Το Ινστιτούτο Bruegel περιγράφει τα αποτελέσματα νέας μελέτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως απογοητευτικά
Τα αποτελέσματα νέας μελέτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον χρηματοοικονομικό αναλφαβητισμό στην Ευρώπη είναι απογοητευτικά, με την Ελλάδα να είναι μεταξύ των χωρών στο τέλος της λίστας των οποίων ο πληθυσμός έχει στοιχειώδη χρηματοοικονομική παιδεία.
Όπως σχολίασε το Ινστιτούτο BruegelΗ μελέτη έδειξε ότι κατά μέσο όρο μόνο κάθε δεύτερο άτομο στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει οικονομικές γνώσεις. Σε μια έρευνα του 2023 με πέντε ερωτήσεις που αξιολογούσαν τις βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις, μόνο οι μισοί από τους ερωτηθέντες απάντησαν σωστά σε τουλάχιστον τρεις από τις πέντε ερωτήσεις.
Οι ερωτήσεις στις οποίες απάντησαν οι ερωτηθέντες τις περισσότερες φορές σωστά μέτρησαν την κατανόησή τους για τον πληθωρισμό και τη σχέση μεταξύ κινδύνου και απόδοσης. Ωστόσο, μόνο κάθε πέμπτος ερωτώμενος απάντησε σωστά στην ερώτηση σχετικά με τη σχέση μεταξύ των επιτοκίων και των τιμών των ομολόγων.
Ο χάρτης δείχνει τις οικονομικές γνώσεις ανά χώρα της ΕΕ
Απογοητευτικά ευρήματα
Στόχος της μελέτης ήταν να απαντηθεί το ερώτημα εάν τα νοικοκυριά διαθέτουν επαρκείς γνώσεις και δεξιότητες για να διαχειριστούν την οικονομική τους ευημερία. Ο χρηματοοικονομικός γραμματισμός είναι απαραίτητος στις σημερινές οικονομίες, όπου η ευθύνη για την αποταμίευση και την προετοιμασία για τη συνταξιοδότηση μετατίθεται όλο και περισσότερο στο άτομο.
Επιπλέον, με τις συντάξεις, τα στεγαστικά δάνεια και τα νέα χρηματοπιστωτικά μέσα, οι άνθρωποι πρέπει να λαμβάνουν αποφάσεις που είναι πιο περίπλοκες και επικίνδυνες από ό,τι στο παρελθόν.
Εν τω μεταξύ, η ψηφιοποίηση των χρηματοοικονομικών έχει διευκολύνει την πρόσβαση σε χρηματοοικονομικά προϊόντα, εκθέτοντας τους καταναλωτές σε άγνωστους και ταχέως μεταβαλλόμενους κινδύνους.
Πέντε ερωτήσεις
Η έρευνα έθεσε πέντε ερωτήσεις για τη μέτρηση της γνώσης σχετικά με τον πληθωρισμό, τη σύνθετη αξία, την αποτίμηση των υποκείμενων περιουσιακών στοιχείων, τη σχέση κινδύνου-απόδοσης και τη διαφοροποίηση κινδύνου. Κατά μέσο όρο, λίγο πάνω από το 50% των ερωτηθέντων στην ΕΕ μπόρεσαν να απαντήσουν σωστά σε τουλάχιστον τρεις στις πέντε ερωτήσεις γνώσεων. Έτσι, ο χρηματοοικονομικός γραμματισμός εξακολουθεί να είναι χαμηλός, δεδομένου ότι οι ερωτήσεις μετρούν βασικές οικονομικές έννοιες που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή λήψη οικονομικών αποφάσεων.
