Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος
Παρόλο που κάποιος γνωρίζει ολόκληρο το τελετουργικό του κόλπου, τείνει να θαυμάσει τη διαδικασία ταχυδακτυλουργίας κατά τη διάρκεια της παράστασης, πληρώνοντας το τίμημα για τη διασκέδαση. Η «μαγική» εικόνα και το δράμα είναι ικανοποιητικά. Φυσικά, το εσωτερικό μας πρέπει να μαγευτεί! Συχνά, κανείς συνειδητά και εσκεμμένα δεν αναζητά την πηγή του λάθους και περιορίζεται σε ένα γοητευτικό αποτέλεσμα! Επομένως, αρκεί να έχεις κάτι που σε συναρπάζει και ενδεχομένως κάτι που ανοίγει έστω μια μικρή ρωγμή για κάτι ανεξήγητο και προκαλεί έστω λίγη απόλαυση και μια αμυδρή ελπίδα για κάτι ανεξήγητο, μυστηριώδες, αλλά ίσως παρηγορητικό!
Γενικεύοντας στα θαύματα, δηλαδή σε εκείνα τα φαινόμενα που δεν έχουν ακόμη επαληθευτεί από τον ορθολογισμό, από την επιστήμη, τα οποία δεν αναμένονται από τη στατιστική πιθανότητα, μπορούμε να τα συναντήσουμε στα περισσότερα πεδία, όπως θρησκευτικά, φυσικά, επιστημονικά, μέχρι την ίδια τη ζωή ή το μετέπειτα. Πώς τους λέμε; Ένα θαύμα κατασκευής, όπως τα επτά θαύματα της αρχαιότητας, ένα οικονομικό θαύμα, ένα ιατρικό θαύμα, ένα θαύμα δημιουργίας, ένα θαύμα ζωής, ένα θαύμα της φύσης, ένα θαύμα ανάκαμψης από τη θνησιμότητα που καταδικάστηκε από τη λογική, το μεγαλύτερο θαύμα του Ανάσταση.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν στα θαύματα;
Θαύμα! Αυτό συνοδεύεται από ένα θαυμαστικό και είμαστε σίγουροι ότι πρόκειται για ένα «πραγματικό» φαινόμενο, ως μια ενέργεια που μπορεί να επαναληφθεί υπό συνθήκες που ξεπερνούν τα όρια της δικής μας γνώσης και της εφαρμοστέας λογικής.
Γιατί η πρώτη συνειδητοποίηση είναι ότι είμαστε μετέωροι και δεν έχουμε πού να πέσουμε. Η πιο σαγηνευτική και παρήγορη ψευδαίσθηση είναι ο αυτοβοήθειας θείος ή «από μηχανής θεός»! Που δεν μένεις! Έκπληξη με απρόσμενη χαρά, καμία επαλήθευση της λογικής συσχέτισης!
Από πού προέρχεται το θαύμα; Προφανώς εκεί που η πίστη ή η νεύρωση δικαιολογεί την καταγωγή. Άλλοτε τροφοδοτείται από υπερβολική ελπίδα, άλλοτε από ατελείωτο φόβο, απελπισία και απόγνωση, ακόμη και αρμονία, μια αισθητική που δίνει πιο βολικά νόημα στον κόσμο στην προσωρινή ροή της ζωής. Άλλωστε, το να δίνεις νόημα έχει καταπραϋντική επίδραση και λίγοι άνθρωποι μπορούν να αποδείξουν ότι το νόημα που αποδίδει ένας άλλος σε δεδομένα φαινόμενα είναι διαφορετικό, απατηλό ή εντελώς αναληθές! Όταν το άγνωστο, η αβεβαιότητα, ο κίνδυνος και η ανασφάλεια αφαιρεθούν, έστω και προσωρινά, αυτό το φάρμακο (και ως θεραπεία και θεραπεία) αποτελεσματικά, σαν φαύλος κύκλος, οδηγεί την ψυχή σε ασφαλέστερα μέρη παρηγοριάς.
Και αν με ρωτήσουν, τι παρηγοριά υπάρχει για κάποιον που ζει σε ένα μέρος μακριά από την αλήθεια; Θα απαντήσω, ποια είναι η αλήθεια; Ποιος μπορεί να αποδείξει την όποια αλήθεια με βεβαιότητα αν δεν γνωρίζει καν τα βασικά, δηλαδή από πού κατάγεται, πού πηγαίνει και δεν ξέρει καν τον λόγο για την ύπαρξη του!
Η ίδια η λαμπρή και «ιμπεριαλιστική» επιστήμη, ως σύγχρονος Θεός, παίζει το ρόλο του επαληθευτή, αλλά έχει την εξαιρετική χάρη να αρνείται τον εαυτό της, που την αποδογματίζει και της δίνει μια πιο αξιόπιστη ύπαρξη, επειδή εξυπηρετείται από λογικούς συνειρμούς και πείραμα. ! Όταν καταλαβαίνεις λογικά, είναι πιο εύκολο να διώξεις τον φόβο και μπορείς, έστω και με δυσκολία, να αποδεχτείς!
