Του Γεώργιος δεν θα τον δεις στο δρόμο. Αλλά ανά πάσα στιγμή κινδυνεύει να βρεθεί ξανά, άστεγος και μόνος, όπως πριν από τέσσερα χρόνια. Ελεύθερος επαγγελματίας, συγκρούστηκε και έκλεισε την οικογενειακή επιχείρηση κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Διανύοντας την έκτη δεκαετία της ζωής του και χωρίς καμία εξειδίκευση, μπορούσε να βρει μόνο περιστασιακή δουλειά. Οι στενοί συγγενείς δεν μπορούσαν να βοηθήσουν. Το 2019 δεν μπορούσε πλέον να καλύψει το ενοίκιο. Μετά από μια σύντομη παραμονή με φίλους, παρέμεινε στο δρόμο.
«Έχασα τα γένια και τα μαλλιά μου μέσα σε έξι μήνες. Αν δεν το έχεις συνηθίσει, δεν θα μπορείς να το χειριστείς στα 50. Ενα ένα σύντομη παραμονή σε οικοτροφείο για άστεγουςη λύση ήρθε στο πλαίσιο του προγράμματος «Διαμέρισμα και Εργασία», που του παρείχε πρόσβαση σε ένα ζεστό και επιπλωμένο σπίτι για τρία χρόνια. Τώρα που τελείωσε το πρόγραμμα παλεύει, όπως λέει η «Κ», πάση θυσία να συνεχίσει να λειτουργεί, πληρώνοντας μόνο το ενοίκιο. «Είμαι τυχερός. Έχω μια ταράτσα 25 μ2 στο Ίλιον με ωραία θέα. Οι δικοί μου κρατούσαν σταθερό το ενοίκιο. Τα πάω καλά με την σπιτονοικοκυρά μου. Της κάνω κηπουρική, αλλά κάνω και άλλες περιστασιακά. Ωστόσο, αν αποφασίσουν να αυξήσουν το νοίκι του, φοβάται ότι δεν θα τα καταφέρει. Το κόστος της ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης είναι τεράστιο και οι τιμές των ενοικίων είναι δυσβάσταχτες σε πολλούς τομείς: «Έλαβα πλέον το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης και θα πληρώσω ρεύμα για τον προηγούμενο μήνα. Προσπαθώ να πληρώνω έναν λογαριασμό τη φορά για να μην μου χρεώσουν τίποτα». Με τη βοήθεια του οργανισμού και του κοινοτικού παντοπωλείου, παρέχει μεγάλο μέρος του φαγητού που πηγαίνει στο σπίτι, καθώς και ρούχα.
«Έχασα τα γένια και τα μαλλιά μου μέσα σε έξι μήνες. Αν δεν το έχεις συνηθίσει, δεν θα μπορείς να το χειριστείς στα 50.
Ο Τζορτζ ξέρει ότι δεν είναι ο μόνος σε αυτήν την κατάσταση, και μάλιστα συνειδητοποιεί ότι πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σε πολύ χειρότερη κατάσταση. «Τα πράγματα είναι άγρια. Είναι πολύ δύσκολο για κάποιον που δεν έχει γονείς ή δικούς του ανθρώπους. Και αυτές οι εποχές και αυτές που έρχονται είναι δύσκολες».
ΑΥΤΟ Μαρία βρίσκεται σε ακόμη μεγαλύτερη μειονεκτική θέση. Παρόλο που μένει στο σπίτι, δεν έχει ρεύμα. «Βρήκα λύσεις. Η οικογένεια μου έφερε μια φιάλη υγραερίου και μου έδωσε επίσης ένα μεγάλο μπουκάλι κηροζίνη». Η Μαρία παρέχει τρόφιμα από το ντουλάπι και τα προϊόντα καθαρισμού της σε οργανισμούς και κέντρα ημερήσιας φροντίδας.
Τα πράγματα είναι άγρια. Είναι πολύ δύσκολο για κάποιον που δεν έχει γονείς ή δικούς του ανθρώπους. Και αυτές οι εποχές και αυτές που έρχονται είναι δύσκολες.
