Οι «πονηρές» κινήσεις του Ερντογάν και η αναζήτηση νέων συμμάχων

Η Άγκυρα υπέβαλε επίσημη αίτηση για ένταξη στην BRICS, μια ομάδα αναδυόμενων οικονομιών που περιλαμβάνει επίσης τη Ρωσία και την Κίνα.

Ορισμένοι αναλυτές, προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσουν το νέο παιχνίδι ελιγμών του Τούρκου προέδρου, απέδωσαν τη συγκεκριμένη κίνηση σε έναν ακόμη εκβιασμό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε σχέση με τις «κολλημένες» ενταξιακές διαδικασίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής που είναι αρμόδιος για τις εξωτερικές υποθέσεις, Peter Stano, εξήγησε ότι «οι υποψήφιες χώρες πρέπει να ευθυγραμμιστούν με όλα τα πρότυπα και τους κανόνες της ΕΕ».

Ο διεθνολόγος Νίκος Λυσιγάκης μέσω του CNN Greece αναλύει τη στρατηγική του Τούρκου προέδρου ως σήμα προς τη Δύση «ότι δεν κρατά πλέον τα ηνία αυτού του κόσμου, αλλά διαμορφώνεται επίσης από αυξανόμενες δυνάμεις, οι οποίες πρέπει να ληφθούν υπόψη πέρα ​​από τη διατλαντική συνεργασία».

Σε περίπτωση που η Τουρκία ενταχθεί στα όπλα BRICS, οι σχέσεις με τη Δύση και ιδιαίτερα τις Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να είναι δύσκολες, δεδομένου ότι ο διεθνής πολιτικός οργανισμός των κορυφαίων αναδυόμενων αγορών αποτελείται από χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα, οι οποίες θεωρούνται στρατηγικές του ΝΑΤΟ. αντιπάλους.

Ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα έπαιρνε τέτοιο ρίσκο «πέρα από ρητορικές κορώνες», λέει ο διεθνής ειδικός Νίκος Λυσιγάκης, υποστηρίζοντας ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «προσπαθεί για άλλη μια φορά να εκβιάσει μέσω της τακτικής της αναζήτησης νέων στρατηγικών εταίρων, διεκδικώντας ένα είδος ανεξαρτησίας στην κράτος με εξωτερική πολιτική».

Ο Ερντογάν παίζει με τη Δύση

Σε ομιλία του τον Ιούλιο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε χαρακτηριστικά, «δεν γυρνάμε την πλάτη στην Ανατολή για χάρη της Δύσης, ούτε παραμελούμε τη Δύση για χάρη της Ανατολής», δίνοντας εν μέρει τον τόνο στη στρατηγική που θα ακολουθήσει.

Ερωτηθείς πώς πιστεύει ότι θα εξελισσόταν η κατάσταση από εδώ και πέρα, ο διεθνής ειδικός Νίκος Λυσιγάκης είπε ότι «η Τουρκία δεν προσπαθεί πλέον να πείσει τη Δύση ότι η υποστήριξή της εξυπηρετεί τα δυτικά συμφέροντα. Αντίθετα, η Άγκυρα προβάλλει την άποψη ότι η Δύση πρέπει να αποδεχθεί και να ανεχτεί τα φιλόδοξα στρατηγικά της σχέδια, ακόμη κι αν δεν μπορεί να τα υποστηρίξει ενεργά».

Στην προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να επιβάλει τη συγκεκριμένη άποψη στους δυτικούς εταίρους, ο κ. Λυσιγάκης υποστηρίζει ότι «δεν διστάζει να αγνοήσει τη διεθνή νομιμότητα ή τα δυτικά συμφέροντα όταν εξυπηρετεί τους δικούς του γεωπολιτικούς στόχους».

Απομεινάρι από τις ΗΠΑ

Η απόφαση της Άγκυρας να παίξει στο ταμπλό των Μπρικς δεν έχει ακόμη πυροδοτήσει επίσημη αντίδραση από την Ουάσιγκτον, η οποία εκτιμάται ότι περιμένει επίσημη δήλωση από την Τουρκία.

