Σχεδόν 60 χώρες προσφέρουν βίζα εξ αποστάσεως εργασίας – πού πάνε;
Όλο και περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν βίζα «Ψηφιακός νομάδας» να προσελκύσει εργάτες καθώς εντείνεται ο «παγκόσμιος πόλεμος» για τα ταλέντα. Αυτή η τάση έχει αυξηθεί εκθετικά μετά την πανδημία, επιτρέποντας την εξ αποστάσεως εργασία από κάθε γωνιά του πλανήτη.
Η έννοια του «ψηφιακού νομάδα» έχει ταυτιστεί με τους ελεύθερους επαγγελματίες που κάνουν τσάντες σε διάφορες χώρες ή εργάζονται σε παραλίες από τους φορητούς υπολογιστές τους.
Ωστόσο, οι αυτοαπασχολούμενοι ψηφιακοί νομάδες αποτελούν σήμερα ένα σχετικά μικρό μέρος της συνολικής κοινότητας. Αν και ο αριθμός τους έχει αυξηθεί πάνω από 50% από την πανδημία, σύμφωνα με τα στοιχεία της MBO Partners, δεν είναι η κύρια ομάδα που προσπαθούν να προσελκύσουν οι κυβερνήσεις, όπως υποστηρίζουν ειδικοί από τους Financial Times.
«Η «νομαδική» βίζα, κατά ειρωνικό τρόπο, δεν είναι για νομάδες», δήλωσε ο Gonçalo Hall, Διευθύνων Σύμβουλος της NomadX, μιας εταιρείας συμβούλων απομακρυσμένης εργασίας που συμβουλεύει τις κυβερνήσεις για το πώς να δημιουργήσουν ψηφιακές κοινότητες νομάδων.
«Οι περισσότερες κυβερνήσεις τα βλέπουν [νομαδικές βίζες] ως τρόπο προσέλκυσης απομακρυσμένων εργαζομένων με τη ρητή πρόθεση να τους πείσουμε να μείνουν και να διαμείνουν μόνιμα στις χώρες καταγωγής τους».
Σύμφωνα με την MBO Partners, ο συνολικός αριθμός των ψηφιακών νομάδων στις ΗΠΑ έφτασε τα 17,3 εκατομμύρια το 2023, εκ των οποίων μόλις 6,6 εκατομμύρια ήταν αυτοαπασχολούμενοι. Η μελέτη καλύπτει μόνο τους Αμερικανούς, που θεωρούνται η μεγαλύτερη ομάδα ψηφιακών νομάδων ανά εθνικότητα. Οι εργαζόμενοι από απόσταση δεν αφαιρούν θέσεις εργασίας από τους ντόπιους και οι καταναλωτικές τους δραστηριότητες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας υποδοχής.
Μεσογειακός…
Οι FT σημειώνουν ότι η Ιταλία τον περασμένο μήνα έγινε η τελευταία χώρα που εισήγαγε ψηφιακή νομαδική βίζα, ακολουθώντας το παράδειγμα πολλών ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Πορτογαλία, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Μάλτα και η Ισπανία, καθώς προσπαθούν να προσελκύσουν ένα αυξανόμενο παγκόσμιο εργατικό δυναμικό εξ αποστάσεως.
Παρόμοια προγράμματα εισήχθησαν, μεταξύ άλλων, στα Μπαρμπάντος, στη Βραζιλία, στο Πράσινο Ακρωτήριο, στην Κόστα Ρίκα, στον Μαυρίκιο και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των χωρών που έχουν θεσπίσει βίζες, οι φορολογικοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν πηγές που έχουν αναπτυχθεί από ψηφιακούς νομάδες, όπως το nomadgirl.co, το οποίο δείχνει ότι 58 χώρες τις προσφέρουν αυτήν τη στιγμή.
Η Daida Hadzic, εμπειρογνώμονας σε παγκόσμιους φόρους κινητικότητας στην KPMG, είπε ότι οι γηράσκουσες κοινωνίες είναι ένας από τους λόγους που οι κυβερνήσεις προσπαθούν να προσελκύσουν απομακρυσμένους εταιρικούς εργαζόμενους χρησιμοποιώντας ψηφιακές νομαδικές βίζες. Εάν τέτοιοι εργαζόμενοι εγκατασταθούν μόνιμα στη χώρα, θα συνεισφέρουν τις δεξιότητές τους και θα εργαστούν στη χώρα μακροπρόθεσμα.
