Ανδρέας Κλουθ
Ήταν ένα σοκ, αν όχι μια έκπληξη. Ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης ζήτησε την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για εγκλήματα πολέμου όχι μόνο για τρεις διοικητές της Χαμάς, αλλά και για δύο Ισραηλινούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου. «Εξωφρενικό», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, μιλώντας εξ ονόματος σχεδόν όλων στο Ισραήλ και πολλών στην Ουάσιγκτον. Αλλά αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιταχθούν τώρα στο δικαστήριο που βοήθησαν να δημιουργηθεί στη δεκαετία του 1990, θα υπονομεύσει το διεθνές καθεστώς δικαίου και τάξης που ισχυρίζεται ότι υπερασπίζεται.
Στη συνέχεια, η πρόταση του εισαγγελέα Καρίμ Χαν θα υποβληθεί σε επιτροπή ανεξάρτητων δικαστών. Ακόμα κι αν εκδώσουν εντάλματα, είναι απίθανο να συλληφθεί ποτέ κάποιος από τη λίστα. Πρώτον, ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε το Ισραήλ έχουν υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης για την ίδρυση του ΔΠΔ, και κανένας από τους δύο δεν αισθάνεται δεσμευμένος από αυτό. Στη θεωρητική περίπτωση που κάποιος από τους πέντε κατηγορούμενους πάει ποτέ σε δίκη, θα κριθεί αθώος και θα δικαστεί.
Αυτή είναι αναμφισβήτητα η πιο συναισθηματικά φορτισμένη και αμφιλεγόμενη σύγκρουση που έχει αναλάβει ποτέ το ΔΠΔ. Αντίθετα, ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας φαίνεται ηθικά ξεκάθαρος και σχεδόν κανείς στη Δύση δεν αντιτίθεται στο ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε πέρυσι από δικαστήριο κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Όμως, όπως σημείωσε ο Khan εκ μέρους του ΔΠΔ, και κατ' επέκταση του κόσμου, «αν δεν δείξουμε την προθυμία μας να εφαρμόσουμε το νόμο εξίσου, εάν γίνει αντιληπτό ότι εφαρμόζεται επιλεκτικά, θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για την κατάρρευσή του».
Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα είχε αντίρρηση για τις κατηγορίες εναντίον των τριών τρομοκρατών της Χαμάς στη λίστα του Χαν. Ο Yahya Sinwar, ο Mohammed Al-Masri και ο Ismail Haniyeh ήταν αναμφίβολα μεταξύ των εγκέφαλων των φρικιαστικών επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου. Επί του παρόντος, το ΔΠΔ τα χρειάζεται για εγκλήματα που ορίζονται στο άρθρο. 7 και 8 του Καταστατικού της Ρώμης, που αφορούν την εξόντωση, τη δολοφονία, τον βιασμό και τα βασανιστήρια, καθώς και τη σύλληψη και την κακομεταχείριση ομήρων και άλλων προσώπων. Εάν κάποιος στο Ισραήλ διαφωνεί με αυτό, θα αφορά μόνο το πώς θα επιβληθεί μια δίκαιη τιμωρία.
Η διαμάχη αφορά τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν εναντίον του Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνας του Γιόαβ Γκάλαντ. Κατηγορούνται ότι προκάλεσαν εσκεμμένα πείνα, δυστυχία, διώξεις, συλλογικές τιμωρίες και άλλες απάνθρωπες πράξεις – όπως ορίζονται στα άρθρα 7 και 8 – κατά του άμαχου πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας. Οι λεπτομέρειες περιλαμβάνουν περιορισμό των προμηθειών τροφίμων και φαρμάκων, διακοπή της παροχής νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, δολοφονίες αμάχων, ακόμη και εργαζομένων στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο έχει πολλά να πει για τέτοιες τακτικές. Η συλλογική τιμωρία είναι ταμπού, και ακόμη και οι πρόσθετες απώλειες αμάχων πρέπει να είναι «ανάλογες» όχι με τον συνολικό στόχο του πολέμου (στην προκειμένη περίπτωση, την εξάλειψη της Χαμάς), αλλά, για παράδειγμα, με τον άμεσο στόχο μιας συγκεκριμένης πυραυλικής επίθεσης.
