Θα είναι Νέα πλατεία Αριστοτέλους αυτήν Θεσσαλονίκη. Η πλατεία διατηρεί τον χαρακτήρα της ως ανοιχτού, ομοιόμορφου δημόσιου χώρου, αλλά ταυτόχρονα γίνεται πιο φιλική προς τους κατοίκους σε υψηλές θερμοκρασίες χάρη στην προσθήκη ενός συστήματος καταιονισμού που ψύχεται με υδρονέφωση. Προστέθηκε υψηλή και χαμηλή βλάστηση σε όλο το μήκος της οδού Αριστοτέλεσα και σε όλη την περίμετρο της πλατείας, αφήνοντας ελεύθερο το κεντρικό τμήμα. Για να καταλήξουμε σε μια ανακαινισμένη πλατεία πάνω του Οδός Εγνατίουπου μετατρέπεται σε αστικό κήπο με δέντρα στη μέση.
Επτά μήνες αφότου η ομάδα που κέρδισε τον διεθνή διαγωνισμό του 2021 υπέβαλε την τελική της μελέτη στον Δήμο Θεσσαλονίκης, τα σχέδια για την αναζωογόνηση της πιο σημαντικής πλατείας και περιπάτου της Θεσσαλονίκης παίρνουν πλέον οριστική μορφή. Είχε προηγηθεί διαδικασία συζήτησης και υποβολής σχολίων από τον δήμο και άλλους συναρμόδιους φορείς, με αποτέλεσμα, όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, να εκδοθούν οδηγίες για επιμέρους τροποποιήσεις της αρχικής αίτησης, χωρίς αλλαγές. τη φύση του.
Οι σημαντικότερες αλλαγές αφορούν το είδος και τη θέση των δέντρων, αλλά και την αύξηση της έκτασης των περιοχών χαμηλής βλάστησης (παρτέρια) τόσο στον άξονα όσο και στην πλατεία Αριστοτέλους.
Κεντρικό στοιχείο της πρότασης παραμένει μια μεγάλη έκταση (57×19 μέτρα) στην καρδιά της πλατείας. «Είναι σημαντικό η πλατεία Αριστοτέλους να παραμένει άδεια και ανοιχτή ως αστικός δημόσιος χώρος. Προτείναμε ότι μέρος της επιφάνειάς του περιέχει πίδακες που διώχνουν όχι νερό αλλά υδρατμούς, δημιουργώντας ένα δροσερό νεφέλωμα», εξηγεί. μελετητές Αριάδνη Βοζάνη, καθηγήτρια αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ, και Εβίτα Φάνου, διδάκτωρ αρχιτεκτονικής ΕΜΠ. «Προτείνεται το σύστημα αυτό να λειτουργεί ελεγχόμενα τους καλοκαιρινούς μήνες, βελτιώνοντας το μικροκλίμα. Ταυτόχρονα, δημιουργεί μια έλξη για παιχνίδι σε μια «ανακλαστική» επιφάνεια η οποία, όταν λειτουργεί, αντανακλά μερικά από τα κτίρια που περιβάλλουν την πλατεία».
Ο χώρος αυτός χωρίζεται από την υπόλοιπη πλατεία με διαφορετικό υλικό δαπέδου (χυτό σκυρόδεμα). Στο ψηλότερο σημείο της πλατείας, 12 μέτρα από το δρόμο, έχουν δημιουργηθεί τρεις επίπεδες σκάλες, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν και ως χώρος ανάπαυσης. Η διαφορά στα επίπεδα «εξαφανίζεται» σταδιακά λόγω της φυσικής κλίσης της πλατείας. Οι αρχιτέκτονες ανησυχούσαν επίσης για τη συντήρηση, πιθανούς βανδαλισμούς και ζημιές στο σύστημα ακροφυσίων ατμού, γι' αυτό πρότειναν την πιο ανθεκτική τεχνολογία.
Η περιοχή του κεντρικού τμήματος μπορεί να εξακολουθεί να λειτουργεί ως χώρος εκδηλώσεων (προφανώς όχι μόνιμης κατασκευής, αλλά υποστηρίζεται από έρμα). Ωστόσο, είναι δυνατή η αγκύρωση της κατασκευής σε δύο σημεία (κοντά στο «πέταλο» κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο και νότια της επιφάνειας του νέφους του νερού) με εγκαταστάσεις κρυμμένες σε πηγάδια.
Αντίθετα, η πλατεία στην Εγνατία (στο άλλο άκρο του χώρου της ανάπλασης) μετατρέπεται σε αστικό κήπο. Οι αρχικά επιλεγμένοι φοίνικες αντικαταστάθηκαν με δέντρα κλαδέματος λόγω της μεγαλύτερης αντοχής τους στις χαμηλές θερμοκρασίες και χρησιμοποιήθηκε επίσης ένα γραμμικό χαρακτηριστικό νερού. Ο κόμβος λεωφορείων που βρίσκεται εκεί σήμερα θα μεταφερθεί σε άλλο σημείο με τη σύμφωνη γνώμη του δήμου.
«Είναι μια λεπτή σχεδιαστική πρόταση με συμμετρική οργάνωση του χώρου. Βασική πρόθεση είναι να εντοπιστούν και να αναδειχθούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του δημόσιου χώρου.
Αλλαγές στη βλάστηση (σε σύγκριση με την αρχική πρόταση) είναι ορατές και στην πλατεία Αριστοτέλους, όπου επιλέχθηκαν άριες (είδος βελανιδιάς) αντί για φοίνικες. Τα δέντρα θα τοποθετηθούν εκατέρωθεν του κεντρικού τμήματος και σε επαρκή απόσταση από τα κτίρια ώστε να μην καλύπτουν τις όψεις.
Η οδός Αριστοτέλους, η οποία είναι πεζοδρομημένη και συνδέει την πλατεία Αριστοτέλους με την πλατεία Εγνατίας, χωρίζεται λειτουργικά σε ζώνες. Στο κέντρο του υπάρχει ένας παραλιακός δρόμος, που είναι και ο μεγαλύτερος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το αρχικό σχέδιο τροποποιήθηκε σε σχέση με τα τραπεζοκαθίσματα. Η κοινότητα ζήτησε τόσο στην οδό Αριστοτέλους όσο και στο «πέταλο» της πλατείας Αριστοτέλους να υπάρχουν καθιστικά στο τραπέζι, τα οποία οι αρχιτέκτονες χωρίζουν στην πλατεία και στο Πέταλο του Αριστοτέλη με ένα ελαφρύ ύψωμα ώστε να μην είναι δυνατή η μεγέθυνσή τους. . Η νέα διοίκηση της κοινότητας ζήτησε επίσης πρόσφατα από αρχιτέκτονες να καλύψουν τα καθιστικά στην πλατεία με πέργκολα με δυνατότητα κλεισίματος των υαλοπινάκων. Η αρχική πρόταση των ερευνητών (που έχει ήδη υποβληθεί στο ΥΠΠΟ) περιλαμβάνει μεγάλο κουβούκλιο τύπου ομπρέλας με κεντρικό στήριγμα και διπλό υφασμάτινο κάλυμμα που είναι ανθεκτικό σε όλες τις καιρικές συνθήκες. Ως εκ τούτου, οι ερευνητές θα παρουσιάσουν δικαιολογητικά με την εναλλακτική που ζητά ο δήμος, αν και υποστηρίζουν ότι η αρχική τους πρόταση είναι η πιο κατάλληλη για την πιο εμβληματική πλατεία της πόλης.
Τι έπεται; Η μελέτη υποβλήθηκε για έγκριση στις Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης και στο Εξυπηρέτηση νεότερων μνημείων και τεχνικών έργων της Κεντρικής Μακεδονίας Με Υπουργείο Πολιτισμού. Λόγω της σημασίας της, η τελική μελέτη θα πρέπει επίσης να εγκριθεί από Κεντρικό Συμβούλιο Νεώτερων Μνημείων.
Αντιδράσεις
«Ο δημόσιος χώρος είναι πεδίο αντιπαράθεσης. Ακριβώς επειδή συνδέεται με την ατομική και συλλογική μνήμη, οποιαδήποτε αλλαγή πυροδοτεί αντιδράσεις. Αξίζει πάντα να το θυμόμαστε αυτό όταν σχεδιάζουμε δημόσιους χώρους» λέει η κ. Βοζάνη. Όπως εξηγεί, η πρόταση της ομάδας μελέτης βασίζεται σε ορισμένες βασικές αρχές. «Πρώτα απ' όλα είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί η αντιληπτική συνέχεια του συνόλου και των κύριων γραμμών σε όλη την περιοχή επέμβασης και ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα. Για να τονιστεί η ιδιαίτερη ταυτότητα και των δύο πλατειών, ο άξονας της οδού Αριστοτέλους θα πρέπει να λειτουργεί και ως κεντρική αρτηρία πεζών, με ξεχωριστές ζώνες που επιτρέπουν διαφορετικούς ρυθμούς κυκλοφορίας και στάσεις, αλλά και διασταυρούμενη κυκλοφορία. Ως προς τον λόγο, η πρότασή μας αναφέρεται σε δύο διαφορετικά υπόβαθρα: τον σύγχρονο αστικό ιστό και τα σχέδια της πόλης πριν από την πυρκαγιά το 1917, ως «νήμα μνήμης». Τέλος εισάγουμε το στοιχείο του νερού με διαφορετικά στοιχεία ανάλογα με την επιφάνεια της πρότασης και φροντίζουμε να αναδεικνύονται οι προσόψεις του κτιρίου.
Η πρόταση δεν είναι σκοπίμως ιδιαίτερα παρεμβατική. «Είναι μια λεπτή σχεδιαστική πρόταση με συμμετρική οργάνωση του χώρου. Κύρια πρόθεση είναι ο εντοπισμός και η ανάδειξη των χαρακτηριστικών του δημόσιου χώρου, η σύνδεσή του με την ευρύτερη πόλη και η ενίσχυση της εμπειρίας περιπάτου, συναντήσεων και δραστηριοτήτων που συγκεντρώνονται στην περιοχή μελέτης και στην κεντρική πλατεία της Θεσσαλονίκης.»
Σχέδια μετά την πυρκαγιά του 1917 και ανάπτυξη
Η φωτιά του 1917, πέντε χρόνια μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και πέντε χρόνια νωρίτερα Μια μικρή καταστροφή στην Ασία και η ανταλλαγή πληθυσμών, είναι ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία της πόλης. Μέσα σε 32 ώρες, η πυρκαγιά κατέστρεψε 120 εκτάρια από το πιο σημαντικό μέρος του κέντρου, καταστρέφοντας 9.500 κτίρια, μεταξύ των οποίων και μεγάλος αριθμός συναγωγών και Αρχιλαγινός, Windows ΚΑΙ χριστιανικές εκκλησίες.
Αμέσως μετά τη φωτιά, Κυβέρνηση Μπενιζέλου σχημάτισαν επιτροπή στην οποία κλήθηκαν να συμμετάσχουν Ο Γάλλος αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος Ernest Hebrard, Άγγλος αρχιτέκτονας τοπίου Thomas Mason, Γάλλος μηχανικός καπετάνιος Joseph Playber, οι αρχιτέκτονες Αριστοτέλης Ζάχος και Κωνσταντίνος Κιτσίκης, λιμενικός Άγγελος Γκίνης ΚΑΙ ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Αγγελάκης. Σχέδιο που εκπόνησε για τη Θεσσαλονίκη από Διεθνής Επιτροπή Σχεδιασμούυπό τη διεύθυνση του Ebrard γίνεται μια ενδιαφέρουσα μεταφορά των κυρίαρχων σχεδιαστικών απόψεων της εποχής σε τοπικές γεωγραφικές και ιστορικές ιδιαιτερότητες.
Η καρδιά του κέντρου αποτελούνταν από δύο πλατείες που συνδέονταν με μια λεωφόρο κάθετη στη θάλασσα, αφήνοντας ελεύθερη θέα του Ολύμπου μέσα στην πόλη. Η «πολιτική» πλατεία, δίπλα στην περιοχή όπου ανασκάφηκε αργότερα η αρχαία αγορά, επρόκειτο να περιλαμβάνει το δημαρχείο, το δικαστικό μέγαρο και δημόσια κτίρια. Η δεύτερη πλατεία, η σημερινή Αριστοτέλους, χώρος λιανικής και αναψυχής, αναδείχθηκε σύμφωνα με το πρότυπό της Piazzetta της Βενετίας, ανοίγοντας την πόλη στη θάλασσα. Τα κτίρια που βρίσκονται και στις δύο πλατείες και στον συνδετικό άξονα επιβλήθηκαν τα λεγόμενα νεοβυζαντινού ρυθμού, ώστε, σε συνδυασμό με δημόσια κτίρια, να αποτελέσουν ένα μνημειακό συγκρότημα πόλης.
Και οι δύο πλατείες συνδέονταν με τα λεγόμενα Λεωφόρος της Κοινωνίας των Εθνών κάθετα στο παραθαλάσσιο μέτωπο, η σημερινή οδός Αριστοτέλους. Προτάθηκε στο κέντρο της σημερινής πλατείας Αριστοτέλους Έφιππο άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στα πρότυπα των πλατειών στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, σε επαφή με τη θάλασσα, προβλέφθηκε πεζόδρομος σε χαμηλότερο επίπεδο από το δρόμο.
Η τελική μορφή της πλατείας Αριστοτέλους ολοκληρώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση τη δεκαετία του 1960, όταν κατασκευάστηκαν τα τελευταία κτίρια που την καθόρισαν με απλούστερη μορφολογία τοίχων και αλλαγές στη μάζα σε σχέση με τα αρχικά σχέδια. Έκτοτε, η πλατεία Αριστοτέλους χαρακτηρίζεται από έναν κενό χώρο στη μέση με παρτέρια στις δύο πλευρές και καθιστικά που σταδιακά επεκτάθηκαν με την πάροδο των ετών στις στοές των κτηρίων.
Οι πληροφορίες προέρχονται από το κείμενο του Καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ, Αλέκα Καραδήμου-Γερόλυμπου, «Η Θεσσαλονίκη πριν και μετά τον Έρνεστ Έμπραντ».
