Συγγραφέας: Μανώλης Καψής
Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν γνωρίζουμε ποιος θα καταλάβει τον Λευκό Οίκο για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ελπίζουμε μόνο. Δεν είμαι σίγουρος ότι θα μάθουμε σύντομα. Η καταμέτρηση μπορεί να διαρκέσει μέρες, έχει ξαναγίνει. Φυσικά, μπορεί να είναι και το αντίστροφο. Το αποτέλεσμα θα το μάθουμε σύντομα. Και όλες οι εκπλήξεις είναι πιθανές. Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, ο Τραμπ σκουπίζει, η Καμάλα κλαίει, ακόμη και ένα chima chima εμφανίζεται και θα ψηφίζουμε για μέρες σε κρίσιμες πολιτείες. Και όλες οι προβλέψεις και οι έρευνες μπορεί να αποδειχθούν λανθασμένες. Συνέβη πάλι.
Την τελευταία φορά υποτίμησαν τον Τραμπ και έδωσαν στον Μπάιντεν ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Τώρα μπορεί να συμβεί το αντίθετο. Κρατάμε λοιπόν την ανάσα μας και υπολογίζουμε στην Καμάλα Χάρις (εκτός από εκείνο το πολιτικό θαύμα, τον Πάνο Καμμένο ντε, που μας εξήγησε ότι είναι καλύτερο για τα συμφέροντα της Ελλάδας να εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Κανένα σχόλιο).
Τέλος πάντων, όποιο σχόλιο, η ζημιά έχει γίνει. Η πόλωση είναι τόσο μεγάλη που ακόμα κι αν ο διαγωνισμός δεν συνοδεύεται από επεισόδια και αμφισβήτηση του αποτελέσματος (για το οποίο προετοιμάζεται ο Τραμπ αν χάσει), η λειτουργία της αμερικανικής δημοκρατίας έχει γίνει προβληματική, δυσλειτουργική και αναποτελεσματική. Γιατί πολύ απλά η δημοκρατία απαιτεί συναίνεση. Δεν λειτουργεί όταν όλοι είναι στα χαρακώματα και έτοιμοι να επιτεθούν ο ένας στον άλλον.
Δεν είμαστε οι μόνοι που κρατάμε την ανάσα μας. Όλος ο κόσμος είναι στην τσίτα. Διότι, όπως έγραψε και ο Στάθης Καλύβας, από ορισμένες απόψεις είναι αδιανόητο και απίθανο να κρίνουμε την πορεία του κόσμου με βάση τις ψήφους μερικών χιλιάδων βαριεστημένα Αμερικανών ψηφοφόρων σε κάποιες πολιτείες swing. Όπως θα έλεγε ο Τζο Μπάιντεν, από τις φωνές κάποιων «άχρηστων» ψηφοφόρων των οποίων η μόνη ενημέρωση είναι το TikTok και πρέπει να ανοίξουν ένα σχολικό βιβλίο. Ποιοι πιστεύουν ότι η πηγή όλων των προβλημάτων και των συμφορών της Αμερικής είναι οι λατινοαμερικανοί μετανάστες, που έχουν χάσει τα ψεύτικα νέα ότι οι μετανάστες από την Αϊτή τρώνε τα ζώα του κόσμου, που γελούν με τα ρατσιστικά και σεξιστικά αστεία του Τραμπ, που πιστεύουν (ακόμα και σήμερα), ότι του έκλεψαν τις εκλογές στις προηγούμενες εκλογές και ότι δεν τους εκπλήσσει η πλήρης αδιαφορία του για τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών ή η άγνοια των προβλημάτων. Ακόμη και επειδή ο υποψήφιος τους καταδικάστηκε για κακούργημα.
Αλλά αυτό είναι το νόημα της δημοκρατίας, σωστά; Και ο διανοούμενος, επιτυχημένος επιστήμονας και σούπερ επιχειρηματίας έχει τα ίδια δικαιώματα ψήφου με έναν ανειδίκευτο εργάτη σε οποιοδήποτε κράτος ή μια νοικοκυρά που δεν έχει τελειώσει καν το σχολείο. Ακόμη και με έναν ξεφτιλισμένο Αμερικανό που πιστεύει ότι ο Τραμπ θα κάνει την Αμερική ξανά μεγάλη.
