Τι επιδιώκει ο Τούρκος πρόεδρος ενισχύοντας την εγχώρια βιομηχανία;
Ο «Τουρκικός αιώνας», που ονειρεύτηκε και προωθούσε συστηματικά τα τελευταία χρόνια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεν θα μπορούσε παρά να συνοδεύεται από μια ισχυρή πολεμική μηχανή που θα μπορούσε να υποστηρίξει τόσο τις γεωπολιτικές διεκδικήσεις (λέγε με «Γαλάζια Πατρίδα») όσο και τα οικονομικά συμφέροντα της σχεδόν 90 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας.
Πέρυσι, η Τουρκία κατατάχθηκε στην 11η θέση στη λίστα των χωρών με το μεγαλύτερο μερίδιο στην παγκόσμια αγορά οπλικών συστημάτων
Καθώς λοιπόν οι ειδικοί πιστεύουν ότι διαθέτει ήδη τον δεύτερο μεγαλύτερο συμβατικό στρατό μεταξύ των 32 κρατών μελών του ΝΑΤΟ, ο οποίος είναι παρών σε αρκετές χώρες και συμμετέχει ενεργά σε πολεμικά μέτωπα, ο Τούρκος πρόεδρος δεν διστάζει να θέσει τον πήχη ακόμη πιο ψηλά, με το προφανές στόχος της μετατροπής της σε μια αδιαμφισβήτητη περιφερειακή υπερδύναμη.
Το κλειδί για την εφαρμογή του δεν είναι τίποτα άλλο από τη δημιουργία μιας ισχυρής πολεμικής βιομηχανίας που θα είναι σε θέση να κάνει δύο πράγματα: αφενός, να διασφαλίσει ότι οι περισσότερες από τις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων ικανοποιούνται, χωρίς να εξαρτάται από τις εισαγωγές και διάθεση εταίρων και συμμάχων. Από την άλλη, έχουν έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό, μπαίνοντας στο κλαμπ των πιο ισχυρών του κλάδου.
Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι έχουν ήδη γίνει σημαντικά βήματα και προς τις δύο κατευθύνσεις.
Πέρυσι, η Τουρκία κατατάχθηκε στην 11η θέση στη λίστα των χωρών με το μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς οπλικών συστημάτων και οι βιομηχανίες της εμφανίζονται πλέον σε περίοπτη θέση σε διεθνείς εκθέσεις – όπως αυτή που πραγματοποιήθηκε στη Σαουδική Αραβία από τις 4 έως τις 8 Φεβρουαρίου – ενώ κερδίζει ένα ηγετική θέση και ιδιαίτερο ρόλο σε ορισμένους τομείς.
Επιπλέον, το ποσοστό αυτάρκειας είναι αξιοσημείωτο και αναμένεται να φτάσει το 85% φέτος. Εντυπωσιακή είναι επίσης η αύξηση του φετινού προϋπολογισμού στις δαπάνες για τα λεγόμενα «άμυνα» (που προφανώς σχετίζεται και με τη συμφωνία που συνήφθη με τις ΗΠΑ για τα F-16).
Οικογενειακό ζήτημα…
Αναμφίβολα, η παραπάνω εικόνα πρέπει να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στην κυριαρχία του Ερντογάν και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, που ξεκίνησε πριν από δύο δεκαετίες (τέλη 2002).
Όπως τόνισε πρόσφατο δημοσίευμα της Daily Sabah, «ο μεγάλος μετασχηματισμός της Τουρκίας πυροδοτήθηκε από διαδοχικά εμπάργκο της Δύσης».
Με απλά λόγια: αντί να τον γονατίσουν, επιβλήθηκαν κυρώσεις κατά του Ερντογάν – η πιο διάσημη (αλλά καθόλου μοναδική) ο αποκλεισμός του από το πρόγραμμα συμπαραγωγής μαχητικών F-35 stealth λόγω της προμήθειας του ρωσικού πυραύλου S-400 σύστημα – μετατράπηκε σε ευκαιρία ανάπτυξης.
Αξίζει να προσέξουμε μια άλλη ιδιαιτερότητα αυτής της μακροχρόνιας διαδικασίας, η οποία αποδεικνύει και τη σημασία που της απέδωσε εξαρχής ο Ερντογάν: το γεγονός ότι τη διαχειρίστηκε άμεσα, εμπιστεύοντάς την σε άτομα του στενού του περιβάλλοντος – ανάμεσά τους και ο γιος του. -συμπέθερος, ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, επικεφαλής της εταιρείας Baykar, που παράγει παγκοσμίου φήμης drones και, σύμφωνα με ορισμένους, θεωρείται ένας από τους πιθανούς διαδόχους του «Σουλτάνου».
