Στη συνέντευξή του αποκαλύπτει πώς η προσωπική του εμπειρία και η παρατήρηση της ανθρώπινης φύσης πληροφορούν τη δημιουργία των χαρακτήρων του και τη θεματολογία των βιβλίων του, που θίγουν διαχρονικά κοινωνικά και υπαρξιακά ζητήματα.
Ο Ανδρέας Μήτσου είναι ένας σημαντικός Έλληνας συγγραφέαςγνωστός για τα πλούσια και πολυδιάστατα λογοτεχνικά του επιτεύγματα.
Γεννήθηκε το 1947 στην Αθήνα και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Συναντήσαμε τον Ανδρέα Μήτσου στο κέντρο της Αθήνας, ο οποίος μας έδειξε τα «μυστικά» της συγγραφικής του τέχνης.
Είχε την καλοσύνη να μας εξηγήσει πώς κάποιος μπορούσε να γράψει πάνω από 20 βιβλία και να αγαπήσει ακόμα τις λέξεις όσο εκείνος.
- Διαβάστε επίσης: Έρση Σωτηροπούλου: Ελληνίδα συγγραφέας υποψήφια για το Νόμπελ Λογοτεχνίας
Η συγγραφική του πορεία περιλαμβάνει μυθιστορήματα, διηγήματα και δοκίμια στα οποία πραγματεύεται υπαρξιακά προβλήματα, την ανθρώπινη μοναξιά και τις σχέσεις με την κοινωνία. Τα έργα του διακρίνονται για το λεπτό ύφος, τη βαθιά ψυχολογική ανάλυση των χαρακτήρων και τη φιλοσοφική τους διάθεση. Έχει τιμηθεί με πολλά λογοτεχνικά βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Εθνικό Βραβείο Μυθιστορήματος.
Ο Ανδρέας Μήτσου μίλησε στο CNN Greece.
Νίκος Ραζής
Άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στη νεοελληνική λογοτεχνία.
Το ξεχωριστό του στυλ και η ικανότητά του να σκιαγραφεί περίπλοκους χαρακτήρες του κέρδισαν την αναγνώριση από κριτικούς και αναγνώστες. Με αφορμή την πλούσια λογοτεχνική του διαδρομή και το διαχρονικό ενδιαφέρον που προκαλούν τα έργα του, συζητάμε μαζί του τις πηγές της έμπνευσής του, τα λογοτεχνικά του ενδιαφέροντα και την άποψή του για τη σύγχρονη κοινωνία.
Ο τελευταίος του τόμος διηγημάτων με τίτλο “Ο καουμπόης του Αλίμου” εκδ. Καζανειώτης.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Ανδρέα Μήτσου:
Τι σας τράβηξε στο γράψιμο; Ποια ήταν η πρώτη σπίθα;
Ανδρέας Μήτσου: Το να σκαλίζεις τέτοια πράγματα είναι δύσκολο και επικίνδυνο. Μέχρι στιγμής, απέδωσα τη γοητεία μου ως συγγραφέα -όπως ομολογώ σε παλαιότερη ιστορία (“The American Help”) – στη δήλωση ότι το ψέμα είναι η πιο όμορφη εκδοχή της αλήθειας γιατί μεταλλάσσει θετικά την πραγματικότητα και την κάνει περισσότερο υποφερτός και συμπονετικός – τουλάχιστον μέχρι τότε, αν ποτέ, θα πέσει. Μέχρι τότε όμως το ψέμα είναι η απόλυτη αλήθεια. (Ως μαθητής δημοτικού, έγραψα ευχαριστήρια επιστολές σε Αμερικανούς «νονούς» που υιοθέτησαν ορφανά του Εμφυλίου πολέμου στη βοήθεια της UNRA, αντικαθιστώντας διάφορες αγράμματες χήρες. Έμεινα έκπληκτος που το είδα τόσο απίστευτο όσο τα αποκυήματα της παιδικής μου φαντασίας, όσο πιο ξεδιάντροπη ήταν τα ψέματά μου, τόσο πιο πλούσια ήταν τα δώρα που έπαιρναν, οι χήρες του Εμφυλίου).
