Όταν σκεφτόμαστε τη φύση, σκεφτόμαστε πυκνά, πράσινα δάση, πεζοπορίες στα βουνά, καλοκαιρινά μπάνια σε καταγάλανα νερά ή ίσως τον ήχο της βροχής που χτυπά τα φύλλα μια δροσερή φθινοπωρινή μέρα. Σκεφτόμαστε υπέροχες στιγμές που περάσαμε με αγαπημένα πρόσωπα ή τον χρόνο που πήγαμε μια βόλτα σε ένα ήσυχο μέρος για να καθαρίσουμε τις σκέψεις μας.
Μπορούμε όμως να θεωρήσουμε δεδομένες αυτές τις πολύτιμες στιγμές; Και σε τι κατάσταση είναι; Φύση τι μας περιβάλλει; Νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε τις απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις.
Η τρέχουσα προστασία της φύσης δεν είναι αρκετή για να επαναφέρει τη φύση στη ζωή μας. Το 80% των οικοτόπων στην ΕΕ εκτιμάται ότι είναι σε κακή κατάσταση παρά τα 30 χρόνια νομοθεσίας για την προστασία τους. Οι αστικές θερμοκρασίες αυξάνονται, οι γεωργικές εκτάσεις παλεύουν με την ξηρασία και σε ορισμένες χώρες τα δάση εκπέμπουν ήδη περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από αυτό που απορροφούν. Η βιοποικιλότητα μειώνεται ραγδαία, όπως και οι δωρεάν υπηρεσίες που παρέχονται από υγιή οικοσυστήματα – όπως το φιλτράρισμα του νερού, η επικονίαση και η παραγωγικότητα του εδάφους. Όλα αυτά οδηγούν σε οικονομικές απώλειες που ανέρχονται σε δεκάδες δισεκατομμύρια ετησίως.
Ως τα αποτελέσματά της κλιματική αλλαγή γίνονται όλο και πιο ορατά στην Ευρώπη, έχουμε πλέον μεγαλύτερη επίγνωση ότι αν θέλουμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και την οικονομία από τις χειρότερες συνέπειές της, χρειαζόμαστε μια υγιή φύση. Σε αυτό το αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα κατέληξαν όχι μόνο οι ειδικοί του IPCC για το κλίμα, αλλά και οι οικονομολόγοι με γνώμονα τα δεδομένα, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Επομένως, για να αντιστρέψουμε την απώλεια βιοποικιλότητας, πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από τη διατήρηση της φύσης και να αναλάβουμε τολμηρά μέτρα για την αποκατάστασή της.
Το 2022 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για την πρώτη ευρωπαϊκή νομοθεσία για την αποκατάσταση της φύσης. Αυτή η πρωτοβουλία συγκεντρώνει τον ευρύτερο, μακροπρόθεσμο στόχο της αποκατάστασης της φύσης στα εδάφη και τις θάλασσες της ΕΕ. με δεσμευτικούς στόχους αποκατάστασης για συγκεκριμένους οικοτόπους και είδη. Μετά από αρκετούς γύρους συζητήσεων τους τελευταίους μήνες κατά τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας, επιτεύχθηκε τελικά μια προσωρινή συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών της ΕΕ. και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτή η συμφωνία στέλνει ένα σαφές πολιτικό μήνυμα ότι η ΕΕ παραμένει σε τροχιά για ένα βιώσιμο μέλλον.
Το τελικό κείμενο, το οποίο θα πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο για Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και των κρατών μελών της ΕΕ, αυτό είναι ένα ορόσημο που θα μας επιτρέψει να θεραπεύσουμε τη φύση, ώστε να συνεχίσει να είναι ο πιο πολύτιμος σύμμαχός μας στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Γιατί αυτή είναι η ουσία της αποκατάστασης της φύσης: δεν αποκλείουμε τη φύση, αλλά την ενσωματώνουμε με πόλεις, επιχειρήσεις, γεωργικές εκτάσεις και κατοικημένες περιοχές. Ζούμε με αυτό και νοιαζόμαστε για αυτό, και σε αντάλλαγμα επωφελούμαστε από τις υπηρεσίες οικοσυστήματος που παρέχει στις μελλοντικές γενιές.
Μόλις τεθούν σε ισχύ οι κανονισμοί, η εφαρμογή τους θα προκαλέσει σταδιακά σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη φύση και την αξία τους για την κοινωνία και την οικονομία. Η οικονομική υπόθεση για μια υγιή φύση ήταν πάντα σαφής: το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ διαπίστωσε ότι περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου ΑΕΠ –περίπου 40 τρισεκατομμύρια ευρώ– συνδέεται με τη φύση και ότι η αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης θα μπορούσε να δημιουργήσει 395 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2030. Αντίστοιχα υψηλό, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, θα υπάρξει κόστος εάν παραμείνουμε παθητικοί απέναντι στην απώλεια βιοποικιλότητας. Μεταξύ 1997 και 2011, ο κόσμος εκτιμάται ότι έχασε περίπου 3,75-19 τρισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε υπηρεσίες οικοσυστήματος λόγω αλλαγών κάλυψης γης και 6-10 τρισεκατομμύρια ευρώ. ευρώ ετησίως λόγω υποβάθμισης του εδάφους.