Η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών είναι στάση επιφυλακτικότητας, «αντανακλώντας την εύθραυστη ισορροπία που επικρατεί στις σχέσεις των δύο χωρών, ειδικά εν μέσω της αμερικανικής προεκλογικής περιόδου», υποστηρίζει ο διεθνής ειδικός Νίκος Λυσιγάκης.

Εάν η Τουρκία αποφασίσει να σφίξει τη συνεργασία με τους BRICS, τότε αυτή η κίνηση «θα θεωρηθεί ως ξεκάθαρη προσπάθεια της Τουρκίας να εμβαθύνει τις σχέσεις με δυνάμεις που θεωρούνται ανταγωνιστές της Δύσης, κάτι που θα οδηγήσει σε κλιμάκωση της έντασης», καταλήγει. .

Προσέγγιση της Τουρκίας με την Αίγυπτο

Την ίδια ώρα, η Άγκυρα χτίζει επίσης γέφυρες προς το Κάιρο και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποδέχεται τον Αιγύπτιο ομόλογό του Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι στην Άγκυρα μετά από 12 χρόνια. Ο Τούρκος πρόεδρος άνοιξε το κόκκινο χαλί για αυτό που κάποτε αποκάλεσε «δολοφόνο» και «πραξικοπηματία».

Η επανέναρξη του διαλόγου αντανακλά τις προσπάθειες της Τουρκίας για εξομάλυνση των σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και βελτίωση της περιφερειακής συνεργασίας, αλλά «η προσέγγιση με την Αίγυπτο δεν είναι εύκολη υπόθεση και το ρήγμα σχετικά με την υποστήριξη του Ερντογάν στους Αδελφούς Μουσουλμάνους είναι απίθανο να κλείσει». – Αυτή είναι η εκτίμηση του κ. Λυσιγάκη, με απώτερο στόχο, τονίζοντας την κατάργηση της απομόνωσης της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή σε αντίθεση με το Κάιρο που κρατά τα διπλωματικά ηνία.

Ερντογάν, Σίσι και το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο

Το 2022, με προεδρικό διάταγμα, η Αίγυπτος οριοθέτησε μονομερώς τα θαλάσσια σύνορά της με τη Λιβύη, αγνοώντας πλήρως το παράνομο Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο, παρά όλες τις τακτικές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που αποσκοπούσαν στην ενίσχυση της θέσης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Υπενθυμίζεται ότι η Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία του 2020 υποδηλώνει ότι το ανακοινωθέν Μνημόνιο Τρίπολης-Άγκυρας αποτελεί «κενή επιστολή» για το Κάιρο.

«Ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αλ Σίσι είναι απίθανο να διαταράξει τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας ότι η καλή γειτονία με την Ελλάδα είναι η «γέφυρα» της κυβέρνησής του με την ΕΕ σε μια εποχή που η Αίγυπτος βιώνει αναιμική ανάπτυξη και δημογραφική έκρηξη», καταλήγει ο Λυσιγάκης.

Ολόκληρη η συνέντευξη του διεθνούς ειδικού Νίκου Λυσιγάκη

Τι υποδηλώνει η συζήτηση για την ένταξη της Τουρκίας στην ομάδα BRICS;

Οι συζητήσεις για την ένταξη της Τουρκίας στους BRICS δείχνουν τη στρατηγική της χώρας να επεκτείνει τις διεθνείς συμμαχίες της πέρα ​​από τη Δύση σε αναζήτηση εναλλακτικών πόλων εξουσίας. Η Τουρκία θέλει να ενισχύσει την παρουσία της σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου το γεωπολιτικό και οικονομικό κέντρο βάρους φαίνεται να μετατοπίζεται προς αναδυόμενες οικονομίες όπως αυτές που εκπροσωπούνται στα BRICS, ανεξάρτητα από τη δυναμική καθεμιάς από αυτές. Πάνω από όλα, ωστόσο, ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει να στείλει ένα μήνυμα στη Δύση ότι δεν κατέχει πλέον τα ηνία αυτού του κόσμου, αλλά ότι διαμορφώνεται επίσης από αυξανόμενες δυνάμεις, οι οποίες πρέπει να ληφθούν υπόψη πέρα ​​από τη διατλαντική συνεργασία.

Τι αντίκτυπο θα έχει αυτή η απόφαση στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση, δεδομένου ότι η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ; Θα μπορούσε αυτό να σημαίνει παραβίαση των υποχρεώσεων του κράτους έναντι της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας;

Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε αν θα εφαρμοστεί αυτή η επιλογή και σε ποιο βαθμό το μόνο βέβαιο είναι ότι οι BRICS δεν είναι μια σοβαρή εναλλακτική λύση για την Τουρκία στην ανατίναξη των γεφυρών της με τη Δύση. Σίγουρα όμως θα υπάρξουν ασυνέπειες. Η πιθανή ένταξη της Τουρκίας στα BRICS θα μπορούσε να περιπλέξει τις σχέσεις της με τη Δύση και ιδιαίτερα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεδομένης της συμμετοχής στα BRICS χωρών όπως η Ρωσία και η Κίνα, τις οποίες το ΝΑΤΟ θεωρεί στρατηγικούς αντιπάλους.

Δεν είμαι σίγουρος αν ο ίδιος ο Τ. Ερντογάν, εκτός από το ρητορικό του στέμμα, θα ρίσκαρε κάτι τέτοιο. Για άλλη μια φορά επιδιώκει τον εκβιασμό, χρησιμοποιώντας την τακτική της αναζήτησης νέων στρατηγικών εταίρων, διεκδικώντας ένα είδος ανεξαρτησίας στην εξωτερική του πολιτική. Ο Τούρκος πρόεδρος πιστεύει ότι κανείς δεν μπορεί να υποδείξει τον ρόλο της Τουρκίας γιατί η πραγματική της δύναμη υπερβαίνει κατά πολύ τον ρόλο που της έχει αναθέσει το διεθνές σύστημα.

Αλλά η βασική διαφορά από το παρελθόν είναι ότι η Τουρκία δεν προσπαθεί πλέον να πείσει τη Δύση ότι η υποστήριξή της εξυπηρετεί τα δυτικά συμφέροντα. Αντίθετα, η Άγκυρα προβάλλει την άποψη ότι η Δύση πρέπει να αποδεχθεί και να ανεχτεί τα φιλόδοξα στρατηγικά της σχέδια, ακόμη κι αν δεν μπορεί να τα υποστηρίξει ενεργά. Η Τουρκία προσπαθεί να επιβάλει αυτή την άποψη στους δυτικούς εταίρους της μέσω μιας καθαρά συναλλακτικής προσέγγισης, επιδιώκοντας να επεκτείνει την επιρροή της σε διάφορα μέτωπα. Στο πλαίσιο αυτό, δεν διστάζει να αγνοήσει τη διεθνή νομιμότητα ή τα δυτικά συμφέροντα όταν εξυπηρετεί τους δικούς της γεωπολιτικούς στόχους.

Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ στη συγκεκριμένη κίνηση της Τουρκίας τη στιγμή που η ομάδα του οικονομικού μπλοκ αποτελείται από χώρες που θεωρούνται «εχθροί» της, όπως η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν;

Χωρίς επίσημες ανακοινώσεις, η θέση των ΗΠΑ είναι επιφυλακτική, αντανακλώντας την εύθραυστη ισορροπία στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, ειδικά εν μέσω της προεκλογικής περιόδου των ΗΠΑ. Εάν η Τουρκία αποφασίσει να σφίξει τη συνεργασία με τους BRICS, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η αντίδραση των ΗΠΑ θα είναι αρνητική. Η κίνηση θα θεωρηθεί ως ξεκάθαρη προσπάθεια της Τουρκίας να εμβαθύνει τις σχέσεις με δυνάμεις που θεωρούνται ως αντίπαλοι της Δύσης, κάτι που θα οδηγήσει σε κλιμάκωση των εντάσεων.

Εκτιμάτε το διπλό παιχνίδι της Άγκυρας που δείχνει να αναζητά συμμαχίες εκτός Δύσης;

Η Τουρκία έχει ακολουθήσει σταθερά μια στρατηγική επέκτασης της ατζέντας της σε κάθε διαπραγμάτευση, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει μεγαλύτερα οφέλη από την αρχική της θέση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης ήταν η προσπάθειά τους να ασκήσουν πίεση στις ΗΠΑ όταν το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16 σταμάτησε, με αποτέλεσμα τη διαρροή πιθανών προσφορών για την αγορά του Eurofighter.

Ο Ερντογάν πιστεύει ότι η γεωπολιτική επιρροή της Τουρκίας εκτείνεται πολύ πέρα ​​από τα φυσικά της σύνορα, δίνοντάς της το δικαίωμα να διαπραγματευτεί με όποιον θεωρεί ότι ενισχύει τα γεωστρατηγικά και οικονομικά της συμφέροντα. Η Τουρκία απέτυχε να καθιερώσει τον ρόλο της ως «πρότυπο εκσυγχρονισμού του Ισλάμ» -όπως είχαν φανταστεί ορισμένοι στη Δύση- και αυτή η αποτυχία οδήγησε σε περιφερειακή απομόνωση και σπασμωδικά κινήματα στην ανατολική Μεσόγειο. Η προσέγγιση με τη Ρωσία και η εμπλοκή της σε διάφορες πρωτοβουλίες χαμηλών τόνων είναι μέρος των προσπαθειών για απόκτηση ενεργού ρόλου στα περιφερειακά ζητήματα ως αντίβαρο στην τριμερή συνεργασία που έχουν προωθήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ.

Για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι συναντήθηκε με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα. Τι σημαίνει αυτή η επίσκεψη;

Η επανέναρξη του διαλόγου αντανακλά τις προσπάθειες της Τουρκίας για εξομάλυνση των σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και βελτίωση της περιφερειακής συνεργασίας, αλλά παρά την επίσκεψη Σίσι, η προσέγγιση με την Αίγυπτο δεν είναι εύκολη υπόθεση και η διάσπαση για την υποστήριξη του Ερντογάν στους Αδελφούς Μουσουλμάνους είναι απίθανο να κλείσει. Ωστόσο, ο βασικός στόχος της Άγκυρας είναι να άρει την απομόνωση στη Μέση Ανατολή. Σε αντίθεση με την Αίγυπτο, η Τουρκία έχει περιορισμένη επιρροή στις διπλωματικές εξελίξεις γύρω από το Παλαιστινιακό ζήτημα και μέχρι στιγμής έχει παραμείνει εκτός γεωπολιτικών γεγονότων στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά στον ενεργειακό τομέα. Ταυτόχρονα, επιδιώκει να ενισχύσει περαιτέρω την οικονομική και πολιτική παρουσία της στην Αφρική, όπου έχει επενδύσει σημαντικό οικονομικό και πολιτικό κεφάλαιο, προωθώντας τη συνεργασία με την Αίγυπτο σε περιφερειακά ζητήματα, ιδίως στη γεωπολιτική ζώνη, συμπεριλαμβανομένου του Σουδάν, της Αιθιοπίας και της Σομαλίας.

Σκέφτεστε πώς ο Τούρκος πρόεδρος χτίζει γέφυρες προς την Αίγυπτο για να αποκαταστήσει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο;

Το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν μπορεί να έχει διεθνή χαρακτήρα, όσο κι αν η Άγκυρα θα ήθελε να δει ανοχή από το Κάιρο για να ενισχύσει τη θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αλ Σίσι είναι απίθανο να διαταράξει τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας ότι οι καλοί γείτονες με την Ελλάδα αποτελούν τη «γέφυρα» της κυβέρνησής του προς την ΕΕ σε μια περίοδο που η Αίγυπτος βιώνει αναιμική ανάπτυξη και πληθυσμιακή έκρηξη.