Άνθρωποι όπως ο Γιώργος και η Μαίρη που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες του νοικοκυριού τους και κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι, αναπτύσσεται σταθερά τον τελευταίο καιρό. «Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε φτώχεια στα ελληνικά νοικοκυριά. Η διαφορά είναι ότι υπάρχει μια σωρευτική διαδικασία κρίσεων που οδήγησε αρκετά μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε αυτό που λέμε κρυφή έλλειψη στέγης», λέει η «Κ». Μαριανέλλα Κλόκαπρόεδρος στο Ελληνικό Δίκτυο κατά της Φτώχειας. Η κατάσταση του κρυφού αστέγου είναι: όταν κάποιος μένει σε ακατάλληλο κατάλυμα ή σε ακατάλληλες και ανασφαλείς συνθήκες και αγωνίζεται να πληρώσει τους λογαριασμούς κοινής ωφελείας και τα ενοίκια.
Υπάρχει μια σωρευτική διαδικασία κρίσεων που έχει οδηγήσει ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού σε αυτό που ονομάζουμε κρυφή έλλειψη στέγης.
Το πρόσωπο αυτής της φτώχειας δεν φαίνεται ούτε στους δρόμους ούτε στον δημόσιο διάλογο. Είναι όμως εξαιρετικά ορατό μεταξύ των ανθρώπων που εργάζονται στον τομέα, σε οργανώσεις και πρωτοβουλίες που διανέμουν γεύματα στους δρόμους των μεγάλων και μικρών πόλεων. «Οι ανάγκες έχουν αυξηθεί. Βλέπουμε άστεγους στο δρόμο και «άστεγους» που μένουν στο σπίτι αλλά δεν ξέρουν να μαγειρεύουν. Ακόμα κι αν έχουν ρεύμα, δεν τολμούν να το ξοδέψουν στη μαγειρική» περιγράφει Ηλίας Τσαφάρας, μέλος της κοινοτικής κουζίνας Mano Aperta, προσθέτει ότι υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται από άλλες γειτονιές και παίρνουν λεωφορείο για να φτάσουν εκεί, όπου μοιράζονται γεύματα και παίρνουν φαγητό. Η οργάνωση κατάφερε να διανείμει τον μεγαλύτερο αριθμό μερίδων τροφίμων, εκτός από την περίοδο της καραντίνας.
Βλέπουμε άστεγους στο δρόμο και «άστεγους» που μένουν στο σπίτι αλλά δεν ξέρουν να μαγειρεύουν. Ακόμα κι αν έχουν ρεύμα, δεν τολμούν να το ξοδέψουν στο μαγείρεμα.
«Το ποσοστό των ανθρώπων που κινδυνεύουν από έξωση, των ανθρώπων που μπορεί να ζουν σε εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις, γκαράζ ή σε σπίτι με επτά γυναίκες, έχει αυξηθεί σημαντικά. Το επίπεδο ευπάθειας αυξάνεται συνεχώς», σημειώνει Ναταλία Μαρκοπούλουυπεύθυνος για την Κοινωνική Ένταξη στον οργανισμό Ιθάκη που δημιούργησε το πρώτο κινητό πλυντήριο για άστεγους στην Ελλάδα, και από το 2021 έχει και κοινωνική υπηρεσία. Όπως σημείωσε, είναι μεγάλη εκμετάλλευση στον τομέα της εργασίαςενώ ταλαιπωρημένες οικογένειες που στο παρελθόν μόλις και μετά βίας περνούσαν, καθώς τα ζευγάρια συνταξιούχων τώρα συχνά δεν το κάνουν βασίζονται πολύ συχνά στα παιδιά τους για να επιβιώσουν.
Σε μελέτες που έχουν δείξει Ελληνικό Δίκτυο κατά της Φτώχειαςρωτώντας 30 από τους οργανισμούς-μέλη της ποια είναι τα πιο σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πελάτες της το 2023, η κυρίαρχη απάντηση (15,9%) ήταν η οικονομική ανάγκη και η έλλειψη επαρκών πόρων.