Αλλά και η επιστήμη βασίζεται στην πίστη
Καθώς η επιστήμη έρχεται σε αντίθεση με τον εαυτό της, εδραιώνονται όλο και λιγότερο αβέβαιες πραγματικότητες, και μπροστά σε αυτές οποιαδήποτε μετάβαση ή μεταμόρφωση απαιτεί ένα κράμα όρασης στα όρια της πίστης, αλλά μια πίστη ικανή είτε να επαληθεύσει το όραμα είτε να διαλυθεί σαν σαπουνόφουσκα.
«Κι όμως πιστεύω ότι η ψυχή μου, ξαπλωμένη σαν φλοιός πεύκου σε μια χαοτική θάλασσα, φέρνει ένα γλυκό αεράκι».
Άλλωστε, η πίστη, και κυρίως το να διακηρύξεις ότι δεν πιστεύεις, είναι μάλλον μια ψευδαίσθηση και το αντίθετο λάθος.
Πόσο μπορεί ένας αστροφυσικός που γνωρίζει και γνωρίζει τη δομή και το χαρτογραφημένο προφίλ ενός βράχου δορυφόρου με στάχτη και μυρωδιά καμένης πέτρας να «μαγευθεί» από το αυγουστιάτικο φεγγάρι;
Τι απογειώνουμε;
Οποιαδήποτε χρήση πίστης, καλοσύνης και επιστήμης. Τσαρλατάνοι, έξυπνοι παρηγορητές επενδύουν στο φόβο και την ευαισθησία, εστιάζουν στην αισθητή δυσαρμονία, στην απόγνωση ή στην ανεπιβεβαίωτη ελπίδα, στην ασθένεια, στον πόνο και στην ευαλωτότητα, μερικές φορές δημιουργώντας αξιόπιστες ψευδαισθήσεις ως αστρολόγοι, ως μέντιουμ, ως θεραπευτές, ως ιεροφάντες που χτίζουν τον προσωπικό τους πλούτο. Μια ματιά στα δημοσιευμένα δεδομένα μπορεί να επιβεβαιώσει το ποσό του τζίρου που δημιουργείται από απατεώνες και άκομψους μαστροπούς. Και όλα αυτά ανεξάρτητα από τις χώρες και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ή το μορφωτικό επίπεδο των θυμάτων.
Εξαρθρώνουμε αυτούς που προσηλυτίζουν εσκεμμένα ή από δική τους άγνοια και αυτούς που πιστεύουν στην πίστη τους, διαιωνίζοντας πιθανές νέες γνώσεις επειδή νομίζουν ότι έχουν βρει ταυτότητα και προσωποποιούν τη σχέση τους με το θαύμα και τον θαυματουργό. Αποστασιοποιούμαστε από καθετί που καθοδηγεί δογματικά τη συμπεριφορά και διαμορφώνει την προσωπικότητα.
Απορρίπτουμε τα εσκεμμένα λάθη και τους περιπλανώμενους, καθώς και αυτούς που στερούν θεσμικά τη γνώση και την εκπαίδευση τη δυνατότητα επιλογής προς τη θεολογική πίστη, είτε προς τον ορθολογισμό, είτε τουλάχιστον ό,τι είναι διαθέσιμο στην καθαρή σκέψη και συλλογισμό!
Επίσης, δεν δεχόμαστε στρατεύσιμους επιστήμονες και εταιρικούς υπαλλήλους που σκόπιμα διαστρεβλώνουν τα γεγονότα αντί να ενεργούν ως έντιμοι ερευνητές, γιατί η επιστήμη δεν θέλει αμυντικούς υποστηρικτές και προσηλυτιστές που αναζητούν την αποκλειστικότητα! Αν της αξίζει κάτι, είναι ότι μόνη της έχει το ταλέντο να αντιφάσκει με τον εαυτό της παίρνοντας νέους δρόμους και διαμορφώνεται μεταμορφώνοντας τον εαυτό της σε μια «νέα αλήθεια».
Επομένως, όλοι οι επαγγελματίες τσαρλατάνοι και οι απανταχού αδίστακτοι απατεώνες εξαλείφονται είτε στο όνομα της θεολογικής αποκάλυψης είτε στο όνομα της επιστήμης.
Αν τα αφαιρέσουμε όλα αυτά, τι θα μας μείνει;
Αλλά η ουσία εδώ προσπαθεί να αναδείξει το νόημα! Ανοιχτή σκέψη, φαντασία, πειραματισμός και εκλαΐκευση υπέρ των επιστημονικών προσπαθειών, όχι λαϊκισμός από το δρόμο του ορθολογισμού ή οτιδήποτε θα ηρεμήσει την ψυχή στο άλυτο ταξίδι της με πλοηγό την πίστη ή την απάτητη συνύπαρξη!