Ο υποτιμητικός τρόπος που περιέγραψα τους ψηφοφόρους του Τραμπ –αν και ακριβής στις περισσότερες περιπτώσεις– είναι ίσως η ουσία του προβλήματος. Γιατί αυτές οι εκλογές φέρνουν αντιμέτωπες δύο Αμερικές, που ζουν σε διαφορετικούς κόσμους και η μία αντιπαθεί η μία την άλλη σε σημείο που δεν μπορούν καν να συνυπάρξουν. Η μία είναι η μεσαία, διευθυντική Αμερική, που ζει στις πόλεις και πηγαίνει κυρίως στο πανεπιστήμιο, και η άλλη είναι η Αμερική της εργατικής τάξης, όχι απαραίτητα λευκή, αλλά χωρίς κολεγιακή εκπαίδευση και ζει στην επαρχία. Οι πρώτοι ψηφίζουν την Καμάλα Χάρις, οι δεύτεροι φανατικά τον Τραμπ
Και ψηφίζει τον Τραμπ γιατί η America First την κοιτάζει, δεν της δίνει σημασία, πιστεύει ότι είναι σκουπίδια και άσχετη -η Χίλαρι Κλίντον τους αποκάλεσε αξιοθρήνητες- ενώ ο Τραμπ τους μοιάζει, ακόμα κι αν είναι υπερπλούσιος, «φαίνεται» όπως αυτοί. πείτε – ενώ τώρα νιώθουν αόρατοι – τους μιλάει όταν μιλάνε και τους υπόσχεται πράγματα που τους αρέσουν. Ακόμα κι αν δεν πιστεύουν ότι θα τα εφαρμόσει.
Επιπλέον –μου άρεσε αυτό το σχόλιο για τους ψηφοφόρους Τραμπ– τους αθωώνει για όλα όσα νιώθουν, σκέφτονται και πιστεύουν. Αφού αυτός ο επιτυχημένος τύπος λέει το ίδιο πράγμα, δεν μπορεί να είναι ανοησία. Γεγονός που μας επαναφέρει στο ποιοι είναι οι ψηφοφόροι του Τραμπ, ποιοι είναι αν είναι σαν αυτόν και τις απόψεις του… προφανώς είναι όλες αυτές οι υποτιμητικές απόψεις για αυτούς. Και αξιοθρήνητο και σκουπίδι. Μα φυσικά ψηφίζουν…
Το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά αμερικανικό. Τι κάνει τους Γερμανούς να ψηφίζουν τους νεοναζί της Εναλλακτικής για τη Γερμανία και τους Γάλλους την ακροδεξιά, φιλοπουτινίστρια Λεπέν; Τι κάνει τους Ούγγρους να ψηφίζουν τον αυταρχικό Όρμπαν; Είναι η μετανάστευση ή η οικονομία ή το πολιτισμικό χάσμα μεταξύ των ελίτ και των απλών ανθρώπων που φαίνεται η πιο συναρπαστική εξήγηση για την επιτυχία του Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Υ.Γ. Η Anne Applebaum στο βιβλίο της «The Seduction of Autoritarianism» πρόσθεσε στις γνωστές ερμηνείες της μετανάστευσης ή της οικονομικής ανισότητας (που μπορεί σε κάποιο βαθμό να εξηγήσει αυτά τα φαινόμενα) και αυτό που οι συμπεριφορικοί οικονομολόγοι αποκαλούν «αυταρχικές προδιαθέσεις». Δηλαδή για ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που δεν του αρέσει η πολυπλοκότητα και οι αντίθετες απόψεις και άρα ψηφίζει αυταρχικούς ηγέτες. Αλλά και λόγω του αισθήματος δυσαρέσκειας που υπάρχει σε πολλούς ανθρώπους. Που νιώθουν ότι δεν έχουν την προσοχή που τους αξίζει. Ότι δεν τους νοιάζει. Μέχρι να βρεθεί ένας λαϊκιστής ηγέτης και να νιώσουν ότι τους νοιάζεται. Θα γίνουν οπαδοί του. Και θα είναι πολύ ικανοποιημένοι γιατί θα νιώσουν ότι συμμετέχουν σε κάτι πολύ σημαντικό. Εκεί που τα κάνεις διαφορετικά και υπέροχα.
Με άλλα λόγια, έχουμε αποτύχει.