Τώρα πρέπει να αρχίσει η πραγματική δουλειά για να μετατραπεί αυτή η δυνατότητα σε πρακτικά αποτελέσματα στο πιο θεμελιώδες επίπεδο, για να μετατραπεί σε άμεσα οφέλη για όλους εμάς και ολόκληρη την κοινωνία μας – αγρότες, ψαράδες, δασολόγους, τραπεζίτες και τις πολλές μικρές επιχειρήσεις που εξαρτώνται από φύση.
Πάρτε για παράδειγμα τους επικονιαστές: ο αριθμός των άγριων επικονιαστών, όπως οι άγριες μέλισσες και οι πεταλούδες, έχει μειωθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, περίπου το 80% των γεωργικών καλλιεργειών και σχεδόν 5 δισεκατομμύρια ευρώ της ετήσιας γεωργικής παραγωγής της ΕΕ εξαρτώνται από επικονιαστές, πράγμα που σημαίνει ότι εάν δεν σταματήσουμε τη μείωση τους, οι επιπτώσεις θα είναι καταστροφικές για την παραγωγή τροφίμων.
Η αποκατάσταση των διαφορετικών οικοσυστημάτων στα οποία μπορούν να ευδοκιμήσουν οι επικονιαστές είναι ζωτικής σημασίας για την αναστροφή της μείωσης των επικονιαστών και τη διασφάλιση οφελών για τους αγρότες. Αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά οφέλη της αποκατάστασης, έχει ήδη σημειωθεί σημαντική πρόοδος και υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για βελτίωση της φύσης γύρω μας σε όλες τις γωνιές της Ευρώπης.
ΑΥΤΟ Ελλάδα είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η αποκατάσταση της φύσης μπορεί να συμβάλει στον μετριασμό και την προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής, καθώς και σε πρόσθετα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Η Ελλάδα έχει ποικίλη και μεγάλη εμπειρία στην αποκατάσταση των οικοσυστημάτων. Το εθνικό σχέδιο αναδάσωσης της Ελλάδας στοχεύει στην αποκατάσταση των υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων για να σταματήσει την απώλεια βιοποικιλότητας και να προστατεύσει τις υποδομές από φυσικές καταστροφές. Το Σχέδιο Δράσης και η Στρατηγική για την Ανθεκτικότητα της Αθήνας στην Κλιματική Ανθεκτικότητα στοχεύει στην αποκατάσταση των πράσινων αστικών οικοσυστημάτων για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή και τους καύσωνες που πλήττουν τις πόλεις. Η προστασία των όχθες του ποταμού Ευρώτα και η αποκατάσταση των δασών σε αυτές αποσκοπούν στη βελτίωση της ανθεκτικότητας στις πλημμύρες και στη βελτίωση της ποιότητας του νερού για τους αγρότες.
Η Ελλάδα υλοποιεί επίσης έργα αποκατάστασης παράκτιων οικοσυστημάτων για τη μείωση και την πρόληψη της διάβρωσης των ακτών, συμπεριλαμβανομένου ενός έργου αποκατάστασης θαλάσσιου χόρτου στον Αμβρακικό. Αυτά τα εξαιρετικά παραδείγματα δείχνουν πόσα έχουν ήδη γίνει σε πρακτικό επίπεδο και αποτελούν πηγή έμπνευσης για περαιτέρω ενέργειες.
Χωρίς τη φύση, δεν υπάρχει μέλλον για εμάς. Η φύση δεν μπορεί να είναι πολυτέλεια. Οι αγρότες, οι δασολόγοι και οι ψαράδες μας εξαρτώνται άμεσα από αυτό και χρειάζονται την κατάλληλη υποστήριξη. Χάρη στον νέο νόμο περί αποκατάστασης της φύσης, καθώς και σε άλλα εργαλεία, όπως η Κοινή Αγροτική Πολιτική, τους παρέχουμε την υποστήριξη που χρειάζονται. Η ανάκαμψη είναι μια θετική ιστορία, μια ευτυχισμένη εξέλιξη. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι η ελπίδα μας και η καλύτερη ευκαιρία μας το μέλλον μας να είναι τόσο φωτεινό όσο οι πιο πολύτιμες αναμνήσεις μας.
* Ο Virginius Sinkevičius είναι ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία.