«Στεκόμουν δίπλα στον ιερέα. Η ψυχή μου ήταν πιο τεντωμένη από το σώμα μου. Απελπισία! Και τότε ένα ελαφρύ θρόισμα άναψε τη φλόγα στο κερί. Ήταν αρκετό να γελάσω. Να χαίρεσαι προς το παρόν. Αυτά ήταν ροκανίδια από πυριτόλιθο στις κόγχες των ματιών της Έστερ και ένας εξαντλημένος αναπτήρας μαστίγιου. Η φλόγα έσβησε ξανά! Αθόρυβος αναπτήρας αερίου και για αιώνιο φως!
Και λοιπόν;
Είναι πιο σημαντική η ψευδαίσθηση της αγάπης που εξυμνείται από την τέχνη και την επιστήμη;
Πόσο καταστρέφει ο Άγιος Βασίλης την ψυχή ενός παιδιού μέχρι να αποκαλυφθεί;
Και σε ποια πληρότητα μειώνουμε τη σκέψη και την έπαρση μιας αλήθειας για την οποία δεν έχουμε ιδέα παρά μόνο εικασίες; Εμείς που μετά βίας καταλαβαίνουμε αυτόν τον βιότοπό μας και δεν ξέρουμε καν πώς φτάσαμε εδώ;
Όλα τα θαύματα είναι υπέροχα! Ακόμα κι αν ερμηνεύονται με τον μηχανισμό της λογικής, η επιστήμη μπορεί αργότερα να τους δώσει μια διαφορετική ερμηνεία. Η προσοχή μας στο θαύμα και μια κράτηση για θαυματουργούς!
Τα θαύματα από μόνα τους είναι υπέροχα! Η έλλειψη αλήθειας δεν τους στερεί την ιδιοφυΐα, ούτε το μεγαλείο τους, ούτε το μεγαλείο τους! Είναι η απατηλή σχέση ενός ασυνόδευτου ανθρώπου με ό,τι είναι μεταφυσικό, με ό,τι δεν καταλαβαίνει και ό,τι δεν μπορεί να ελέγξει… με απεριόριστο φόβο, με το άπειρο.
Το νόημα είναι αρκετό αρκεί να είναι επιτακτικό. Δεν μπορείς να αναγκάσεις κάποιον να μην πιστέψει, ούτε μπορείς να τον κατηγορήσεις ότι θαυμάζει άπρακτα αυτό που θεωρεί θαύμα επειδή δεν είναι αξιοθαύμαστο για σένα. Τότε, όπως προαναφέρθηκε, ο εξορθολογισμός και το θαύμα μπορούν να συνυπάρχουν και απλώς χωρίζονται από τη διαφορά μεταξύ τους, γιατί μόλις η πίστη ηρεμήσει και καλυφθεί με λογική, το θαύμα εκλογικεύεται παρόλο που η πίστη το επανεφευρίσκει γιατί η λογική είναι ανεπαρκής ερμηνεία για τους Καθολικούς !
Τα οφέλη της πίστης είναι πολύ και αμέτρητα μεγαλύτερα από το κόστος της αλήθειας. Όχι επειδή το λάθος είναι δικαιολογημένο, αλλά επειδή η αλήθεια είναι ρευστή και αβέβαιη. Για μια σύντομη, λεπτή ζωή, ο μύθος του θαύματος είναι θαυματουργός.
Ακόμα κι αν κανένα θαύμα δεν είναι πραγματικό ως θαύμα, αλλά ερμηνεύεται λογικά και με βάση υπερφυσικά φαινόμενα, ως πραγματικό γεγονός που αντιλαμβάνεσαι, ωστόσο όσο περισσότερο το χρειαζόμαστε, τόσο πιο αληθινό και αξιόπιστο γίνεται!
Η ανάγκη για θαύματα υπερβαίνει τη λογική και τη συνειδητή βούληση.
Για παράδειγμα, όταν αναζητάτε τον δημιουργό του δημιουργού, μπαίνοντας σε κατηγορηματικό λάθος, είναι δύσκολο να κατανοήσετε την απάντηση ότι κάτι δημιουργήθηκε από το «τίποτα». Εξίσου ακατανόητη και συγκλονιστική είναι η υπόθεση ότι κάτι δεν προέκυψε καθόλου, ότι υπάρχει ως αποτέλεσμα της μη δημιουργίας!
Δεν είναι θαύμα ό,τι είναι υπέροχο, αλλά κάθε θαύμα είναι υπέροχο, ακόμα κι αν είναι ακατανόητο!
Ακόμα κι εγώ που δεν πιστεύω στα θαύματα, νιώθω πιο άθλια από εσάς που πιστεύετε!
Ο Δρ. Ο Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος είναι συγγραφέας και καθηγητής οικονομικών και κοινωνικής πολιτικής.
