Το υπουργείο Οικονομικών της ισραηλινής κυβέρνησης συνασπισμού δυσκολεύεται να αναπτύξει έναν νέο προϋπολογισμό
Με τον πόλεμο του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς να κοστίζει στην οικονομία περίπου 260 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα, πληρωμές σε υπερορθόδοξα σχολεία και άλλους παράγοντες που υποστηρίζονται από τη δεξιά πτέρυγα του κυβερνώντος συνασπισμού, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου πρέπει να ξαναγράψει τον προϋπολογισμό των οικονομικών του κράτους.
Εκτός από τον τραγικό αριθμό των θυμάτων, που είναι η σημαντικότερη παράμετρος της σύγκρουσης, η εξέλιξη της κατάστασης φαίνεται να υπερβαίνει το οικονομικό κόστος που ανέλαβε η κυβέρνηση από τους προκαταρκτικούς υπολογισμούς, σημειώνει το Bloomberg.
Οι αγορές ακολουθούν μια προσέγγιση αναμονής για τον πολεμικό προϋπολογισμό που θα αποκαλύψει ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών Bezalel Smotrich για το υπόλοιπο του 2023 και στη συνέχεια σχεδιάζει για το 2024.
«Ταμεία Συνασπισμού»
Το πρόγραμμα δαπανών του Ισραήλ περιλαμβάνει τα λεγόμενα «ταμεία συνασπισμού», διακριτικές δαπάνες για τα πέντε κόμματα που απαρτίζουν την κυβέρνηση του Νετανιάχου, τα πιο θρησκευτικά στην ιστορία του Ισραήλ.
Τα ρεκόρ των 14 δισεκατομμυρίων σέκελ (3,6 δισεκατομμύρια δολάρια) που εγκρίθηκαν τον περασμένο Μάιο θα πάνε εν μέρει σε θρησκευτικά σχολεία. Άλλα προτιμώμενα έργα περιλαμβάνουν την ανάπτυξη εβραϊκών οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
Αυτό που συμβαίνει με τα «ταμεία συνασπισμού» θα μπορούσε να καθορίσει πόσο συγχωρετικές θα είναι οι αγορές για μια κυβέρνηση που, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, έχει ήδη δει τον πόλεμο να έχει οικονομική ζημία σχεδόν 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
«Όσο η κυβέρνηση παραμένει συνδεδεμένη με τα κεφάλαια του συνασπισμού, θα αποπληρώσει περισσότερο από το χρέος της», προειδοποιεί ο Ράφι Γκόζλαν, επικεφαλής οικονομολόγος στο IBI Investment House.
Η ετυμηγορία των παγκόσμιων εμπόρων θεωρείται κρίσιμη καθώς η κυβέρνηση στρέφεται όλο και περισσότερο στα ομόλογα για να συγκεντρώσει κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο. Τον Οκτώβριο, το δημοσιονομικό έλλειμμα υπερεπταπλασιάστηκε σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε επίσης σχέδια για δανεισμό 75% περισσότερο τον Νοέμβριο σε σχέση με τον περασμένο μήνα.
Τα ισραηλινά περιουσιακά στοιχεία, από σέκελ μέχρι ομόλογα, έχουν ανακτήσει τις περισσότερες, αν όχι όλες, από τις απώλειές τους μετά την επίθεση της Χαμάς. Ωστόσο, οι κίνδυνοι εξακολουθούν να κρέμονται πάνω από το χρέος της κυβέρνησης.
Το κόστος της ασφάλισης των ισραηλινών κρατικών ομολόγων έναντι χρεοκοπίας είναι υπερδιπλάσιο από αυτό που ήταν πριν από την έναρξη του πολέμου.
Η άνευ προηγουμένου χρηματοδότηση για θρησκευτικά προγράμματα και οικισμούς στη Δυτική Όχθη αμφισβητήθηκε πολύ πριν ο πόλεμος ανατρέψει την οικονομία των 520 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με τους επικριτές να προειδοποιούν ότι θα εμποδίσει την ανάπτυξη.
Αλλά τώρα γίνεται ακόμη πιο απαραίτητο γιατί ο Νετανιάχου έχει δεσμευτεί να πληρώσει «όποιο και αν είναι το οικονομικό τίμημα που μας επιβάλλει αυτός ο πόλεμος».
Ο πόλεμος του Ισραήλ κοστίζει 260 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα και προκαλεί τον υπολογισμό των πρωτοφανών δαπανών του Μπενιαμίν Νετανιάχου σε θρησκευτικά προγράμματα και οικισμούς https://t.co/HLtKNlR9WV
— Bloomberg Markets (@markets) 12 Νοεμβρίου 2023
Τα σχέδια προϋπολογισμού για το 2023 που περιγράφονται από τον Smotrich προϋποθέτουν αύξηση των δαπανών κατά 35 δισεκατομμύρια σέκελ, μεγάλο μέρος των οποίων πηγαίνει στον στρατό και χρηματοδοτείται κυρίως από χρέος.