Ωστόσο, η παρθενιά μου, η προσωπική μου γραφή, έγινε στο 1ο Γυμνάσιο Αμφιλοχίας, όταν ένας ανώδυνος φιλόλογος ανάγκασε τον πατέρα μου να κάψει όλα τα λογοτεχνικά βιβλία μου σε μια τεράστια φωτιά στην αυλή του σπιτιού, γιατί πίστευε ότι ήταν υπεύθυνος για την κακή μου επίδοση στα μαθήματα. Αυτή η μεγάλη φωτιά στην αυλή άναψε και τη δική μου «σπίθα». Ήθελα να εκδικηθώ τον καθηγητή, να βάλω φωτιά στη χυδαία πραγματικότητα με την οποία με απείλησε.
Ίσως, τελικά, από τα πρώτα μου χρόνια ήθελα να ξορκίσω το άγνωστο που με στοίχειωνε, τις ενοχές που δεν είχα ακόμη αναγνωρίσει. Μάλλον γι' αυτό συνεχίζω να γράφω, για να πιάσω τον εαυτό μου στα πράσα. Και ποιον θα εκδικηθώ στο τέλος είναι άλλη ιστορία.
Ανδρέας Μήτσου, συγγραφέας.
Νίκος Ραζής
Μιλήστε μας λίγο για το νέο σας βιβλίο, Ο Καουμπόη του Άλιμου.
Ανδρέας Μήτσου: Πάντα έλεγα στα μαθήματα δημιουργικής γραφής, στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, στα πανεπιστήμια και όπου διδάσκω, «ότι ένα έργο τέχνης δεν λέει τι είναι». Επομένως, ο συγγραφέας προσπαθεί να το ερμηνεύσει ακολουθώντας το παράδειγμα άλλου αναγνώστη και όσο το δυνατόν πιο αμερόληπτα. Και φυσικά ο καθένας βλέπει ό,τι μπορεί, ό,τι μπορεί να δει.
Στις 19 ιστορίες του «Αλίμου Καουμπόη», σε όλη μου τη ζωή παλεύω να δω καθαρά τον εαυτό μου, να κατανοήσω και να διαχειριστώ την τωρινή μου πραγματικότητα. Ως εκ τούτου, στη γραφή μου, επικεντρώνομαι στη μνήμη σε μια οδυνηρή εμπειρία που κρύβεται επιμελώς, έχοντας επίγνωση του κινδύνου της αφύπνισής της. Πιστεύω ότι έχω το αντίδοτο για να καταπνίξω την πιθανή συσσώρευση παλιών ενοχών αναδιπλώνοντάς την αμέσως σε ιστορίες που είναι άνετες και ανακουφιστικές για μένα, που με απαλλάσσουν.
Οι ιστορίες του «Καουμπόη του Αλίμου», βγαλμένες από τα βάθη, από το σκοτάδι μου, είναι, θέλω να πιστεύω, συγκινητικές αφηγήσεις που αφορούν και άλλους. Γιατί αν συγκινηθώ όταν το κείμενο είναι στεγνό και το διαβάσω άπειρες φορές ως ξένος, πιστεύω ότι θα αποπλανήσω και κάποιον άλλον, ότι θα βυθίσω έναν πιθανό αναγνώστη στον κόσμο μου, γιατί θα το νιώσει, ο κόσμος μου είναι επίσης τον κόσμο του.
Η ομότιτλη ιστορία δείχνει τη βία που συναντά καθημερινά ο καθένας μας στον αστικό χώρο, ανεξάρτητα από το αν το γνωρίζουμε ή όχι. Ο ήρωάς μου γίνεται καουμπόι που εκδικείται. Μόνο έτσι μπορεί ένας συγγραφέας να αποφύγει την άμεση επαφή με την πραγματικότητα που τον περιβάλλει: τη γραφή του. Προσπαθεί με εμμονή να καταργήσει και να μεταλλάξει αυτή την πραγματικότητα μέσω της γραφής.