«Η κινητήρια δύναμη πίσω από τις ψηφιακές νομαδικές βίζες είναι ότι αυτές οι χώρες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για εργασία», είπε.
Η Giorgia Maffini, φορολογική εμπειρογνώμονας στην PwC UK, είπε ότι οι χώρες που προσφέρουν ψηφιακές νομαδικές βίζες είναι “λίγο λιγότερο ανταγωνιστικές” στην προσέλκυση ξένων εργαζομένων, αναφέροντας την Κόστα Ρίκα, την Κροατία και την Ινδονησία ως παραδείγματα.
Ο Steve King, ερευνητής στην αμερικανική εταιρεία συμβούλων MBO Partners, είπε ότι οι χώρες με προγράμματα βίζας για ψηφιακούς νομάδες συχνά ευνοούν τους συμβασιούχους εργαζόμενους.
Παραλείπουμε τον χειμώνα…
«Πολλές χώρες βλέπουν τους ψηφιακούς νομάδες σε παραδοσιακές δουλειές ως τουρίστες που θα ξοδέψουν χρήματα σε τοπικό επίπεδο, αλλά δεν θα πάρουν τοπικές θέσεις εργασίας ή θα αποτελέσουν βάρος για τις τοπικές κοινωνικές υπηρεσίες», είπε.
Η Marta Aguilar, η οποία ζει στην Ισπανία, είπε ότι πέρασε σχεδόν μισό χρόνο ταξιδεύοντας στον κόσμο δουλεύοντας για την Coverflex, μια ευέλικτη εταιρεία εργασίας με έδρα την Πορτογαλία. Η εταιρεία δεν έχει γραφείο και οι υπάλληλοι εργάζονται εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως, με προϋπολογισμό 1.000 € ετησίως.
«Δεν μου αρέσει ο χειμώνας. Λοιπόν, δεν έχω χειμώνα για δύο χρόνια. Απλώς το παρέλειψα», λέει ο Aguilar.
Ωστόσο, είναι συχνά δύσκολο να προσαρμοστεί το διεθνές φορολογικό σύστημα σε αυτή τη νέα τάση, επειδή οι κανόνες δεν σχεδιάστηκαν με γνώμονα ένα πιο ευέλικτο εργατικό δυναμικό.
Για τις εταιρείες, ένας βασικός κίνδυνος της εξ αποστάσεως εργασίας είναι ότι η χώρα στην οποία εδρεύουν μπορεί να θεωρηθεί υποκατάστημα ή «μόνιμη εγκατάσταση» του εργοδότη για φορολογικούς σκοπούς. Αυτό επιβάλλει απαιτήσεις φορολογικής αναφοράς στην εταιρεία και σημαίνει ότι μέρος των κερδών της εταιρείας θα μπορούσε ενδεχομένως να φορολογηθεί στη χώρα όπου εργάζεται ο εργαζόμενος.
Οι απομακρυσμένοι εργαζόμενοι μπορεί επίσης να εκτεθούν σε φόρο εισοδήματος και Εθνική Ασφάλιση για τα κέρδη που αποκτήθηκαν ενώ εργάζονταν στο εξωτερικό και θα μπορούσαν ενδεχομένως να υπόκεινται σε φορολογική υποχρέωση σε πολλά μέρη, εκθέτοντας επίσης την ευθύνη του εργοδότη.
Φορολογία
Πολλά διακυβερνητικά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, του ΟΟΣΑ και του ΟΗΕ, αναζητούν τρόπους για να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις και τις χώρες. Τον Φεβρουάριο, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή συνέστησε να φορολογούνται οι απομακρυσμένοι εργαζόμενοι στη χώρα διαμονής του εργοδότη, με μέρος των φορολογικών εσόδων να μοιράζονται με τη χώρα διαμονής του εργαζομένου.
Οι ειδικοί προειδοποιούν επίσης ότι ορισμένες χώρες κινδυνεύουν να χάσουν φορολογικά έσοδα καθώς οι εργαζόμενοι μετακινούνται – ειδικά εάν μετακινούνται σε δικαιοδοσίες με χαμηλότερους φόρους.
«Το πρόβλημα, ας πούμε, στη Βρετανία είναι ότι εξαρτόμαστε πολύ από τη δουλειά και ο καιρός δεν είναι καλός. [Η τάση για πιο απομακρυσμένη εργασία] Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει πολλούς ανθρώπους, ας πούμε, στην Ελλάδα και να αποδυναμώσει τη φορολογική μας βάση», δήλωσε ο Grant Wardell-Johnson, επικεφαλής της παγκόσμιας φορολογικής πολιτικής στην KPMG International.
