«Τι γίνεται με τους Βρετανούς κλασικούς της εποχής μας; Εξερευνούν το αθηναϊκό παρελθόν με πνεύμα φιλοδοξίας και κατάκτησης ή με πνεύμα φιλίας και σεβασμού; Όταν επέστρεψα στο παλιό μου σημείο προπόνησης, είμαι στην ευχάριστη θέση να πω ότι όλα είχαν αλλάξει προς το καλύτερο.
Το εύρημα ανήκει στον δημοσιογράφο Μπρους Κλαρκ και είναι η πρώτη απάντηση στο ερώτημα που εμφανίζεται σε αυτό ντοκιμαντέρ μικρού μήκους “With love from Cambridge – a call to repair the κατεστραμμένους θησαυρούς του Παρθενώνα”. Αυτό ακούγεται στην αρχή της ταινίας μικρού μήκους που “Κ” είδεαλλά ο πρώην συντάκτης και συγγραφέας του Economist International Security, ο οποίος είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, δεν επιστρέφει στο πανεπιστήμιό του μόνο και μόνο για να δει αν οι παλιοί τρόποι σκέψης έχουν ξεπεραστεί.
«Η κοινή γνώμη στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι υπέρ της ενοποίησης Γλύπτες του Παρθενώνα», λέει ο κύριος Κλαρκ στην «Κ».. «Ωστόσο, δεν είναι πλήρως ενημερωμένη για το τι ακριβώς είναι τα Γλυπτά, ποια είναι η θέση τους στην ιστορία της κλασικής Αθήνας και πώς αποτελούν μέρος ενός ενιαίου έργου τέχνης. Η ιδέα πίσω από αυτό ντοκυμαντέρ «ήταν να ενημερώσει το κοινό για τα Γλυπτά, τα μυστικά που κρατούν και τις επιστημονικές συζητήσεις που πυροδότησαν, προκειμένου να υποστηριχθεί η επανένωση τους».
Βρετανοί κλασικιστές και μέλη της Βρετανικής Επιτροπής για την Επανένωση των Μαρμάρων του Παρθενώνα, τους οποίους ο Κλαρκ συναντά στο ντοκιμαντέρ, περιλαμβάνουν τον Paul Cartledge, ομότιμο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και την Edith Hall, καθηγήτρια αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Durham. «Με βοήθησαν να καταλάβω», λέει ο Κλαρκ (επίσης μέλος της Επιτροπής) στο ντοκιμαντέρ, «την ίδια αναμφισβήτητη άποψη: όλα τα μεγάλα πολιτιστικά προϊόντα της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ. αντανακλούν το κύμα δημοκρατικής ενέργειας που συγκλόνισε την πόλη – αυτό το μικρό, ταλαντούχο μέρος – μετά τη νίκη επί της αχανούς Περσικής Αυτοκρατορίας».
Το έγγραφο περιέχει αναφορές στον δημοκρατικό τρόπο επίβλεψης της κατασκευής του Παρθενώνα, αλλά και στη ζωφόρο του, που απεικονίζει ολόκληρο τον πληθυσμό της πόλης. Το επίμαχο «μυστικό» αφορά τη σκηνή της ζωφόρου με το πέρασμα του πέπλου κατά τη διάρκεια της πομπής των Παναθηναίων, η οποία όμως θα μπορούσε -σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές- να αναπαριστά τον βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα να παραδίδει το σάβανο στην κόρη του, ώστε να θα κρατούσε την προσφορά της για το καλό της πόλης. «Είναι ένα άλυτο πρόβλημα» Ο Μπρους Κλαρκ λέει ο Κ«και επίσης αν η ζωφόρος απεικονίζει τα Παναθήναια όπως ήταν φτιαγμένα εκείνη την εποχή, ή βασίζεται σε μια εξιδανικευμένη εκδοχή του από το παρελθόν».
Η ζωφόρος φυσικά βρίσκεται κυρίως στο Βρετανικό Μουσείο. «Η έκθεση του Βρετανικού Μουσείου είναι ιδιαίτερα επιζήμια», εξηγεί ο Cartledge στο ντοκιμαντέρ, «επειδή οι σχεδιαστές της γκαλερί προσπάθησαν να προσποιηθούν ότι είχαν μια ολοκληρωμένη εκδοχή της ζωφόρου». Η Edith Hall το θέτει ως εξής: «είναι σαν να διαβάζεις ένα κόμικ, αν θέλεις, αλλά με τις σελίδες σε τυχαία σειρά». Η Βρετανίδα γλύπτρια Elaine Blumenfeld, η οποία εμφανίζεται επίσης στο ντοκιμαντέρ, προσθέτει ότι «το πιο τραγικό πράγμα για έναν γλύπτη είναι να δημιουργήσει ένα έργο για ένα συγκεκριμένο μέρος και να ανακαλύψει ότι θα μετακινηθεί».
Σημάδι ελπίδας
Το «From Cambridge with Love», σε σεναριογράφο Μπρους Κλαρκ και παραγωγό Λεωνίδα Λιαμπέη, θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Beyond Borders – Καστελλόριζο. Το συμπέρασμα της ταινίας μπορεί να συνοψιστεί στα λόγια του Κλαρκ στον «Κ»: «δεν θέλει πολύ μυαλό: αν υπήρχε ένα μέρος όπου θα έπρεπε να βρίσκονται τα γλυπτά, αυτό είναι το Μουσείο της Ακρόπολης». Ελπίζει ότι η νέα βρετανική κυβέρνηση θα του επιτρέψει να το κάνει; «Το ίδιο το γεγονός ότι πρόκειται για μια νέα κυβέρνηση», καταλήγει, «είναι ένδειξη ελπίδας. Γνωρίζουμε ότι το Εργατικό Κόμμα δεν θα μπλοκάρει τη συμφωνία μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και της Ελλάδας, αλλά δεν θα αλλάξει ούτε τον νόμο. Ουσιαστικά δίνουν στο Βρετανικό Μουσείο ελευθερία κινήσεων. Νομίζω ότι θα χρειαστεί μια μικρή νομοθετική αλλαγή».
«Από το Κέμπριτζ με αγάπη». Προβολή στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου, 26 Αυγούστου, στις 8.30 μ.μ.