Όλες οι ιστορίες του «Κάουμποϋ του Αλίμου» είναι συγκινητικές και αυθεντικές, γιατί φαντάσου να τις διαβάζω κι εγώ και να χαμογελάω. Πικρία.
Πώς βλέπετε τον εκδοτικό κόσμο στην Ελλάδα; Βγαίνουν αρκετά βιβλία;
Ανδρέας Μήτσου: Μια πλημμύρα βιβλίων πλημμυρίζει την αγορά. Αμέτρητα βότσαλα στην παραλία. Αλλά όσοι περπατούν στην ακροθαλασσιά με το κεφάλι κάτω και ψάχνοντας θα βρουν αυτό το βότσαλο που θα τους κάνει να βγάλουν μια χαρούμενη κραυγή έκπληξης και μετά να σκύψουν να το σηκώσουν και να το τοποθετήσουν στη βιβλιοθήκη. Στα δύσκολα θα το πάρουν στα χέρια τους, θα το φτύσουν λίγο και μετά θα το γυαλίσουν επίμονα μέχρι να βρουν μια αντανάκλαση σε αυτό.
Η ματαιοδοξία που χαρακτηρίζει σήμερα το λογοτεχνικό τοπίο δεν μας απασχολεί.
Από πού εμπνέεσαι συνήθως;
Ανδρέας Μήτσου: Από αυτά που βιώνω, αυτά που μπορώ να ξεχωρίσω, να δω κάποια στιγμή, εξωτερικά ή εσωτερικά.
Ένας περιπλανώμενος, ένας δημιουργός, καταδικασμένος σε συνεχή αναζήτηση και παρατήρηση. Δεν γράφω συνειδητά με προθέσεις, με κρυφά κίνητρα και στόχους, δεν θέλω να διορθώσω κανέναν ούτε να αποδείξω την ορθότητα των πραγμάτων, γιατί πιστεύω ότι η ορθότητα έχει υποκειμενικό μέτρο και άποψη. Ωστόσο, φροντίζω να διατηρώ τη συμπόνια για τον κόσμο και ελπίζω να το συλλάβω και να το δείξω στο μέγιστο των δυνατοτήτων και της ενσυναίσθησής μου.
Αυτή είναι η δράση μου. Αν η ενδοσκόπηση και η παρατήρησή μου είναι αυθεντική και «καθαρή», τότε αποκτά σημαντική ορμή και ενέργεια και μετά καλύπτει και ισχύει και για τους άλλους.
Ποιοι συγγραφείς σας έχουν επηρεάσει;
Ανδρέας Μήτσου: Πολλά. Άλλοι πολύ, άλλοι λιγότερο. Δεν θέλω να τους ονομάσω. Νιώθω ότι δεν εμπιστεύομαι τους άλλους κοντινούς μου ανθρώπους. Δυστυχώς διαβάζω συνέχεια. Οι συγγραφείς είναι ο κόσμος μου. Όποιος χρόνος κι αν μου απομένει μετά το διάβασμα, αυτή θα μπορούσε να είναι η πραγματική μου ζωή.
Τώρα αναρωτιέμαι αν ο απαραίτητος και παραγωγικός χρόνος μου είναι μόνο το διάβασμα. Αλλά δεν θέλω να ψάξω άλλο, είναι τόσο επικίνδυνο να το ανακαλύψεις, να το παραδεχτώ.
Τι συμβουλή θα δίνατε σε έναν νέο συγγραφέα σήμερα;
Ανδρέας Μήτσου: Κλέβει χρόνο και τον φυλάει πολύ προσεκτικά, σαν το πιο πολύτιμο κλεμμένο.
