Ενώ χιλιάδες Ουκρανοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, η κυβέρνησή τους έχει παραδώσει τεράστιες εκτάσεις γης στα χέρια δυτικών «μεγάλων καρχαριών».
Η χώρα μπορεί να παραλύσει με στρατιωτικά μέσα ή να… αναληφθεί νομικά μέρος της. Στην Ουκρανία και τα δύο πραγματοποιούνται χάρη στην πολιτική που υιοθέτησε το Κίεβο πολύ πριν την είσοδο των ρωσικών στρατευμάτων.
Κατά τη διάρκεια δύο ετών πολέμου, γενναίοι Δυτικοί (ΕΕ ΚΑΙ ΗΠΑ) προσέφερε στην Ουκρανία βοήθεια ύψους 205 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία εξακολουθεί να αυξάνεται. Επισήμως, αυτά τα χρήματα προορίζονται να βοηθήσουν τους Ουκρανούς να ανακτήσουν τα εδάφη που κατέχονται από τη Ρωσία, δηλαδή το 20% της έκτασης της χώρας.
Ωστόσο, σύμφωνα με μια έκθεση του 2023 του βραβευμένου Αμερικανικού Ινστιτούτου Όκλαντ (Ινστιτούτο Όκλαντ) του ΟΗΕ, όταν τελειώσει ο πόλεμος και επιστρέψουν οι Ουκρανοί, δεν θα έχουν γη γιατί το Κίεβο την πούλησε σε έναν αστερισμό ολιγαρχών, δυτικών οντοτήτων και επιχειρήσεων !
ΑΥΤΟ περιγράφει η έκθεση πώς η δυτική βοήθεια έχει γίνει εξαρτημένη από ένα πρόγραμμα δραστικής διαρθρωτικής προσαρμογής που περιλαμβάνει μέτρα λιτότητας, περικοπές στα δίχτυα κοινωνικής ασφάλειας και ιδιωτικοποίηση βασικών οικονομικών τομέων.
Βασική προϋπόθεση ήταν η δημιουργία μιας αγοράς γης, την οποία υπέγραψε ο Πρόεδρος Volodymyr Zelensky το 2020, παρά την αντίθεση των περισσότερων Ουκρανών που φοβούνται ότι θα επιδεινώσει τη διαφθορά στον αγροτικό τομέα και θα ενισχύσει τον έλεγχό του από ισχυρά συμφέροντα.
Δυστυχώς, τα ευρήματα της έκθεσης επιβεβαιώνουν αυτούς τους φόβους, δείχνοντας ότι η δημιουργία μιας αγοράς γης πιθανότατα θα συγκεντρώσει περαιτέρω τη γεωργική γη στα χέρια των ολιγαρχών και των μεγάλων δυτικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, δύο «Ουκρανίες» «έκλεψαν» ιδιωτικά συμφέροντα.
Οι τελευταίοι έχουν ήδη αρχίσει να αυξάνουν την πρόσβαση στη γη. Η τροφική αλυσίδα Kernel ανακοίνωσε σχέδια για αύξηση της έκτασης της στα 700.000 εκτάρια – από 506.000 εκτάρια το 2021. Ομοίως, η MHP, η οποία ελέγχει επί του παρόντος 360.000 εκτάρια γης, σχεδιάζει να επεκτείνει τις εκμεταλλεύσεις της σε 550.000 εκτάρια.
Η MHP φέρεται επίσης να παρακάμπτει τους περιορισμούς αγοράς γης ζητώντας από τους υπαλλήλους της να αγοράσουν γη και να τη μισθώσουν στην εταιρεία.
Έτσι, έως το 2023, η συνολική έκταση γης που ελέγχεται από ολιγάρχες, διεφθαρμένα άτομα και μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις θα ανέρχεται σε πάνω από 9 εκατομμύρια εκτάρια, που θα ξεπερνά το 28% της καλλιεργήσιμης γης της χώρας.
Το υπόλοιπο χρησιμοποιείται από πάνω από οκτώ εκατομμύρια Ουκρανούς αγρότες.
Όλα ξεκίνησαν μετά το 2014
Το κυβερνητικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων περιλαμβάνει μια άκρως αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση της γης έως το 2021 ως μέρος ενός προγράμματος διαρθρωτικής προσαρμογής που ξεκίνησε υπό την αιγίδα δυτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μετά την εγκατάσταση μιας φιλοευρωπαϊκής κυβέρνησης στο Κίεβο το 2014.
Με 33 εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργήσιμης γης, η Ουκρανία διαθέτει μεγάλες εκτάσεις από τις πιο εύφορες γεωργικές εκτάσεις στον κόσμο.
Οι διαδηλωτές φέρουν μια σημαία της ΕΕ και συμμετέχουν σε μια συγκέντρωση για την υποστήριξη της ένταξης στην ΕΕ στο κέντρο του Κιέβου, 24 Νοεμβρίου 2013. Τα γεγονότα οδήγησαν στην ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης μετά από δυτική παρέμβαση (REUTERS/Gleb Garanich).
