Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πήρε συνέντευξη από τη Νάντια Σάντλοου, συνεργάτη στο Hudson Institute και πρώην αναπληρώτρια σύμβουλο εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, στο πλαίσιο του Δημόσιου Φόρουμ του ΝΑΤΟ.
«Το ΝΑΤΟ πέτυχε γιατί κατά καιρούς ήταν σε θέση να προσαρμόζεται και να επανεφεύρει τον εαυτό του. Αυτό πρέπει να κάνουμε τώρα», είπε μεταξύ άλλων. Πρωθυπουργός. Πρόσθεσε επίσης ότι «οι νέες προκλήσεις μας αναγκάζουν να σκεφτούμε διαφορετικά και τι σημαίνει αυτό για τη συλλογική ευρωπαϊκή ασφάλεια ως πυλώνα της συνολικής ολοκληρωμένης δομής του ΝΑΤΟ», ενώ σημείωσε ότι πρέπει να ξοδέψουμε περισσότερα αλλά να ενεργήσουμε πιο έξυπνα στην κατανομή των αμυντικών δαπανών.
Αναλυτική συνέντευξη:
Είμαι πολύ χαρούμενος που έχω την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Κύριε Πρωθυπουργέ, είμαι πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι σήμερα μαζί σας. Επειδή έχουμε λίγα λεπτά, θα ήθελα να μπω κατευθείαν στη συζήτησή μας. Όταν αναλάβατε για πρώτη φορά τα καθήκοντά σας το 2019, η Ευρώπη φαινόταν διαφορετική και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ μπορεί να φαινόταν λιγότερο έντονες από αυτές που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για το εάν το ΝΑΤΟ έχει προσαρμοστεί επαρκώς από το 2019, από το 2022; Ξέρω ότι η Ελλάδα ήταν πραγματικά στην πρώτη γραμμή του εκσυγχρονισμού και της προσαρμογής, αλλά θα ήθελα να μάθω τι πιστεύετε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όταν έγινα πρωθυπουργός το 2019, κανείς δεν περίμενε ότι θα γινόταν πόλεμος στην «καρδιά» της ευρωπαϊκής ηπείρου και αυτό ακριβώς έχουμε να κάνουμε μετά την απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Πιστεύω ότι η Συμμαχία έχει προσαρμοστεί και αντιμετώπισε αυτή τη μνημειώδη πρόκληση με τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία. Το 2019, εξακολουθούσαμε να ανησυχούμε για το εάν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες θα εκπληρώσουν τη δέσμευσή τους για το 2%, δηλαδή αμυντικές δαπάνες που ισοδυναμούν με 2% του ΑΕΠ. Επί του παρόντος, οι περισσότερες χώρες έχουν ήδη επιτύχει αυτόν τον στόχο και όσες δεν έχουν επιτύχει αυτόν τον στόχο έχουν αναλάβει σαφείς δεσμεύσεις να το πράξουν. Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που έχει ξεπεράσει γενικά το επίπεδο του 2% από την ένταξη στη Συμμαχία. Θα αφιερώσουμε το 3% του ΑΕΠ μας στην άμυνα, εκσυγχρονίζοντας σημαντικά τις Ένοπλες Δυνάμεις μας και συμβάλλοντας έτσι στις συνολικές δυνατότητες της Συμμαχίας. Επομένως, οι νέες προκλήσεις μας αναγκάζουν να σκεφτούμε διαφορετικά και τι σημαίνει αυτό για τη συλλογική ευρωπαϊκή ασφάλεια ως πυλώνα της συνολικής ολοκληρωμένης δομής του ΝΑΤΟ. Πιστεύω ότι αυτή η συζήτηση προχωρά πολύ γρήγορα στην Ευρώπη.
Νάντια Σάντλοου: Αναφέρατε την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Πώς τα αμυντικά μέτρα της ΕΕ συμπληρώνουν το ΝΑΤΟ ή πώς βλέπετε τη σχέση μεταξύ των προσπαθειών της ΕΕ να αυξήσει σημαντικά την άμυνά της και των προσπαθειών του ΝΑΤΟ; Είναι αυτή η σχέση συμπληρωματική και πώς;
Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι απολύτως συμπληρωματικό.
Πρέπει να ξοδέψουμε περισσότερα, αλλά πρέπει επίσης να είμαστε πιο έξυπνοι όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες.