Μπορείτε να ζήσετε από τα βιβλία σήμερα; Αυτό φαίνεται πολύ δύσκολο.
Ανδρέας Μήτσου: Τουλάχιστον οι πωλήσεις λογοτεχνικών βιβλίων είναι χαμηλές. Όσο πιο εύκολο είναι να αφομοιωθεί ένα προϊόν, τόσο καλύτερα πουλάει. Εξάλλου, ποιος συγγραφέας βγάζει τα προς το ζην όσον αφορά τα οικονομικά; Αλλά γράφει κυριολεκτικά για να ζήσει, αλλιώς δεν θα ήταν συγγραφέας.
Πώς αντιλαμβάνεστε τη λογοτεχνία στην Ελλάδα; Ποιοι Έλληνες συγγραφείς σας αρέσουν;
Ανδρέας Μήτσου: Υπάρχουν Έλληνες συγγραφείς που αγαπώ, κυρίως μεγαλύτεροι, αλλά υπάρχουν και λίγοι νεότεροι. Δεν θέλω να χρησιμοποιήσω αφορισμό όταν μιλάω για τη νεοελληνική λογοτεχνία σε συλλογικό επίπεδο. Δεν νομίζω ότι είναι ευγενικό γιατί ασχολούμαι και εγώ με αυτό.
Ανδρέας Μήτσου, συγγραφέας
Νίκος Ραζής.
Ετοιμάζετε κάτι νέο;
Ανδρέας Μήτσου: Αναζητώ καταφύγιο στο γράψιμο, ή μάλλον η γραφή είναι η σπηλιά μου, το καταφύγιό μου. Οι παλιές ενοχές που βρωμούσαν καπνό ξαναβγαίνουν στην επιφάνεια απρόσμενα και απαιτητικά. Μια νέα, απρόβλεπτη θλίψη και πρέπει να τη χαϊδέψω, να τη μετατρέψω σε ιστορία, αν θέλω να σωθώ. Το παίρνω μετά την ιστορία μου, πολύ προσεκτικά στα χέρια μου γιατί είναι εύθραυστο, το χτενίζω με τρυφερότητα, το πλένω και το ξεπλένω, το καθαρίζω από τα υπολείμματα, όπως έκανε η μητέρα μου με τον φακό, ψιθυρίζοντας ήσυχα ένα θλιβερό τραγούδι. Μετά θα το προσφέρω έτοιμο για φαγητό.
Το αν η «ιστορία» μου θα είναι το μήκος ενός διηγήματος, μιας νουβέλας ή ενός μυθιστορήματος δεν εξαρτάται από εμένα, περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του όσο παίρνει μορφή και μορφή.
Έχω έτοιμη προς δημοσίευση μια νουβέλα που αγαπώ πολύ. Εδώ και πολύ καιρό με βασανίζει ένα μυθιστόρημα που μερικές φορές νιώθω ότι θα τα καταφέρω και θα το πετάξω στο έδαφος, αλλά πιο συχνά συνεχίζει να χτυπά το έδαφος στην πλάτη μου, με ένα βαρύ πόδι στο στήθος μου.
Βλέπεις πώς ο καθένας τους, φυλακισμένος στο δικό του στρατόπεδο συγκέντρωσης, κυνηγάει τον εαυτό του με τον τρόπο του για να τον πιάσει και να του ζητήσει εξηγήσεις, να τον αναγκάσει να ζητήσει συγγνώμη και να δικαιολογηθεί. Με λίγα λόγια ή με πολλά.
Μέχρι στιγμής έχω εκδώσει 20 βιβλία, 10 συλλογές διηγημάτων, 2 διηγήματα και 8 μυθιστορήματα. Οι απελπισμένες κραυγές του Ταρζάν στην απέραντη ζούγκλα προς την Τζέιν, η οποία μάλλον δεν ακούει γιατί κοιμάται βαθιά.
