Μόνο δύο από τα παρακάτω μηνύματα είναι ακριβή:
• Σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Απρίλιο, ο τότε υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης δήλωσε ότι «οι ροές τα τελευταία δύο χρόνια είναι οι χαμηλότερες αυτής της δεκαετίας».
• Κατά τη συζήτηση των πολιτικών αρχηγών πριν από τις εθνικές εκλογές τον περασμένο Μάιο, ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος τόνισε ότι «η πράσινη ενέργεια δεν είναι ανεξάρτητη, δεν αποθηκεύεται».
• Πριν από τις ίδιες εκλογές, η Νέα Δημοκρατία δημοσίευσε ένα σποτ με τίτλο «Για καθαρή και φθηνότερη ενέργεια», στο οποίο ανέφερε ότι η Ελλάδα κατέχει την έβδομη θέση «στον κόσμο στην παραγωγή καθαρής ενέργειας».
• Σύμφωνα με έρευνα που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο και δημοσιεύτηκε σε διάφορες ελληνικές ιστοσελίδες, έχει παρατηρηθεί ταχύτερη μείωση των γνωστικών λειτουργιών σε άτομα άνω των 50 ετών κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Χρησιμοποιώντας την ερευνητική δημοσιογραφία και τον αλγόριθμο ως εργαλεία, το Check4facts έχει ήδη πάνω από 140 δημοσιεύσεις στον ιστότοπό του.
Η ακρίβεια αυτού του μηνύματος ελέγχθηκε, μεταξύ άλλων, από: Επιστημονικό πρόγραμμα Check4facts, που στοχεύει στον έλεγχο της αξιοπιστίας του δημόσιου λόγου στην Ελλάδα. Η πρώτη φάση του προγράμματος, του οποίου είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος Νίκος Δεμερτζής, καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης του ΕΚΠΑ, διήρκησε από το 2020 έως το 2022. Τότε, το έργο χρηματοδοτούνταν από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και αφορούσε την εξακρίβωση της αξιοπιστίας των δηλώσεων σχετικά με την εγκληματικότητα και τη μετανάστευση. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, το πρόγραμμα επεκτάθηκε και τώρα περιλαμβάνει επίσης εκθέσεις για την κλιματική αλλαγή και την υγεία – πανδημίες, και εφαρμόζεται στο πλαίσιο συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ εννέα φορέων, όπως το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) και το Εθνικό Αστεροσκοπείο στην Αθήνα.
«Το θέμα της προσπάθειάς μας είναι ότι συνδυάζει σοβαρή ερευνητική δημοσιογραφία και μηχανική μάθηση», είπε χθες ο κ. Δεμερτζής στην παρουσίαση της δεύτερης φάσης του έργου στο κτίριο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων στην Αθήνα. Πράγματι, το Check4facts είναι το αποτέλεσμα της δουλειάς τόσο μιας ομάδας ερευνητών, οι περισσότεροι από τους οποίους εργάζονται στο ΕΚΚΕ, όσο και της τεχνικής ομάδας του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά. Το δεύτερο δημιούργησε έναν αλγόριθμο που μπορεί να διακρίνει πιθανώς ψευδείς ειδήσεις από αναξιόπιστα μέσα. «Όταν το σύστημα βλέπει ένα μήνυμα που δεν περιλαμβάνει το όνομα του συγγραφέα, έχει έναν φανταχτερό τίτλο και συναισθηματικούς όρους, αυτά είναι τα στοιχεία που δημιουργούν ένα προφίλ. Όταν συσσωρεύονται, μπορείτε να διακρίνετε εάν ένα συγκεκριμένο μήνυμα είναι προβληματικό.” λέει στην «Κ» ο κ. Δεμερτζής.. Η μηχανική μάθηση είναι, τονίζει, ένα βοηθητικό εργαλείο στη δουλειά τους. «Στο εξωτερικό», προσθέτει, «σχεδόν οι μισοί από τους οργανισμούς ελέγχου δεδομένων βασίζονται αποκλειστικά στη μηχανική μάθηση – και έχουμε επίσης ερευνητική δημοσιογραφία».
Από τις παραπάνω δηλώσεις, σύμφωνα με την έρευνα του προγράμματος, οι δύο πρώτες -που έγιναν από τον κ. Μηταράκη και τον κ. Βελόπουλο- είναι ανακριβείς. Για να επαληθεύσουν την πρώτη δήλωση, οι ερευνητές στράφηκαν σε δεδομένα από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Για να δοκιμάσουν το τελευταίο, παρείχαν πληροφορίες για τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας, όπως αποθήκευση με αντλία και μπαταρίες, μεταξύ άλλων. Ομοίως, αναζητώντας και παραθέτοντας επιστημονικά δεδομένα, επαλήθευσαν και τις δύο δεύτερες δηλώσεις, τις οποίες βρήκαν ακριβείς. Αυτά είναι μόνο τέσσερα παραδείγματα ενός έργου που έχει ήδη πάνω από 140 δημοσιεύσεις στον ιστότοπο Check4facts.
«Το έργο του ελέγχου της αξιοπιστίας των μηνυμάτων είναι σημαντικό γιατί στην Ελλάδα –εκτός από κάποιες πρωτοβουλίες, κυρίως σε επίπεδο έργου και ελληνικές απάτες– δεν υπάρχει τίποτα οργανωμένο για να πραγματοποιηθεί αυτή η διαδικασία». λέει στην «Κ» η Βασιλική Γεωργιάδου., πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πάντειο. «Η είδηση πρέπει να επαληθευτεί με κάποιο τρόπο, να ελεγχθεί η αξιοπιστία των πληροφοριών», σημειώνει.
Ο κ. Δεμερτζής τόνισε ότι από την αρχή προσπάθησαν να μην εξαρτώνται από κανέναν ή από διαφημιστικά έσοδα για να παραμείνουν πλήρως ανεξάρτητοι. Η περιορισμένη χρηματοδότησή τους σημαίνει προφανώς ότι οι πόροι του έργου – και επομένως οι ανθρώπινοι πόροι – είναι επίσης περιορισμένοι. Χάρη όμως στη συνεργασία του πρακτορείου, είναι αισιόδοξος για το μέλλον.
«Θέλουμε να συνεχίσουμε να τον στηρίζουμε», είπε ο κ. Πλειώνης, διευθυντής και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, κατά τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου στην ΕΣΗΕΑ. «Τουλάχιστον», πρόσθεσε, «η τρέχουσα διοίκηση του Παρατηρητηρίου το βλέπει ως μια προσπάθεια που βασίζεται σε ιδέες».