Κοιτάζοντας την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, βλέπω μεγάλο κατακερματισμό, δεν βλέπω επαρκή διαλειτουργικότητα. Βλέπω μερικές φορές, δεν θα έλεγα περιττό ανταγωνισμό, αλλά σίγουρα πάρα πολλά οπλικά συστήματα που δεν επικοινωνούν απαραίτητα μεταξύ τους. Πρέπει να ξοδεύουμε περισσότερα, αλλά πρέπει επίσης να ξοδεύουμε και πιο συνετά. Πιστεύω ότι σε μια εποχή που η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη, πρέπει επίσης να είμαστε δημιουργικοί στην εύρεση νέων πηγών χρηματοδότησης για τη στήριξη των αμυντικών μας δαπανών. Δεν αρκεί να βασιζόμαστε αποκλειστικά στους εθνικούς προϋπολογισμούς, όπως κάναμε μέχρι τώρα. Γι' αυτό είμαι ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του γεγονότος ότι χρειαζόμαστε κάποιο είδος ευρωπαϊκού μηχανισμού για τη συμπλήρωση των αμυντικών δαπανών που αναλαμβάνουμε σε εθνικό επίπεδο με περισσότερα ευρωπαϊκά κονδύλια. Επομένως, κατά τη γνώμη μου, αυτός ο συνδυασμός δημόσιων και ιδιωτικών πρωτοβουλιών θα είναι απαραίτητος εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε έναν ισχυρό ευρωπαϊκό πυλώνα στις συνολικές αμυντικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ.
Νάντια Σάντλοου: Θα είναι ευρωπαϊκό ταμείο; Πώς φαντάζεστε αυτόν τον μηχανισμό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μαζί με τον Πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ, υποβάλαμε μια πρόταση για ένα εμβληματικό ευρωπαϊκό έργο, ουσιαστικά έναν ευρωπαϊκό «Σιδερένιο Θόλο», το οποίο θα συμπληρώνει τις υπάρχουσες δυνατότητες αεράμυνας και το οποίο θα μπορούσε – τονίζω τη λέξη «θα μπορούσε», γιατί προφανώς δεν το κάνουμε έχουν μια συμφωνία σε αυτό το στάδιο – η οποία θα χρηματοδοτηθεί από κοινά ευρωπαϊκά δάνεια. Καθώς αντιμετωπίσαμε την πανδημία, το 2020 λάβαμε μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση να συγκεντρώσουμε 750 δισεκατομμύρια ευρώ για την καταπολέμηση της οικονομικής επιβράδυνσης που προκαλείται από τον Covid-19. Αυτά τα χρήματα χρησιμοποιούνται σήμερα. Είναι ευρωπαϊκό εργαλείο. Η αίσθηση μου είναι ότι αν συγκεντρώναμε 750 δισεκατομμύρια ευρώ για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση για να υποστηρίξουμε την ανταγωνιστικότητά μας και να προστατεύσουμε τις θέσεις εργασίας, θα ήταν λογικό να συγκεντρώσουμε ένα πολύ μικρότερο ποσό σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να ενισχύσουμε τις ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες μας.
Νάντια Σάντλοου: Αυτό θα μας πήγαινε πέρα από τη συζήτηση για το 2%, σωστά; Αλλά αυτό είναι διαφορετικό, αυτοί είναι εναλλακτικοί τρόποι για να φτάσετε στο 2%, αλλά και τρόπους αύξησης των αμυντικών δυνατοτήτων, ειδικά των συνολικών αμυντικών δυνατοτήτων.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αφορά, φυσικά, και τρόπους ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας σε μια εποχή που μιλάμε πολύ για στρατηγική αυτονομία, όταν το θέμα της ανταγωνιστικότητας βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας μας.
Ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, συνεργασία, ευρωπαϊκή καινοτομία. Έχουμε κάνει τα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά σαφώς πρέπει να κάνουμε περισσότερα.
Νάντια Σάντλοου: Η Ελλάδα έχει κάνει ένα απίστευτο ποσό για την Ουκρανία. Είστε μία από τις κορυφαίες χώρες στον εφοδιασμό Ουκρανών με πυραύλους και πυρομαχικά. Τι άλλο πιστεύετε ότι χρειάζεται να κάνει επειγόντως το ΝΑΤΟ και πώς μπορούμε να το πετύχουμε; Ένα βασικό ζήτημα τον περασμένο χρόνο ήταν η ταχύτητα και η ικανότητα του ΝΑΤΟ να μεταφέρει όπλα στην Ουκρανία αρκετά γρήγορα. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα που είχαμε και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει η κατάσταση τους επόμενους μήνες ή τι θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στο να κινηθούμε πιο γρήγορα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η Ευρώπη ήταν στο ύψος των καθηκόντων της και αποδείχθηκε αποτελεσματική.
