διαχρονικά το ελληνικό κράτος για εκπαίδευση και έρευνα είναι απαράδεκτα χαμηλά. Από εδώ και στο εξής, τα νέα φορολογικά έσοδα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για αυτούς τους σκοπούς για να φτάσουν και να υπερβούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, διότι αυτή είναι η πιο αποτελεσματική επένδυση που μπορεί να κάνει η κοινωνία: σε ανθρώπινο κεφάλαιο, γνώση και καινοτομία. Τώρα υπάρχει μια ευκαιρία να εφαρμοστεί επιτέλους η πανεπιστημιακή αυτοδιοίκηση. Ελπίζω η κυβέρνηση να μην κάνει πίσω, όπως έχουν κάνει στο παρελθόν όσοι δεν τόλμησαν να προχωρήσουν μπροστά στις αντιδράσεις και τον φόβο του πολιτικού κόστους. Ωστόσο, πάνω από όλα ελπίζω ότι η κυβέρνηση θα τηρήσει τις υποσχέσεις της στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Γιατί αυτή είναι η ελληνική κοινωνία.
* Ο κ. Αριστείδης Χατζής είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου και Θεσμικής Θεωρίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο και στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
