Ποια είναι η πολιτική του Τραμπ στη Μέση Ανατολή – συμφέροντα και αναζήτηση διπλωματικών επιτυχιών

Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ ανέλαβε πρωτοβουλίες χωρίς προηγούμενο, όπως το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό στη Σαουδική Αραβία, την άσκηση έντονης πίεσης στο Ιράν, την προσπάθεια επίτευξης ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης και την υπογραφή της Συμφωνίας της Ντόχα, η οποία οδήγησε στο τέλος της τον 20ετή πόλεμο των ΗΠΑ και την κατοχή του Αφγανιστάν.

Τώρα που οι γεωπολιτικές συνθήκες έχουν αλλάξει από την τελευταία του θητεία, οι πολιτικές του ενδέχεται να διαμορφώσουν ξανά τις σχέσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, ειδικά με το Ισραήλ, το Ιράν και τα κράτη του Κόλπου.

Θέματα στη γεωπολιτική «σκακιέρα»

Ισραήλ και Παλαιστίνιοι: Η επανεκλογή Τραμπ μπορεί να προκαλέσει αυξημένη πίεση για επίλυση των συγκρούσεων στη Γάζα και τον Λίβανο. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Τραμπ μπορεί να επιδιώξει μια ταχύτερη επίλυση αυτών των συγκρούσεων ενθαρρύνοντας το Ισραήλ να κηρύξει τη νίκη και να συνεχίσει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μέσω διαμεσολαβητών. Ωστόσο, η στενή σχέση του Τραμπ με τον Νετανιάχου και οι προηγούμενες ενέργειες του προέδρου των ΗΠΑ, όπως η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ, εκθέτουν τη φιλο-ισραηλινή του στάση, αφήνοντας τους Παλαιστίνιους να ανησυχούν για την πιθανότητα προσάρτησης του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, τερματίζοντας ουσιαστικά αυτήν την πιθανότητα δύο λύση του κράτους.

Ιράν: Το Ιράν εκφράζει ανησυχίες για μια πιθανή επανάληψη της πολιτικής «μέγιστης πίεσης» του Τραμπ, η οποία περιλαμβάνει σκληρές οικονομικές κυρώσεις και στρατιωτικά πλήγματα. Από τότε που ο Τραμπ αποχώρησε από την προεδρία, το Ιράν ενίσχυσε την επιρροή του στην περιοχή, αυξάνοντας τον εμπλουτισμό ουρανίου και υποστηρίζοντας τους δορυφόρους του στην περιοχή, όπως η Χεζμπολάχ, η Χαμάς, οι αντάρτες Χούτι της Υεμένης και οι παραστρατιωτικές ομάδες στη Συρία και το Ιράκ.

Ωστόσο, η οικονομική και τώρα πολιτική αστάθεια της χώρας, σε συνδυασμό με την εσωτερική δυσαρέσκεια, καθιστά το Ιράν ευάλωτο. Ορισμένοι ειδικοί προβλέπουν ότι η σκληρή στάση του Τραμπ θα μπορούσε να κλιμακώσει τις εντάσεις, κάτι που θα μπορούσε να ενθαρρύνει το Ισραήλ να χτυπήσει προληπτικά τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Ωστόσο, υπάρχει και η πιθανότητα ο Τραμπ να επιδιώξει να καταλήξει σε νέα συμφωνία με το Ιράν, αναμένοντας διπλωματικές επιτυχίες.

Σαουδική Αραβία και χώρες του Περσικού Κόλπου: Η Σαουδική Αραβία και τα κράτη του Κόλπου αναμένεται να αξιοποιήσουν τη μακροχρόνια σχέση τους με τον Τραμπ. Υπενθυμίζουμε ότι η κυβέρνησή του υποστήριξε τις πολιτικές της Σαουδικής Αραβίας παρά την παγκόσμια κριτική για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.

Από την ηγεσία του Τραμπ, οι χώρες του Κόλπου μείωσαν τις στρατιωτικές επεμβάσεις και βελτίωσαν τις σχέσεις τους με το Ιράν, επιλέγοντας μια ισορροπημένη προσέγγιση στην περιοχή. Οι αυξανόμενοι οικονομικοί δεσμοί των κρατών του Κόλπου με την Κίνα και τη Ρωσία θα μπορούσαν σίγουρα να αποτελέσουν πρόκληση, εάν ο Τραμπ τους προτρέψει να αποστασιοποιηθούν από το Πεκίνο και τη Μόσχα.

Σχέσεις των χωρών του Περσικού Κόλπου με το Ισραήλ: Ο Τραμπ μπορεί να επιδιώξει να επεκτείνει τις Συμφωνίες του Αβραάμ, ειρηνευτικές συμφωνίες που υπογράφηκαν κατά την πρώτη του θητεία μεταξύ του Ισραήλ και πολλών αραβικών χωρών. Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο μπορεί να θεωρηθεί ως ευκαιρία εμβάθυνσης αυτών των σχέσεων. Η Σαουδική Αραβία ήταν κοντά στην εξομάλυνση των σχέσεών της με το Ισραήλ μετά την προσπάθεια του Μπάιντεν να καταλήξει σε μια συμφωνία που απαιτούσε την αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους. Ωστόσο, δεν ευοδώθηκε λόγω των πολιτικών επιλογών του Νετανιάχου κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας.

Κατάρ και κατάπαυση του πυρός: Το Κατάρ, που ήταν μία από τις πρώτες χώρες που συνεχάρη τον Τραμπ, έχει γίνει βασικός διευκολυντής στις προσπάθειες κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα λόγω των δεσμών του με τη Χαμάς. Ωστόσο, η υποστήριξη του Κατάρ στη Χαμάς μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στη συνεργασία με την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία ενδέχεται να υιοθετήσει πιο σκληρή στάση έναντι της Χαμάς.

Η πολιτική του Τραμπ αναμένεται να χαρακτηριστεί από αυξημένη πίεση στο Ιράν, υποστήριξη προς το Ισραήλ και επιφυλακτική συνεργασία με τα κράτη του Κόλπου στις σχέσεις τους με την Κίνα.

Αυτή η πράξη εξισορρόπησης των ιστορικών συμμαχιών των ΗΠΑ, των αναδυόμενων συγκρούσεων και των διπλωματικών διαπραγματεύσεων θα μπορούσε να φέρει νέες ευκαιρίες για ειρήνη ή περαιτέρω κλιμάκωση των εντάσεων σε μια ήδη ταραγμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Όλα αυτά θα εξαρτηθούν και από την επιλογή των ανθρώπων που θα αναλάβουν τις κρίσιμες θέσεις των Υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας και του Συμβούλου Ασφαλείας και του Προεδρικού Συμβούλου για τη Μέση Ανατολή.

Υπενθυμίζεται ότι μετά από 11 επισκέψεις του Anthony Blinken στην περιοχή και πολλές επόμενες επισκέψεις των Amos Hoxtin, Brett McGurk και Jake Sullivan, η κατάσταση δεν βελτιώθηκε αλλά έγινε χρόνια.