Έχοντας επίγνωση της έντασης που σίγουρα θα μπορούσε να προκύψει, ο εισαγγελέας Khan παρουσίασε στοιχεία που συγκέντρωσαν οι δικηγόροι του και τα μεγάλα νομικά μυαλά που συμβούλευαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Αυτό μπορεί να μην εμποδίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, σε ένδειξη υποστήριξης προς το σύμμαχό τους Ισραήλ, να αμφισβητήσουν τη νομιμότητα ολόκληρου του δικαστηρίου.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει καταστήσει σαφές ότι αρνείται τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ στην υπόθεση και δεν θα σεβαστεί τα ευρήματά του. Μερικοί αξιωματούχοι είναι πρόθυμοι να προχωρήσουν περισσότερο – δώδεκα Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές έχουν ήδη στείλει μια επιστολή στο ΔΠΔ: «Στοχοποιήστε το Ισραήλ και θα σας επιτεθούμε», έγραψαν στον Χαν, απειλώντας «να τερματίσει κάθε υποστήριξη των ΗΠΑ στο ΔΠΔ, να επιβάλει κυρώσεις στο τους υπαλλήλους και τους συνεργάτες σας και απαγορεύοντας σε εσάς και τις οικογένειές σας να εισέλθετε στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες παρενοχλούν το δικαστήριο. Ως ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες του Καταστατικού της Ρώμης, οι Ηνωμένες Πολιτείες στη συνέχεια στράφηκαν ενάντια στη δική τους δημιουργία για να διασφαλίσουν ότι το ΔΠΔ δεν θα διώξει ποτέ Αμερικανούς στρατιώτες ή διοικητές. Το 2002, η Ουάσιγκτον ψήφισε τον «νόμο επιβολής του νόμου της Χάγης», έναν νόμο που θα επέτρεπε θεωρητικά στον πρόεδρο να στείλει στρατεύματα για να απελευθερώσει τους Αμερικανούς από την κράτηση. Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε αργότερα κυρώσεις σε δικαστή του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και έναν δικηγόρο που ερευνούσαν καταγγελίες εναντίον αμερικανικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν.
Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεργάζονται επίσης με το ΔΠΔ, για παράδειγμα στις έρευνές τους για τις ρωσικές θηριωδίες στην Ουκρανία. Αυτή η επιλεκτική στάση είναι μια τρομερή εικόνα μιας δύναμης που ακόμα, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, φιλοδοξεί να είναι ηγέτης του ελεύθερου κόσμου. Σε μεγάλο μέρος του κόσμου, και ειδικά στον λεγόμενο Παγκόσμιο Νότο, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζονται υποκριτές επικαλούμενοι μια «διαταγή βασισμένη σε κανόνες» εναντίον των αντιπάλων τους, από τη Ρωσία έως την Κίνα, αλλά επί του παρόντος την αγνοούν για λογαριασμό των φίλων τους του Ισραήλ.
Το καλύτερο επιχείρημα κατά του αιτήματος του ΔΠΔ για εντάλματα σύλληψης είναι ότι υπονοεί, όπως το έθεσε ένας κορυφαίος Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής, μια «ψευδή ηθική ισοδυναμία» μεταξύ των εγκλημάτων της Χαμάς και των κατηγοριών κατά του Ισραήλ. Ωστόσο, αυτό θα πρέπει να κριθεί από τους κριτές. Η προληπτική αμφισβήτηση του επαγγελματισμού και της αντικειμενικότητάς τους θα έστελνε ένα καταστροφικό μήνυμα στην Ουάσιγκτον.
Το ΔΠΔ αντιπροσωπεύει μια απτή κληρονομιά της αιώνιας ανθρώπινης φιλοδοξίας και της παθιασμένης αμερικανικής ηγεσίας μετά τη βαρβαρότητα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου για την οικοδόμηση ενός πιο ανθρώπινου κόσμου βασισμένου σε ένα ελάχιστο επίπεδο νόμου και τάξης. Οι άνθρωποι που υπηρετούν στη Χάγη είναι συνήθως ιδεαλιστές και αναγνωρισμένες αρχές στον τομέα τους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να ισχυρίζονται, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, ότι υποστηρίζουν το κράτος δικαίου μόνο όταν τους αρέσουν ορισμένοι κανόνες ή νόμοι. Η Ουάσιγκτον πρέπει να σταματήσει να προσκολλάται στις συνθήκες, τις συμβάσεις και τους θεσμούς που βοήθησε στην οικοδόμησή της, διαφορετικά κινδυνεύει να αφήσει τις μελλοντικές γενιές να υποχωρήσουν στην αυθαίρετη βαρβαρότητα των περασμένων αιώνων. Αντί να καταδικάσουν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να υποστηρίξουν όσο καλύτερα μπορούν στο δικαστήριο ότι οι ηγέτες του Ισραήλ δεν είναι ένοχοι για τα εγκλήματα που τους κατηγορούνται και στη συνέχεια να αποδεχθούν την ετυμηγορία.