Από τις πέντε έννοιες, οι ερωτηθέντες είχαν την καλύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ κινδύνου, απόδοσης και πληθωρισμού, με περίπου το 65% να απαντά σωστά σε σχετικές ερωτήσεις. Ωστόσο, η εστίαση αποκλειστικά στον πληθωρισμό σημαίνει επίσης ότι το 35% των ερωτηθέντων δεν κατανοεί ότι ο πληθωρισμός μειώνει την αγοραστική του δύναμη. Καθώς ο πληθωρισμός ήταν εξαιρετικά υψηλός από το 2022, αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν τις δυσκολίες για πολλά νοικοκυριά να προσαρμόσουν την καταναλωτική και αποταμιευτική τους συμπεριφορά σε τόσο υψηλές αυξήσεις τιμών.
Ο πίνακας δείχνει πόσοι άνθρωποι στην Ευρώπη γνωρίζουν για τον πληθωρισμό
Γιατί είναι σημαντικές οι οικονομικές γνώσεις;
Η καλύτερη κατανόηση των οικονομικών εννοιών συνδέεται με την καλύτερη διαχείριση τόσο των περιουσιακών στοιχείων όσο και των υποχρεώσεων των νοικοκυριών. Έχει αποδειχθεί ότι τα νοικοκυριά με μεγαλύτερες οικονομικές γνώσεις κατανέμουν καλύτερα τους πόρους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η μεγαλύτερη χρηματοοικονομική γνώση οδηγεί σε λιγότερη οικονομική αστάθεια, δηλαδή στην ικανότητα αντιμετώπισης απροσδόκητων εξόδων, αναφέρει ο Bruegel. Η μεγαλύτερη γνώση έρχεται επίσης με μεγαλύτερη συσσώρευση πλούτου.
Για παράδειγμα, τα γερμανικά νοικοκυριά με χαμηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικής παιδείας που επλήγησαν σκληρά από την οικονομική κρίση ήταν πιο πιθανό να πουλήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία με ζημία. Τα νοικοκυριά με μεγαλύτερη οικονομική γνώση λαμβάνουν υψηλότερες αποδόσεις από τις επενδύσεις τους. Αυτές οι επιπτώσεις είναι επακόλουθες: σύμφωνα με την έρευνα του Bruegel, περίπου το 30-40% της ανισότητας πλούτου κατά την περίοδο πλησιάζοντας τη συνταξιοδότηση οφείλεται σε διαφορές στις χρηματοοικονομικές γνώσεις.
Επιπλέον, η κακή χρηματοοικονομική παιδεία εμποδίζει τους ανθρώπους να προετοιμαστούν για το μέλλον. Άτομα με χαμηλό επίπεδο οικονομικών γνώσεων είναι λιγότερο πιθανό να προγραμματίσουν τη συνταξιοδότηση. Καθώς οι κοινωνίες γερνούν και οι άνθρωποι ζουν περισσότερο μετά την απασχόληση, η ύπαρξη επαρκών πόρων θα είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική σταθερότητα των νοικοκυριών και τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Ένα άτομο με γνώση είναι πιο πιθανό να συμμετάσχει στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Καθώς οι άνθρωποι γίνονται πιο οικονομικά εγγράμματοι, γίνονται πιο πρόθυμοι να συμμετάσχουν στις χρηματοπιστωτικές αγορές, για παράδειγμα επενδύοντας σε μετοχές. Στοιχεία από ολλανδικά νοικοκυριά έδειξαν ισχυρή επιρροή της γνώσης στη συμμετοχή στο χρηματιστήριο.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία για τον αντίκτυπο του οικονομικού γραμματισμού στη διαχείριση της ευθύνης των νοικοκυριών. Τα άτομα με χαμηλά επίπεδα χρηματοοικονομικής παιδείας τείνουν να δανείζονται με πιο ακριβούς όρους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους νέους. Στην εποχή της ψηφιοποίησης, τα προγράμματα buy now, pay later (BNPL) έχουν μειώσει σημαντικά το όριο πρόσβασης σε πίστωση, καθώς δεν υπάρχουν πιστωτικοί έλεγχοι πριν από τη χρήση.
Πηγή: ot.gr