Αμέσως μετά τον θάνατό του το 1944, ο καθηγητής του Παναγιώτης Κανελλόπουλος, συντετριμμένος, έγραψε στα αγγλικά το περίφημο κείμενο «Ο φίλος μου Δημήτριος Καπετανάκηςγια το περιοδικό New Writing and Daylight, που ο ίδιος μετέφρασε σε αφιέρωμα στη Νέα Εστία το 1946: «Μιλάω για κάποιον που ήταν φίλος μου. Το να είσαι φίλος κάποιου δεν είναι καθόλου εύκολο και καθόλου φυσικό. […] Γύρω από τη φιλία [ο Καπετανάκης] μαζεμένος, χρόνια πολλά, η έντονη σκέψη του. Ήταν ένας πολύ διακριτικός άνθρωπος και ήξερε να διαγράφει τον εαυτό του όσο οποιοσδήποτε. Όταν ήταν παρών, φαινόταν απών. Και όταν έφυγε, ένιωθες ότι ήταν εντελώς κοντά σου.
Ο στοχαστής και συγγραφέας Δημήτριος Καπετανάκης ήταν «ένας από τους μεγάλους σύγχρονους φιλοσόφους και δοκιμιογράφους», όπως είπε χθες η ποιήτρια Φραγκίσκη Αμπατζόγλου, «μοντέρνος γιατί με το έργο του έχτισε τη δική του σκαλωσιά πάνω στην οποία φαίνονται τα πράγματα». Μια ευκαιρία για εκδήλωση που διοργανώνει η Εταιρεία Κοινωνικής Εργασίας και Πολιτισμού (ΕΚΕΠ) και το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας της Πολωνίας (MED) ήταν η ολοκλήρωση και η έκδοση μιας πολυτομικής έκδοσης των έργων του Καπετανάκη, η οποία περιελάμβανε και το βιβλίο «Δοκίμια και μεταφράσεις ποίησης» που παρουσιάστηκε χθες.
Αυτό είναι ένα γραμματικό χρέος στον Έλληνα στοχαστή που, παρά την εξυπνάδα, τη μόρφωση, την πνευματικότητα και την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, ξεχάστηκε γρήγορα στην Ελλάδα. Μεγάλωσε στη Σμύρνη και ήρθε στην Αθήνα το 1922. Σπούδασε νομικά και συνδέθηκε με τον κύκλο των φιλοσόφων της Χαϊδελβέργης, με τον Συκουτρή, αλλά και με την ομάδα των Νέων Γραμμάτων (Κατσιμπάλης, Καραντώνης, Σεφέρης, Ελύτης). Αφού ξεριζώθηκε από τα πατρογονικά του εδάφη, έζησε τη σύντομη ζωή του -πέθανε σε ηλικία 32 ετών από λευχαιμία- σε τρεις χώρες: Ελλάδα, Γερμανία, Αγγλία. Η ανάγκη του να εκφραστεί ήταν τόσο έντονη όσο και η επιθυμία του να ζήσει εκτός Ελλάδας.
Έτσι συνέχισε τις σπουδές του στη Χαϊδελβέργη, όπου σπούδασε με τον Γερμανό φιλόσοφο Καρλ Γιάσπερς. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, δίδαξε για κάποιο διάστημα μαθήματα αισθητικής στον φιλολογικό όμιλο «Ασκραίο». Τις παραμονές του πολέμου πήγε στην Αγγλία με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου, όπου σπούδασε για λίγο στο Κέιμπριτζ και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο και εργάστηκε στο γραφείο Τύπου της ελληνικής κυβέρνησης. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του συνδέθηκε με τον εκδότη John Lehmann και άλλους σημαντικούς Βρετανούς συγγραφείς και εκδοτικούς οίκους. Πρωτίστως γήινος, παλεύτηκε φιλοσοφικά με το αίνιγμα της αγάπης και της ευτυχίας και διακρίθηκε ως παθιασμένος δάσκαλος με τον παιδαγωγικό του τρόπο να αφυπνίζει τον εσωτερικό δαίμονα των μαθητών του -και των αναγνωστών- οδηγώντας τους σε ένα μονοπάτι διαρκούς εξερεύνησης.
ΑΥΤΟ Emmanuel Canzioερευνητής και συγκριτικός της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, εξήχθη από τα αρχεία και επιμελήθηκε αυτή τη σημαντική, πολύτομη έκδοση, από τα δυσπρόσιτα αρχεία αυτού του «μυημένου» ποιητή και δοκιμιογράφου, αταξινόμητου συγγραφέα και καλλιτέχνη της θρυλικής δεκαετίας του 1930.
