Κύριε Διευθυντά
Στην παραγωγή της Ορέστειας του Θεόδωρου Τερζόπουλου, ο Αισχύλος καλείται να υποστηρίξει ότι η δημοκρατία δημιουργήθηκε κυρίως για να υπηρετήσει την άρχουσα τάξη και να καταστείλει τη δικαιοσύνη. Ωστόσο: Η δημιουργία δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα (όπως αναφέρει ο Αισχύλος) δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιου προνομιούχου στρατηγήματος, αλλά αντιθέτως: επετεύχθη ως αποτέλεσμα επίμονων και αιματηρών αγώνων μεταξύ της δημοκρατικής παράταξης και της αριστοκρατικής παράταξης. Αυτή η υπόθεση έγινε το 462 π.Χ. όταν ο δημοκρατικός ηγέτης Εφιάλτης Σοφονίδου πέτυχε μια απόφαση της Εκκλησίας της Πόλης με την οποία το Ανώτατο Δικαστήριο έχασε κάθε πολιτική εξουσία και περιορίστηκε μόνο στην εκδίκαση φόνων. Το Ανώτατο Δικαστήριο ήταν το τελευταίο όργανο με αριστοκρατικό επιτελείο που παρέμεινε κατά τον εκδημοκρατισμό της Αθήνας. Είχε βασική ευθύνη για τον συνολικό έλεγχο της δημόσιας ζωής (κάτι σαν τον διορισμό εξεταστικών επιτροπών) και συχνά χρησιμοποιήθηκε από αριστοκράτες για να βλάψουν τους δημοκρατικούς αντιπάλους τους.
Μετά από λίγο καιρό, ο Εφιάλτης βρέθηκε δολοφονημένος και ο Περικλής τον αντικατέστησε ως αρχηγός των Ρεπουμπλικανών. Ως δράστης συνελήφθη κάποιος Αριστόδικος Ταναγραίος, αλλά διαδεδομένη ήταν η πεποίθηση ότι οι ηθικοί αυτουργοί κινούνταν ελεύθερα στις τάξεις της αριστοκρατίας. Επιπλέον, οι αριστοκράτες κάλεσαν τους Σπαρτιάτες στη Βοιωτία να εισβάλουν στην Αθήνα και να ιδρύσουν ολιγαρχία. Η εισβολή αποτράπηκε μετά από μια αιματηρή μάχη μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατικών δυνάμεων στην Τανάγρα, αλλά η ατμόσφαιρα του εμφυλίου πολέμου ήταν διάχυτη και απειλούσε την πόλη.
Αυτή ήταν η κατάσταση στην Αθήνα το 458 π.Χ. και ο Αισχύλος το μιλάει στην Ορέστεια: Η Αθηνά ιδρύει Ανώτατο Δικαστήριο, αποτελούμενο από Αθηναίους πολίτες που αποφασίζουν επί ίσοις όροις με τον ψηφοφόρο, επειδή, όπως ομολογεί – με εξαιρετικές Θεολογικός ριζοσπαστισμός, αν και είναι θεά, δεν έχει αποκαλυφθείσα αλήθεια και δεν μπορεί να λύσει την υπόθεση Ορέστη. Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αυτονομίας, της ευθύνης και της ισορροπίας που φέρνει η δημοκρατία. Με την αθώωση του Ορέστη θα σταματήσει η αλυσίδα αίματος στο εκλογικό σώμα των δημοκρατικών διαδικασιών. Ωστόσο, το ήθος του μέτρου και της πειθούς που συνεπάγεται αυτός ο οπαδός θα φέρει τις Ερινύες στην Αθήνα. Γιατί η δημοκρατία θα τους χωρέσει όλους.
Αυτό σημαίνει ότι ο Αισχύλος, βέβαιος ότι ήταν δημοκρατικός, αφενός υμνεί τη θεσμική κοσμογονία που συνιστά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας και αφετέρου στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα ενοποιώντας τις κοινωνικές έριδες.
Επομένως, η αποδεκτή κριτική της αστικής δημοκρατίας -ανεξαρτήτως της εγκυρότητάς της- δεν φαίνεται να υποστηρίζεται ούτε από το κείμενο της Ορέστειας ούτε από το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο βασίζεται.
Η σκηνοθεσία του Θεόδωρου Τερζόπουλου αφήνει ουσιαστικά έναν κώδικα – παρακαταθήκη για την παρουσίαση μιας αρχαίας τραγωδίας. Αφήνει όμως ανοιχτό και το ερώτημα αν εξυπηρετούσε την Ορέστεια ή αν ήταν μια σπουδαία θεατρική δράση που λειτούργησε αυτόνομα σε σχέση με την τριλογία.
*Δικηγόρος