Νομίζω ότι το 2022, πολλοί, συμπεριλαμβανομένων πολλών στη Μόσχα, θα στοιχημάτιζαν ότι η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να παραμείνει ενωμένη στην υποστήριξη της Ουκρανίας. Εκαναν λάθος. Η Ευρώπη παραμένει ενωμένη.
Παρέχουμε στην Ουκρανία ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτό είναι ένα σημαντικό πακέτο που συμφωνήσαμε πριν από αρκετούς μήνες. Ωστόσο, τα κράτη μέλη συμβάλλουν επίσης στις αμυντικές δυνατότητες της Ουκρανίας στο μέγιστο των δυνατοτήτων μας. Θα συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό. Και πρωτοβουλίες όπως η τσεχική πρωτοβουλία έχουν αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικές για να βοηθήσουν την Ουκρανία το συντομότερο δυνατό. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να αναλογιστούμε τα κενά που έχει δημιουργήσει αυτό στις δικές μας αμυντικές δυνατότητες. Όταν μιλάμε για πολύπλοκα συστήματα, πρέπει επίσης να βεβαιωθούμε ότι έχουμε τα βασικά. Η Ουκρανία έδειξε πόσο σημαντικές είναι, για παράδειγμα, οι σφαίρες των 155 mm και ότι δεν εξαρτώνται τα πάντα στον σύγχρονο πόλεμο τόσο από την τεχνολογία όσο πίστευαν πολλοί. Η πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι επίσης να βελτιώσουμε την παραγωγή, να αυξήσουμε τα αποθέματα και ταυτόχρονα να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε την Ουκρανία.
Νάντια Σάντλοου: Η ποσότητα έχει σημασία.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ποσότητα και ποιότητα.
Νάντια Σάντλοου: Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για την τσεχική πρωτοβουλία που μόλις αναφέρατε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι η τσεχική πρωτοβουλία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική μέθοδος μεταφοράς οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία. Συμμετέχουν πολλές χώρες. Όπως επισημαίνετε, τώρα αφορά την ταχύτητα και τη διασφάλιση ότι οι απαραίτητες συναλλαγές, όπως οι πωλήσεις εξοπλισμού, θα πραγματοποιούνται όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Νομίζω ότι θα άξιζε να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτό.
Νάντια Σάντλοου: Τέλος, ποιες είναι οι προσδοκίες σας για το 75ο δημόσιο φόρουμ; Τι πιστεύετε για το ΝΑΤΟ και τι θα θέλατε να προκύψει από τη σύνοδο κορυφής της 75ης επετείου του ΝΑΤΟ;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρώτον, πιστεύω ότι είναι σημαντικό να κάνουμε έναν απολογισμό του τι έχουμε πετύχει. Το ΝΑΤΟ αποδείχθηκε επιτυχημένο επειδή ήταν σε θέση να προσαρμοστεί και μερικές φορές να επανεφεύρει τον εαυτό του. Αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε τώρα. Για μένα, η πιο σημαντική πτυχή του ΝΑΤΟ ήταν πάντα η δύναμη της διατλαντικής εταιρικής σχέσης.
Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να παραμείνουμε προσηλωμένοι σε αυτή τη δέσμευση ο ένας προς τον άλλον, αλλά επίσης να αναγνωρίσουμε ότι στη συμμαχία πρέπει όλοι να κάνουμε το ρόλο μας.
Δεν υπάρχουν «επιβάτες με εισιτήριο», γι' αυτό η εκπλήρωση της δέσμευσης του 2% είναι τόσο σημαντική, τουλάχιστον για τις χώρες που πάντα επιδίωκαν με συνέπεια αυτόν τον στόχο. Ίσως θα έπρεπε να συζητήσουμε κάποια στιγμή να συγκεντρώσουμε αυτό το ποσό. Ίσως το 2% να μην είναι αρκετό. Ίσως θα έπρεπε να πάμε στο 2,5% αν θέλουμε πραγματικά να πετύχουμε όλα όσα θέλουμε να πετύχουμε εντός της Συμμαχίας.
Αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο, σε περιόδους μεγάλης αβεβαιότητας, η ένταξη σε μια Συμμαχία που είναι ισχυρή, αμυντική και ικανή να μας υπερασπιστεί όλους από εξωτερικές απειλές παραμένει αταλάντευτη.