Μπορεί αυτό που έχει επιτύχει η Άγκυρα σε αυτόν τον τομέα να αποτελέσει «πρότυπο που πρέπει να ακολουθήσει» για άλλες χώρες; Και υπάρχει ακόμα χρόνος να το ακολουθήσω;
Μία, δύο, τρεις, πολλαπλές βάσεις (στο εξωτερικό)
«Δεν υπήρξε άλλη περίοδος από την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά την οποία ο τουρκικός στρατός να είχε τόσο εκτεταμένη εμβέλεια», σημείωσε πρόσφατα το Bloomberg, αναφερόμενος στην παρουσία των ενόπλων δυνάμεων της γειτονικής χώρας εκτός των συνόρων της.
Όπως τονίζει το δημοσίευμα, «πέρα από την 50ετή παρουσία της στη «Βόρεια Κύπρο», η Τουρκία διατηρεί ένοπλες δυνάμεις σε τέσσερις χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ σχεδιάζει να εντείνει τις επιχειρήσεις της στη Συρία και το Ιράκ». Έχει επίσης υποκαταστήματα στο Αζερμπαϊτζάν και τη Σομαλία».
Επιπλέον, λαμβάνει μέρος σε μια σειρά από διεθνείς στρατιωτικές αποστολές (Κόσοβο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη κ.λπ.), ενώ έχει «συμβούλους» σε αρκετές χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Γκάμπια και του Μάλι).
Ακολουθούν τα σημεία με τη μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας, σύμφωνα με το Bloomberg:
- Ιράκ-Συρία: Η παρουσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στο βόρειο τμήμα αυτών των δύο χωρών σχετίζεται επίσημα με την αντιμετώπιση της απειλής που αποτελούν οι κουρδικές αυτονομιστικές οργανώσεις PKK και YPG/PYD, τις οποίες η Άγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκρατικές. Στο πλαίσιο αυτό, έχει κατασκευάσει πάνω από 100 φυλάκια – σημεία παρατήρησης στο Ιράκ, ενώ προσπαθεί να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας» στη βόρεια Συρία, όπου ελέγχει αρκετές πόλεις και χωριά.
- Καταρροή: Είναι ένας από τους πολυτιμότερους συμμάχους που έχει η Τουρκία στον αραβικό κόσμο, έχοντας μάλιστα σταθεί στο πλευρό της κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης με τη Σαουδική Αραβία. Διατηρεί στρατιωτική βάση στο έδαφός της από το 2017 και ταυτόχρονα έχει συνάψει συμφωνία που επιτρέπει στις δύο πλευρές να μετακινούν προσωρινά μαχητικά αεροσκάφη (συμπεριλαμβανομένου του γαλλικού Rafale, που διαθέτει το Κατάρ) για ασκήσεις.
- Σομαλία: Οι στρατιωτικές σχέσεις της Τουρκίας με την αφρικανική χώρα βελτιώθηκαν μετά την επίσκεψη του Ερντογάν στο Μογκαντίσου το 2011. Στο πλαίσιο αυτό, από το 2017, η Türkiye έχει τη μεγαλύτερη ξένη βάση στην επικράτειά της, συμπεριλαμβανομένων: εκπαιδεύει συστηματικά και στελέχη του σομαλικού στρατού. Τον περασμένο Μάρτιο δεν υπογράφηκε κανένα νέο μνημόνιο για τη βελτίωση της διμερούς συνεργασίας σε αυτό το επίπεδο.
- Λιβύη: Η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στον συνεχιζόμενο εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη, τάσσεται στο πλευρό μιας από τις δύο κυβερνήσεις που εδρεύουν στην Τρίπολη, όπου διατηρεί μεγάλο αριθμό «συμβούλων». Μάλιστα, τον Ιούλιο του 2020, σημειώθηκε επίθεση από ξένα (αγνώστου επισήμως προέλευση) μαχητικά στη βάση Al-Watiya, όπου η Τουρκία εγκατέστησε στρατιωτικό εξοπλισμό και συστήματα αεράμυνας.
- Αζερμπαϊτζάν: Με βάση το σύμφωνο στρατιωτικής και αμυντικής συνεργασίας που υπέγραψαν και οι δύο χώρες το 2022, η Τουρκία διατηρεί μεγάλο αριθμό «συμβούλων» στο Αζερμπαϊτζάν. Η βοήθεια που πρόσφερε στο Μπακού θεωρήθηκε καθοριστική για τη νίκη των Αζέρων επί των Αρμενίων μετά την αστραπιαία επίθεση τους τον περασμένο Σεπτέμβριο, που είχε ως αποτέλεσμα να ανακτήσουν τον πλήρη έλεγχο του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
- Κύπρος: Η Τουρκία διατηρεί περίπου 40.000 στρατιώτες στα κατεχόμενα νησιωτικά εδάφη που κατέλαβε μετά από διπλή εισβολή το καλοκαίρι του 1974 (Αττίλα 1 και 2). Προς το παρόν, μόνο η Άγκυρα αναγνωρίζει επίσημα την αυτοαποκαλούμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου».