Τη χρονιά που ξεκίνησε πριν από λίγες μέρες, μένει να φανεί αν η ελληνοτουρκική προσέγγιση θα διαρκέσει και θα αποδώσει καρπούς. Οι υπεύθυνοι των δύο μεγάλων εφημερίδων εκατέρωθεν του Αιγαίου, της «Κ» και της Milliyet, αποφάσισαν να στραφούν ο ένας στον άλλο, μια χειρονομία που συμβολίζει την ανάγκη να διαλύσουν ο ένας τις υποψίες του άλλου.
«Αν θέλουμε να διατηρήσουμε το σημερινό θετικό κλίμα, είναι σημαντικό να επικοινωνούμε πιο άμεσα και να κατανοούμε καλύτερα ο ένας τον άλλον (…), για παράδειγμα πώς αντιλαμβάνεται το ελληνικό κοινό δηλώσεις ή ενέργειες που υποδηλώνουν αναθεωρητισμό και αμφισβήτηση της κυριαρχίας. ” – γράφει μεταξύ άλλων: Σκηνοθέτης «Κ», Αλέξης Παπαχελάς.
«Αν μάθουμε να μοιραζόμαστε αντί να χωρίζουμε, θα ωφεληθούμε και οι δύο», λέει ο σκηνοθέτης Milliyet, Ozai Sentir.
Σήμερα δημοσιεύουμε τα παρακάτω άρθρα και στις δύο εφημερίδες.
Ένας Τούρκος, δύο Αθηναίοι
Ο σκηνοθέτης Milliyeta γράφει στους αναγνώστες του “K”
Δοκίμασα σαγανάκι για πρώτη φορά στη ζωή μου την Πρωτοχρονιά του 1990.
Ίσως λόγω της ανωριμότητας της νιότης μου, τότε δεν μπορούσα να σκεφτώ να κρατήσω το όνομά του στο μυαλό μου.
Χρόνια αργότερα στη Θεσσαλονίκη, στο δείπνο με τον δήμαρχο Γιάννη Μπουτάρη, δοκίμασα ξανά αυτή τη γεύση, αυτή τη φορά θυμήθηκα αμέσως το όνομά της.
Από τότε, όπου κι αν πήγα, στην Πάτμο, στην Τορώνη, στα Δίκελλα, στην Ασπροβάλτα, το σαγανάκι δεν έλειπε ποτέ από το τραπέζι μου.
Δυστυχώς, τον Δεκέμβριο του 2023, αυτός ο κανόνας παραβιάστηκε.
Μετά το δεύτερο Ελληνοτουρκικό Ακαδημαϊκό και Δημοσιογραφικό Φόρουμ, ζήτησα σαγανάκι στο εστιατόριο που πήγαμε. Ο φίλος που σερβίρει το τραπέζι πρότεινε μοτσαρέλα. Στο τέλος του βραδιού ζήτησα έναν ελληνικό καφέ αλλά μου είπαν ότι υπήρχε μόνο εσπρέσο. Ήμουν λίγο έκπληκτος, αλλά περισσότερο λυπημένος.
Δεν είναι περίεργο που πόλεις με λίγες μόνο εκατοντάδες χρόνια ιστορίας αλλάζουν πολιτισμό και επηρεάζονται από τους ανέμους της παγκοσμιοποίησης, αλλά εδώ μιλάμε για Αθήνα. Σε έναν κόσμο όπου η Βαρκελώνη και η Ρώμη διατηρούν τον πολιτισμό τους, η Αθήνα πρέπει να αλλάξει τόσο πολύ;
Η αλλαγή είναι μια σημαντική έννοια, ο χρόνος μας αλλάζει όλους λίγο…
Το 1989, έγραψα ρομαντικές προτάσεις που έλεγαν ότι τα αποδημητικά πουλιά δεν γνωρίζουν την υφαλοκρηπίδα και ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να είναι σκλάβοι των ορίων που δημιουργούν.
Αυτό το νεανικό ειδύλλιο έχει μείνει πίσω, σήμερα είμαι 54 χρονών, σε μια πιο ορθολογική φάση μπορώ να πω ότι τα ψάρια που κολυμπούν στο Αιγαίο δεν γνωρίζουν θαλάσσια δικαιοδοσία. Σήμερα, ένα νέο παράθυρο ευκαιριών έχει ανοίξει μπροστά μας.
Αν μάθουμε να μοιραζόμαστε αντί να χωρίζουμε, θα ωφεληθούμε και οι δύο.
Όσο κερδίζουμε, τόσο θα χάσουμε τις χώρες που πουλάνε όπλα, τις οπορτουνιστικές πρωτεύουσες που προσπαθούν να εδραιωθούν στη γεωγραφία μας και εκείνους που χτίζουν την προσωπική τους πολιτική σταδιοδρομία πάνω στην εχθρότητα.
Φυσικά δεν θα είναι εύκολο, ακόμα δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε πολλά από τα πράγματα στα οποία διαφωνούμε, αλλά καταφέραμε να αλλάξουμε τη στάση του χεριού μας από γροθιά σε χειραψία και αρχίσαμε να νοιαζόμαστε, να ακούμε και όχι μόνο να μιλάμε. Τα πιο δύσκολα βήματα που κάνει ένας άνθρωπος σε όλη του τη ζωή είναι μικρά βήματα, μετά από τα οποία κάθε βήμα γίνεται πιο εύκολο…
Ένα νέο παράθυρο ευκαιριών έχει ανοίξει μπροστά μας. Αν μάθουμε να μοιραζόμαστε αντί να χωρίζουμε, θα ωφεληθούμε και οι δύο.
Το να σκέφτεσαι διαφορετικά και να έχεις διαφορετικές πεποιθήσεις δεν αποτελεί εμπόδιο για την επίτευξη του ίδιου στόχου.
Δύο από τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες, ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης, είχαν διαφορετικές απόψεις για τη ζωή, αλλά και οι δύο έφεραν την ελληνική μουσική στην κορυφή.
Ήταν άνθρωποι που σέβονταν πολύ ο ένας τον άλλον και μιλούσαν προσεκτικά ο ένας για τον άλλον. Και οι χώρες μας μπορούν να κάνουν το ίδιο.
Τα τραγούδια του Θεοδωράκη, του οποίου η μητέρα καταγόταν από τον Τσεσμέ και ο πατέρας του από τη Χίο, τραγουδιούνται με την ίδια ειλικρίνεια και στις δύο πλευρές του Αιγαίου, αυτός είναι ο κοινός μας πλούτος.
Τα σημεία που διασταυρώνονται οι ζωές μας δεν είναι μόνο τραγούδια, τζατζίκι ή μπακλαβάς.
Ο τουρκικός και ο ελληνικός λαός υπέφεραν πολύ από στρατιωτικά πραξικοπήματα και κυβερνήσεις που υποστηρίχθηκαν από στρατιωτικούς και πλήρωσαν βαρύ τίμημα γι’ αυτό.
Το χέρι ήταν πάντα το ίδιο, τόσο πίσω από τα πραξικοπήματα μας όσο και από τα δικά σας. Αυτό πρέπει να μας πει πολλά.
Επειδή δίνω σημασία στη φιλία που έχουμε δημιουργήσει με τον Αλέξη Παπαχελά και την «Καθημερινή», ως καλεσμένος αρθρογράφος δεν θα σταθώ πολύ:
Από τις ακτές μας ακούσαμε το τραγούδι «Ben seni sevdugumu tüm dünya vehditim» που μεταδόθηκε από την ΕΡΤ το πρωί της 8ης Φεβρουαρίου και το παρακολουθήσαμε πολλές φορές με δάκρυα στα μάτια, στο ο πόνος εκείνων των ημερών.
Αν και νιώθαμε ακόμα πόνο, θρηνήσαμε τους Έλληνες πολίτες που έχασαν τη ζωή τους στο σιδηροδρομικό δυστύχημα της 1ης Μαρτίου και καταλάβαμε ο ένας τον άλλον καλύτερα.
Είμαστε άνθρωποι και στις δύο πλευρές του Αιγαίου που ξέρουμε πώς να βλέπουμε τη ζωή με τα συναισθήματά μας και, όπως σε έναν διαγωνισμό, μπορούμε να πετύχουμε από 1 έως 100 με την ησυχία μας.
Εύχομαι σε όλους καλή χρονιά και να είναι γεμάτη υγεία και ειρήνη.
Κανάλι Αλήθειας
Ο σκηνοθέτης της Καθημερινής στους αναγνώστες της Milliyet
Το 2024 ξεκινά με την Ελλάδα και την Τουρκία να εισέρχονται σε μια νέα φάση αναζωογόνησης των σχέσεων. Η απόδειξη είναι ότι η Milliyet δημοσιεύει αυτό το άρθρο και η Καθημερινή το ομόλογό μου.
Ελπίζω αυτή η περίοδος ειρήνης να διαρκέσει πολύ. Άλλωστε, τα τελευταία 100 χρόνια έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να είμαστε «καλοί αντίπαλοι» και καλοί φίλοι. Οι μοίρες μας συνδέονται αναπόφευκτα γιατί είμαστε όμηροι της γεωγραφίας και -ενίοτε- της ιστορίας. Αν κοιτάξετε τα πρωτοσέλιδα των δύο ιστορικών εφημερίδων μας, θα βρείτε τις καλύτερες στιγμές σύγκρουσης αλλά και συνεργασίας.
Οι μοίρες μας συνδέονται αναπόφευκτα γιατί είμαστε όμηροι της γεωγραφίας και -ενίοτε- της ιστορίας.
Ωστόσο, αν θέλουμε να διατηρήσουμε το σημερινό καλό κλίμα, είναι σημαντικό να επικοινωνούμε μεταξύ μας πιο άμεσα και να κατανοούμε καλύτερα ο ένας τον άλλον. Δύο μικρά συνέδρια που έγιναν αρχικά στην Κωνσταντινούπολη και μετά στην Αθήνα με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών, αναλυτών από think tanks και δημοσιογράφων ήταν πολύ χρήσιμα για μένα προσωπικά. Μιλώντας με τους γείτονές μας, για παράδειγμα, κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι για την τουρκική κοινή γνώμη να εγκαταστήσει αμερικανικές βάσεις σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, κάτι που μεταφράζεται σε σχέδιο στραγγαλισμού της Τουρκίας. Μπορεί να μην συμφωνώ καθόλου με αυτήν την αξιολόγηση, αλλά ήταν πολύ χρήσιμο να το ακούσω και να το κατανοήσω. Ελπίζω ότι οι συζητήσεις μας ήταν χρήσιμες για τους συνομιλητές μου και ότι κατάλαβαν πώς αντιλαμβάνεται το ελληνικό κοινό δηλώσεις ή ενέργειες που υποδηλώνουν αναθεωρητισμό και αμφισβήτηση της κυριαρχίας.
Ο Ozai Sentir και εγώ συμφωνήσαμε να γράψουμε αυτά τα άρθρα και να δημιουργήσουμε ένα μόνιμο κανάλι επικοινωνίας που μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμο σε μια μελλοντική ελληνοτουρκική κρίση. Πολλές φορές, παρεξηγήσεις ή παρερμηνείες μιας δήλωσης ή κίνησης μας έφεραν πιο κοντά στην αντιπαράθεση. Και τίποτα δεν βοηθά σε τέτοιες περιπτώσεις περισσότερο από την άμεση επικοινωνία από δημοσιογράφους που μπορούν να «διαβάσουν» σωστά τι είναι αλήθεια και τι ψέμα, ειδικά στην εποχή μας, την εποχή των fake news.
Καθώς καλωσορίζουμε το 2024, όλοι καταλαβαίνουμε ότι έχουμε εισέλθει σε μια παρατεταμένη φάση παγκόσμιας αστάθειας. Ο κόσμος γύρω μας γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος και επικίνδυνος. Εμείς, οι δημοσιογράφοι, έχουμε καθήκον να ερμηνεύσουμε αυτό που συμβαίνει και να εξηγούμε την εξέλιξη των γεγονότων αξιόπιστα και χωρίς αυταπάτες. Ωστόσο, μπορούμε, επικοινωνώντας μεταξύ μας, να βοηθήσουμε στη δημιουργία αμοιβαίας κατανόησης και σταθερότητας στην περιοχή δίπλα σε οποιαδήποτε μεγάλη κρίση βιώνουμε. Εύχομαι στους αναγνώστες της Milliyet καλή και ειρηνική Πρωτοχρονιά!