Τα αχρησιμοποίητα κεφάλαια του συνασπισμού μέχρι στιγμής ανέρχονται σε σχεδόν 8 δισεκατομμύρια σέκελ. Ωστόσο, τα κυβερνώντα κόμματα έχουν μέχρι στιγμής αντισταθεί στην πλήρη ανακατεύθυνση αυτών των κεφαλαίων ή στην περικοπή σχετικών προγραμμάτων. Και το κόστος τους δεν είναι καθόλου αμελητέο: υπερβαίνει τον συνολικό προϋπολογισμό του 2023 για τα δημόσια νοσοκομεία ή την τριτοβάθμια εκπαίδευση που χρηματοδοτείται από το κράτος.
Ο Smotrich πρότεινε μικρότερες περικοπές από αυτό το ταμείο από αυτές που συνιστούσε το τμήμα προϋπολογισμού του Υπουργείου Οικονομικών, παρά το γεγονός ότι υποσχέθηκε να περικόψει τις δαπάνες που δεν είναι «απαραίτητες για την υποστήριξη των πολεμικών επιχειρήσεων».
Η στάση της κυβέρνησης έχει πυροδοτήσει την οργή των επενδυτών και πολλών κορυφαίων αναλυτών. Σε επιστολή που εστάλη την περασμένη εβδομάδα στους Νετανιάχου και Σμότριτς, 300 εξέχοντες οικονομολόγοι από το Ισραήλ και το εξωτερικό ζήτησαν την παραίτησή τους.
Οι υπογράφοντες, με επικεφαλής τον νομπελίστα οικονομίας Τζος Άνγκριστ, ήταν πολύ συγκεκριμένοι: «Ένα κρίσιμο και απαραίτητο βήμα θα ήταν η διακοπή της χρηματοδότησης για οτιδήποτε δεν είναι απαραίτητο για τον πόλεμο, κυρίως τα κεφάλαια του συνασπισμού».
Οι προοπτικές επιδεινώνονται μετά από μια σύντομη ανάκαμψη πέρυσι, όταν το Ισραήλ παρουσίασε το πρώτο του πλεόνασμα προϋπολογισμού από τουλάχιστον το 2000 και οι στρατιωτικές δαπάνες μειώθηκαν για πρώτη φορά σε περισσότερα από 10 χρόνια.
Ο Smotrich είπε ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα μπορούσε να φτάσει το 4% της οικονομικής παραγωγής φέτος και το 5% το 2024. Αυτό είναι υπερδιπλάσιο από αυτό που είχαν προβλέψει οι προηγούμενες κυβερνήσεις, αλλά ακόμα λιγότερο από το 7,1% που είχε προβλέψει η Moody’s Investors Service.
Ο Νετανιάχου δεσμεύεται να πληρώσει «ανεξάρτητα από το οικονομικό τίμημα που μας επιβάλλει αυτός ο πόλεμος»
Για τον Νετανιάχου και τους συμμάχους του στην κυβέρνηση, η χρηματοδότηση μπορεί να είναι το κλειδί για την πολιτική επιβίωση. Τον περασμένο Μάιο, ορισμένα κόμματα απείλησαν να αποσύρουν την υποστήριξη εάν δεν συμφωνούσαν για τα έξοδα του συνασπισμού.
Οι συνέπειες αυτού του ζητήματος είναι ορατές στη διαμάχη μεταξύ του Smotrich και των τεχνοκρατών στο επιτελείο του υπουργείου του, για τους οποίους τα πολιτικά συμφέροντα δεν αποτελούν προτεραιότητα.
Το τμήμα προϋπολογισμού ζήτησε αυστηρότερα μέτρα για την κάλυψη υψηλότερων δαπανών και μειωμένων εσόδων – συμπεριλαμβανομένου του αναπροσανατολισμού των κεφαλαίων του συνασπισμού σε άλλες κατηγορίες δαπανών και του κλεισίματος ορισμένων υπουργείων.
Η «καυτή πατάτα» για την ανάπτυξη νέου προϋπολογισμού έπεσε στον Smotrich, ο οποίος αφενός διακηρύσσει ότι στόχος είναι «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη» και αφετέρου θέλει να εξασφαλίσει 1,2 δισ. σέκελ για αύξηση στους μισθούς των δασκάλων στα ορθόδοξα σχολεία, αυξάνοντας ταυτόχρονα τις δαπάνες εποικισμού καθώς αυξάνεται η ένταση στη Δυτική Όχθη.
«Αν δεν υπάρξει σημαντική αλλαγή στον προϋπολογισμό, το Ισραήλ κινδυνεύει να επιδείξει ακυβέρνηση», έγραψαν δύο πρώην διοικητές της κεντρικής τράπεζας, ο Karnit Flug και ο Jacob Frenkel, προτείνοντας υποβάθμιση σε μια τέτοια περίπτωση.
Πηγή: ΟΤ