Αυτός ο κίνδυνος θεωρείται επί του παρόντος χαμηλός. Μια πρόχειρη εκτίμηση του ΔΝΤ για το 2022 δείχνει ότι η αυξημένη εξ αποστάσεως εργασία αναδιανέμει περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια φόρου εισοδήματος που πληρώνουν οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο. Αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 1,25 τοις εκατό της παγκόσμιας φορολογικής βάσης εισοδήματος. Τα πιθανά έσοδα που χάθηκαν ή αποκτήθηκαν μεταξύ των χωρών ήταν μεταξύ 0,1 και 0,2 τοις εκατό του ΑΕΠ.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι μικρές αναδυόμενες οικονομίες «με φορολογικούς συντελεστές κάτω του μέσου όρου και καλές ευκαιρίες τηλεργασίας» τείνουν να επωφελούνται περισσότερο από αυτή την τάση. Ωστόσο, η ανάπτυξη της τηλεργασίας έχει επιβραδυνθεί πρόσφατα. Σύμφωνα με το MBO, ο αριθμός των ψηφιακών νομάδων στις ΗΠΑ αυξήθηκε μόλις 2 τοις εκατό πέρυσι.
Τι ισχύει στην Ελλάδα;
Αφενός, η Ελλάδα αναρριχείται μεταξύ των χωρών του κόσμου που προσελκύουν ψηφιακούς νομάδες στον κόσμο, αφετέρου, σε ορισμένους τομείς, όπως η κυβερνοασφάλεια – παράγοντας ιδιαίτερα σημαντικός για την κοινότητα των ψηφιακών νομάδων – η χώρα μας είναι όχι μόνο ανεβαίνει στην κατάταξη, αλλά καταλαμβάνει και την πρώτη θέση στον κόσμο.
Μάλιστα, τα δεδομένα του Global Remote Work Index 2023 δείχνουν ότι οι ψηφιακοί νομάδες του πλανήτη θεωρούν την Ελλάδα την 6η καλύτερη χώρα στον κόσμο για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, έναν τομέα που οι ψηφιακοί νομάδες εξετάζουν πολύ προσεκτικά όταν επιλέγουν τον ιδανικό προορισμό για να ζήσουν και να εργαστούν.
Η Δανία είναι στην κορυφή
Η Ευρώπη κατατάσσεται ψηλά στη λίστα Global Remote Work Index 2023 με τους πιο δημοφιλείς προορισμούς, καταλαμβάνοντας 14 από τις 15 πρώτες θέσεις της κατάταξης. Η Δανία ηγείται παγκοσμίως ως ο πιο ελκυστικός προορισμός στον κόσμο για απομακρυσμένους εργαζόμενους, ακολουθούμενη από μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες: Ολλανδία, Γερμανία, Ισπανία, Σουηδία, Πορτογαλία, Εσθονία, Λιθουανία, Ιρλανδία, Σλοβακία, Φινλανδία, Βέλγιο και Ισλανδία.
Έχει δρόμο μπροστά του
Ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται πολύ ψηλά στον Παγκόσμιο Δείκτη Απομακρυσμένης Εργασίας 2023 όσον αφορά την ψηφιακή ασφάλεια, κατατάσσεται χαμηλότερα στα άλλα τρία κριτήρια που εξέτασε η NordLayer, η εταιρεία που ετοίμασε τον εν λόγω δείκτη, καθώς και οι digital nomads. Για παράδειγμα, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 35η θέση για την «κοινωνική ασφάλεια», την 42η στις 108 χώρες για την «οικονομική ασφάλεια» και την 46η για την «ψηφιακή και φυσική υποδομή».
Στην πράξη, η Ελλάδα επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα από χώρες όπως η Σλοβενία, η Νέα Ζηλανδία, η Κύπρος, η Ουγγαρία, η Σερβία, η Ρουμανία και η Κίνα, που κατατάσσονται χαμηλότερα από την Ελλάδα στην κατάταξη των πιο ελκυστικών προορισμών για ψηφιακούς νομάδες. Αντίθετα, η χώρα μας τα πηγαίνει χειρότερα από την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη, την Ελβετία και τη Μάλτα, που βρίσκονται άμεσα υψηλότερα από την Ελλάδα στην κατάταξη του 2023.
Πηγή: ΟΤ