Ο εφιάλτης ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, όταν οι ιδιωτικοποιήσεις και οι διεφθαρμένες κυβερνήσεις συγκέντρωσαν τη γη στα χέρια των ολιγαρχών.
Περίπου 4,3 εκατομμύρια εκτάρια ανήκουν στη γεωργία μεγάλης κλίμακας, τα περισσότερα από τα οποία, 3 εκατομμύρια εκτάρια, βρίσκονται στα χέρια μόλις 12 μεγάλων αγροτοβιομηχανικών επιχειρήσεων.
Επιπλέον, σύμφωνα με την κυβέρνηση, περίπου 5 εκατομμύρια εκτάρια – το μέγεθος δύο ουκρανικών εκταρίων – έχουν «κλαπεί» από ιδιωτικά συμφέροντα.
Ακόμα και τα αμερικανικά πανεπιστήμια «σκίζουν» την Ουκρανία
Σύμφωνα με την έκθεση, οι μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες είναι ένα μείγμα ολιγαρχών και διαφόρων ξένων συμφερόντων – κυρίως ευρωπαϊκών και βορειοαμερικανικών, συμπεριλαμβανομένου ενός ιδιωτικού επενδυτικού ταμείου των ΗΠΑ και του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Σαουδικής Αραβίας.
Όλες εκτός από μία από τις 10 μεγαλύτερες εταιρείες γης είναι εγγεγραμμένες στο εξωτερικό, κυρίως σε φορολογικούς παραδείσους όπως η Κύπρος και το Λουξεμβούργο.
Ακόμη και υπό τη διαχείριση και τον έλεγχο σε μεγάλο βαθμό από έναν ολιγάρχη ιδρυτή, ορισμένες εταιρείες πηγαίνουν χέρι-χέρι με δυτικές τράπεζες και επενδυτικά κεφάλαια για να ελέγχουν πλέον ένα σημαντικό μέρος των μετοχών τους.
Η έκθεση κατονομάζει αρκετούς αξιόλογους επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των Vanguard Group, Kopernik Global Investors, BNP Asset Management Holding, NN Investment Partners Holdings της Goldman Sachs και Norges Bank Investment Management, που διαχειρίζεται το νορβηγικό κρατικό επενδυτικό ταμείο.
Άλλοι θεσμικοί επενδυτές περιλαμβάνουν κορυφαία συνταξιοδοτικά ταμεία των ΗΠΑ, όπως η General Electric Pension Trust, η Dow Chemical Company Pension Fund και η Lockheed Martin Pension Plan, καθώς και γνωστά πανεπιστημιακά ταμεία όπως το University of Michigan Endowment και το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ που επενδύουν σε ουκρανική γη μέσω NCH Capital – ένα private equity fund με έδρα τις ΗΠΑ, το οποίο είναι το 5ο μεγαλύτερο ιδιωτικό μετοχικό κεφάλαιο στον κόσμοσχετικά με ο μεγαλύτερος γαιοκτήμονας στην Ουκρανία!
Επιβαρύνεται από ευρωπαϊκούς και αμερικανικούς θεσμούς
Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες οφείλουν σημαντικά σε δυτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ιδίως στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και τη Διεθνή Χρηματοοικονομική Εταιρεία (IFC). Συλλογικά, αυτά τα ιδρύματα υπήρξαν σημαντικοί δανειστές σε ουκρανικές αγροτικές επιχειρήσεις, παρέχοντας σχεδόν 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία χρόνια σε μόλις έξι από τις μεγαλύτερες εταιρείες γαιοκτησίας της Ουκρανίας.
Άλλοι βασικοί δανειστές είναι κυρίως ευρωπαϊκά και βορειοαμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά.
Αυτό το χρέος όχι μόνο δίνει στους πιστωτές ένα οικονομικό μερίδιο στη λειτουργία των αγροτικών επιχειρήσεων, αλλά τους δίνει και την ευκαιρία να τις κατακτήσουν έντονα.
Μεγάλοι ιδιωτικοί παίκτες που καταστρέφουν ουκρανικά εδάφη (Πηγή: Κυβέρνηση της Ουκρανίας)
Σύμφωνα με την έκθεση, αυτό φάνηκε από την αναδιάρθρωση του χρέους της UkrLandFarming, ενός από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες γης στην Ουκρανία, με τη συμμετοχή πιστωτών – από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Δανία – που οδήγησε σε χιλιάδες απολύσεις.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του Ινστιτούτου Oakland, αυτή η διεθνής χρηματοδότηση ωφελεί άμεσα ξένα κεφάλαια και εταιρείες που συνδέονται ως μέτοχοι ή πιστωτές και, φυσικά, ολιγάρχες, πολλοί από τους οποίους κατηγορούνται για απάτη και διαφθορά.
Την ίδια στιγμή, οι άμοιροι Ουκρανοί αγρότες – που θα πάνε ακόμη και στο μέτωπο για να πολεμήσουν – έπρεπε να εργαστούν σε ελάχιστη γη και να λάβουν περιορισμένα κεφάλαια, γι’ αυτό και βρίσκονται πλέον στα όρια της φτώχειας.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι αγρότες δεν λαμβάνουν ουσιαστικά καμία υποστήριξη σε σύγκριση με τις αγροτικές επιχειρήσεις και τους ολιγάρχες.
Για παράδειγμα, το Ταμείο Εγγύησης Μερικής Πίστωσης που ιδρύθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα για να στηρίξει τους μικρούς αγρότες ανέρχεται σε μόλις 5,4 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ποσό μικρό σε σύγκριση με τα δισεκατομμύρια που δίνονται σε μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις.
Θα εξοντώσουμε – θα σας ιδιωτικοποιήσουμε!
Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση, τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, υποστηρίζοντας μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις, επιδοτούν αποτελεσματικά τη συγκέντρωση γης και το βιομηχανικό μοντέλο της γεωργίας που βασίζεται στην εντατική χρήση συνθετικών πρώτων υλών, ορυκτών καυσίμων και μονοκαλλιεργειών μεγάλης κλίμακας. Όμως έχουν αποδεχθεί ότι είναι καταστροφικό για το περιβάλλον και την κοινωνία.
Αντίθετα, οι μικροκαλλιεργητές στην Ουκρανία επιδεικνύουν ανθεκτικότητα και τεράστιες δυνατότητες να οδηγήσουν στην επέκταση ενός διαφορετικού μοντέλου παραγωγής που βασίζεται στην αγροοικολογία, την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την παραγωγή υγιεινών τροφίμων.
Οι μικρομεσαίοι αγρότες στην Ουκρανία είναι ο εγγυητής της επισιτιστικής ασφάλειας της χώρας, ενώ οι μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις επικεντρώνονται στις εξαγωγικές αγορές.
Ο Ζελένσκι παραμένει ασυγκίνητος
Τον Δεκέμβριο του 2022, ένας συνασπισμός αγροτών, επιστημόνων και μη κυβερνητικών οργανώσεων κάλεσε την ουκρανική κυβέρνηση να αναστείλει τον νόμο περί αγροτικής μεταρρύθμισης του 2020 και όλες τις συναλλαγές αγοράς γης κατά τη διάρκεια του πολέμου και της μεταπολεμικής περιόδου «προκειμένου να διασφαλιστεί η εθνική ασφάλεια και να διαφυλαχθεί η εδαφική ακεραιότητα της χώρας κατά τη διάρκεια του πολέμου και της μεταπολεμικής περιόδου ανασυγκρότησης».
«Σήμερα χιλιάδες χωριανά αγόρια και κορίτσια, χωρικοί, πολεμούν και πεθαίνουν στον πόλεμο. Έχασαν τα πάντα. Οι διαδικασίες για την ελεύθερη πώληση και αγορά γης απελευθερώνονται και διαφημίζονται όλο και περισσότερο. Αυτό απειλεί πραγματικά τα δικαιώματα των Ουκρανών στη γη τους, για την οποία δίνουν τη ζωή τους», εξηγεί η καθηγήτρια της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας (NASU) Olena Borodina.
Σε μια εποχή τεράστιας ταλαιπωρίας και εκτοπισμού, στην οποία έχουν χαθεί αμέτρητες ζωές και δαπανώνται τεράστιοι οικονομικοί πόροι για τον έλεγχο της Ουκρανίας, αυτή η έκθεση εγείρει σοβαρές ανησυχίες για το μέλλον της γης και της παραγωγής τροφίμων της χώρας, το οποίο είναι πιθανό να γίνει ακόμη περισσότερο περιχαρακωμένη και ελεγχόμενη από ολιγάρχες και ξένα συμφέροντα.
Αυτές οι ανησυχίες επιδεινώνονται από το εκτοξευόμενο και αυξανόμενο εξωτερικό χρέος της Ουκρανίας, το οποίο έχει μειωθεί σε βάρος των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών ως αποτέλεσμα των ενεργειών που απαιτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος διαρθρωτικής προσαρμογής.
Η Ουκρανία είναι επί του παρόντος ο τρίτος μεγαλύτερος οφειλέτης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στον κόσμο και το χρέος της είναι πιθανό να οδηγήσει σε πρόσθετη πίεση από τους πιστωτές, τους κατόχους ομολόγων και τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς σχετικά με το πώς πρέπει να συμβεί η μεταπολεμική ανοικοδόμηση -που εκτιμάται στα 750 δισεκατομμύρια δολάρια .
Αυτοί οι ισχυροί παράγοντες έχουν ήδη καταστήσει σαφές ότι θα χρησιμοποιήσουν τη μόχλευση τους για την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα της χώρας και την απελευθέρωση της γεωργίας.
Ένας γκρεμός μπροστά και ένα ρυάκι πίσω;