Η ακρίβεια χτυπάει περισσότερο τους ανυπεράσπιστους
Ο υψηλός πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση έχουν πλήξει άνισα την ελληνική κοινωνία, πλήττοντας περισσότερο τους πιο αδύναμους. Αυτό επιβεβαιώνεται από κατάλληλη έρευνα από τον Αντιπρύτανη του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ, Γεωργία Καπλάνογλουπου συμπεριλήφθηκε στην ετήσια έκθεσή του του Ελληνικού Δικτύου κατά της Φτώχειας και παρουσίασε πρώτη η «Καθημερινή».
Σύμφωνα με τις οδηγίες, Το φτωχότερο 10% των νοικοκυριών κλήθηκε να αυξήσει τις συνολικές δαπάνες του κατά 14% για να διατηρήσει την ίδια κατανάλωση τροφίμων και ενέργειας. Ο αντίστοιχος ρυθμός ανάπτυξης για τα πλουσιότερα νοικοκυριά ήταν μόλις 5%. Η μελέτη διαπίστωσε ότι η κατάσταση των φτωχότερων νοικοκυριών επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, από τις αρχές του 2022 έως τα μέσα του 2023, κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών των τροφίμων. «Με βάση τις τιμές Αυγούστου 2023, μια οικογένεια με δύο παιδιά στη μέση του νοικοκυριού θα χρειαζόταν επιπλέον 2.200 ευρώ ετησίως για να διατηρήσει σταθερή την κατανάλωση τροφίμων», αναφέρει η έκθεση.
Με βάση τις τιμές Αυγούστου 2023, μια οικογένεια με δύο παιδιά στη μέση του νοικοκυριού θα χρειαζόταν επιπλέον 2.200 € ετησίως για να διατηρήσει σταθερή την κατανάλωση τροφίμων.
«Δεν μπορώ να ψωνίσω στα σούπερ μάρκετ όπως πριν. Σκληρό κρέας. Μια φορά τη βδομάδα· τη ρώτησα. «Μια φορά το μήνα», απαντά γελώντας δυνατά. «Επειδή έχει γίνει πολύ ακριβό. Θα τρώμε μόνο λάχανο, αλλά και αυτά ήταν ακριβή», εξηγεί. Λουλούδι, ένας μετανάστης από την Αλβανία που μένει στην Αθήνα εδώ και 20 χρόνια. Ο μισθός της αυτή τη στιγμή δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της ίδιας και της κόρης της. Όπως λέει, η κατάσταση είναι χειρότερη από ό,τι την εποχή της οικονομικής κρίσης. Ποτέ δεν θυμόταν τη ζωή να ήταν τόσο αγαπητή. «Δεν μπορούμε να πληρώσουμε για ρεύμα. Μόλις πληρώσεις έναν λογαριασμό, έρχεται ένας άλλος. Είμαι σε καθυστέρηση με τις πληρωμές μου. Μόνο χρήματα χρωστάμε». Το ίδιο ισχύει και για πολλούς από τους πελάτες της που έρχονται να επισκευάσουν αυτά που λέει ότι είναι δύο ή τριπλάσια από φθαρμένα και παλιά ρούχα στο συνεργείο ρούχων που έχει εδώ και αρκετά χρόνια έξω από την Πατησίων, κοντά στο ύψος της πλατείας Αμερικής.
«Δεν μπορούμε να πληρώσουμε για ρεύμα. Μόλις πληρώσεις έναν λογαριασμό, έρχεται ένας άλλος. Είμαι σε καθυστέρηση με τις πληρωμές μου. Μόνο χρήματα χρωστάμε».
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας στη χώρα μας το ποσοστό των νοικοκυριών που αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια, καταναλώνουν φθηνά, χαμηλής ποιότητας τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια, λιπαρά και ζάχαρη και χαμηλή θρεπτική αξία έχει αυξηθεί ραγδαία. Η κ. Κλόκα σημειώνει ότι στις συνεντεύξεις που παρείχε για τη μελέτη, σημείωσε κυρίως από πολύτεκνες οικογένειες ότι οι γονείς προσπαθούν να εξασφαλίσουν ότι οι εκπτώσεις που δίνουν στα τρόφιμα δεν επηρεάζουν το φαγητό των παιδιών τους.