Ίσως λόγω των δηλώσεων του Στέφανου Κασσελάκη να ήταν αυτή η αφορμή για μια από τις πιο έντονες εσωτερικές συγκρούσεις στον ΣΥΡΙΖΑ τον τελευταίο μήνα και να αποτελεί συνεχές πεδίο σύγκρουσης κυβέρνησης-αντιπολίτευσης τα τελευταία χρόνια, αλλά το περίφημο “Μαξιλάρι 37 δισ. ευρώ” Σύντομα θα ξεκινήσει ο «αποπληθωρισμός» και θα περιοριστεί γύρω στα 12-13 δισ. ευρώ σε περίπου τρία χρόνια.
Τουλάχιστον αυτό προβλέπει το έργο, υπό την προϋπόθεση ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) θα συναινέσει στην απελευθέρωση του λεγόμενου ο «σκληρός» πυρήνας του «μαξιλαριού», 15,7 δισ. ευρώ, που κατατίθεται σε ειδικό λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδος και προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από δικό της δάνειο (9 δισ. ευρώ) και έκδοση ομολόγων. Ωστόσο, το υπόλοιπο μέρος, δηλαδή περίπου 20 δισ. ευρώ, βρίσκεται στο «μαξιλάρι» των περιουσιακών στοιχείων της γενικής κυβέρνησης, τα οποία η κυβέρνηση δανείζεται για τις ανάγκες της βραχυπρόθεσμα (repo). Άλλωστε αυτό το τμήμα υπήρχε ήδη στα τέλη του 2014, ανερχόταν στα 16 δισ. ευρώ, όπως υποστήριξε ο πρώην υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας.
Υπολογίζεται ότι η άδεια του ESM για δωρεάν πρόσβαση στα 15,7 δισ. ευρώ θα εκδοθεί πιθανότατα το πρώτο τρίμηνο του 2024. Επίσημη προϋπόθεση ήταν η έξοδος της χώρας από την ενισχυμένη εποπτεία, που έγινε ήδη τον Αύγουστο του 2022, αλλά στην πραγματικότητα η άδεια απαιτεί επενδυτικό βαθμό. Μετά την εξασφάλιση αυτής της συνθήκης από 3 επιμελητήρια (S&P, DBRS και Scope – τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι λέξεις, η απόφαση του Fitch δεν ήταν γνωστή), ο δρόμος φαίνεται ανοιχτός για μια θετική απόφαση του ESM. Κάτι που – όπως τονίζουν οι αναλυτές – θα είναι εμβληματικό για τις αγορές. «Ένα μεγάλο πρόβλημα», σχολιάζει ο πατέρας Ηλίας ΛέκκοςΕπικεφαλής Οικονομολόγος της Τράπεζας Πειραιώς, «είναι να αποδεσμεύσει 15,7 δισ. ευρώ, ώστε το «μαξιλάρι» να είναι πραγματικά 37 δισ. ευρώ και η κυβέρνηση να το μειώσει.
Η ODDIX έχει κάθε λόγο να μειώσει το μαξιλάρι, καθώς το κόστος διατήρησής του στα σημερινά του επίπεδα υπολογίζεται σε περίπου 600 εκατ. ευρώ ετησίως, με βάση το μέσο επιτόκιο του ελληνικού χρέους 1,5%. Επομένως, εάν μειωθεί στα 12-13 δισ. ευρώ, το ετήσιο κόστος του θα περιοριστεί στα 200 εκατ. ευρώ ετησίως. Υπάρχουν άλλοι τρόποι υπολογισμού του κόστους, π.χ. αν το περιορίσουμε στο μέρος του εμπλεκόμενου ESM, με βάση το επιτόκιο, θα ήταν περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ.
Η μείωση θα ξεκινήσει με την αγορά χρέους στο πλαίσιο διμερών δανείων ύψους 5,3 δισ. ευρώ με χώρες της ευρωζώνης.
Αυτό το κόστος δεν θα είχε προκύψει αν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2018 είχε επιλέξει άλλη εναλλακτική αντί του «μαξιλαριού» – μια προληπτική πιστωτική γραμμή που υποστήριζε τότε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος. Γιάννης Στουρνάρας. Τελικά, όμως, ίσως επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν επιφυλακτικός με μνημονιακές δεσμεύσεις «γραμμής» ή ίσως επειδή οι ίδιοι οι δανειστές το προτιμούσαν, το «μαξιλάρι» προκρίθηκε. Αλλά αυτό είναι ιστορία.
Η μείωση θα ξεκινήσει με την αγορά χρέους ύψους 5,3 δισ. ευρώ διμερών δανείων με χώρες της ευρωζώνης (GLF), που θα πραγματοποιηθεί αυτόν τον μήνα και θα συνεχιστεί όπως έχει προγραμματιστεί μέσω κατάλληλων ετήσιων εξαγορών για τα επόμενα 3 χρόνια.
Εκτός από την εξοικονόμηση, είναι επίσης σημαντικό να μειώσετε το «μαξιλάρι» γιατί σημαίνει το τέλος μιας εποχής. Όπως εξήγησε ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων Μιχάλη Αργυρού«Το αρχικό μαξιλάρι απόσβεσης μετρητών των 15,6 δισ. δημιουργήθηκε για να καθησυχάσει τις αγορές ότι η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος της σε μια εποχή που η αξιοπιστία της είχε πέσει σε ιστορικό χαμηλό λόγω ατυχούς χειραγώγησης.
Ωστόσο, τώρα που έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ανάκτησης της αξιοπιστίας της χώρας, όπως αποδεικνύεται από την ανάκαμψη της επενδυτικής βαθμίδας και την επιστροφή στην κανονικότητα της χρηματοδότησής της από τις αγορές, ο λόγος για τη διατήρηση πολύ μεγάλων ταμειακών αποθεμάτων σταδιακά εξαφανίζεται. Ως αποτέλεσμα, ανάλογα με το βέλτιστο χαρτοφυλάκιο και τη διαδικασία διαχείρισης μετρητών που επιλέγει η IDF, αναμένουμε μια διαδρομή που θα οδηγήσει σταδιακά σε μείωση των διαθεσίμων μετρητών σε εύθετο χρόνο, σύμφωνα με τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές». .
Στην πραγματικότητα, ακόμη και 12-13 δισ. ευρώ είναι πολλά για τα πρότυπα μιας ανεπτυγμένης χώρας, τα οποία, σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς, θα μπορούσαν να επαρκούν για ρευστότητα περίπου 1 δισ. ευρώ. Όπως λέει ο καθηγητής Παναγιώτης Πετράκης, «το μέγεθος του «μαξιλαριού» παρέχει περίπου πέντε χρόνια συνεπούς εξυπηρέτησης του χρέους… Καθώς βελτιώνεται η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, μπορεί να μειωθεί, και νομίζω ότι θα το δούμε στο εγγύς μέλλον, αλλά δεν νομίζω ότι θα είναι δυνατό να το εξαλείψουμε». την εγγύηση που απαιτούν οι καλές πιστωτικές σχέσεις. Οι ΗΠΑ βέβαια που έχουν και εκδοτικό προνόμιο αλλά και μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες δεν νομίζω ότι μπορούν να κρατήσουν τέτοιο ποσό».
