Συγγραφέας: Βασιλική Ηλιοπούλου σε συνεργασία με τον Γιώργο Δαλιάνη *
Η αύξηση των επιτοκίων των εταιρικών δανείων, που σχετίζεται κυρίως με τα κυμαινόμενα επιτόκια και την πρωτοφανή οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, είχε ως αποτέλεσμα πολλοί δανειολήπτες να μην εκπληρώσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις, ενώ ταυτόχρονα το φαινόμενο της αποπληρωμής των δανείων από τους εγγυητές ήταν παρατηρήθηκε. Ποιες είναι όμως οι φορολογικές επιπτώσεις αυτής της κίνησης;
Αρχικά θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι αυτή τη στιγμή εξετάζουμε το θέμα της αποπληρωμής του δανείου από τον εγγυητή από φορολογική άποψη, χωρίς να αναπτύσσεται το ιδιαίτερα αστικό σκέλος των απαιτήσεων που προκύπτουν (κύρος εγγυητικής σύμβασης, δυνατότητα υπεράσπισης ο εγγυητής, τρόπος προσφυγής κατά του εντολέα κ.λπ. κ.λπ.). Σύμφωνα με το άρθ. 847 ΑΚ ορίζεται ως εξής: «σε σύμβαση εγγύησης ο εγγυητής αναλαμβάνει την υποχρέωση να ευθύνεται έναντι του δανειστή για την εξόφληση της οφειλής». Όπως έχουμε ήδη αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο («Εγγυητές, υποχρεώσεις και δικαιώματα»), στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εγγυητές δεν γνωρίζουν ότι ο εγγυητής ευθύνεται με όλα τα περιουσιακά στοιχεία του και, φυσικά, η ρήτρα παραίτησης από ένσταση που περιλαμβάνεται στη σύμβαση είναι στα ψιλά γράμματα για τον εγγυητή Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση εγγύησης (η οποία υπόκειται σε γενική παραγραφή) ισχύουν και για τους συγγενείς ή τους κληρονόμους των εγγυητών.
Τεκμήριο κτήσης
Η ΠΟΛ 1076/2015 αναφέρει ότι η απόσβεση των πάσης φύσεως δανείων και πιστώσεων θεωρείται κόστος κτήσης που βαρύνει τον λήπτη του δανείου. Σε κάθε περίπτωση ελέγχεται ποιος πραγματικά πληρώνει τα ανάλογα ποσά. Επομένως, σε περίπτωση δανείου που συνάπτεται από φυσικό πρόσωπο και (τεκμηριωμένο) εξοφλείται από τον εγγυητή, το τεκμήριο ανήκει στον εγγυητή ότι πράγματι αποπληρώνει τα ποσά των δόσεων. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν ο εγγυητής είναι γονέας, τέκνο, συγγενής ή τρίτος (re: ΔΕΔ Τ 139/2022).
Επίσης σύμφωνα με την ΠΟΛ. 1033/2014 Απόφαση όπως τροποποιήθηκε ΠΟΛ. 1054/2015 της Απόφασης, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται να αποστέλλουν πληροφορίες για τα ποσά που πράγματι κατέβαλαν οι πελάτες τους για έντοκες αποσβέσεις δανείων, διακρίνοντας με σαφήνεια αν αφορούν στεγαστικό, καταναλωτικό ή άλλο δάνειο και από τα στοιχεία που έλαβε ο φόρος. διοίκησης συμπληρώνονται και τα κατάλληλα πεδία στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος.
Ένας φορολογούμενος που διαφωνεί με τον χαρακτηρισμό που έγινε για το δάνειό του όταν τα αρχεία διαβιβάζονται ηλεκτρονικά από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (π.χ. πιστεύει ότι εμφανίζεται εσφαλμένα ως οφειλέτης ή πιστεύει ότι οι τόκοι που χρεώνουν καθένας από τους συνοφειλέτες του δάνειο είναι διαφορετικό ή πιστεύει ότι το ποσό που καταβλήθηκε ήταν λανθασμένο κ.λπ.) έχει, καταρχήν, τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που έστειλε τις πληροφορίες εκ μέρους του προκειμένου να γίνουν διορθώσεις στο ηλεκτρονικό αρχείο που εστάλη, και ακόμη και εναλλακτικά, να λάβει ένα έντυπο πιστοποιητικό.
Φόρος δωρεάς
Σε περίπτωση αποπληρωμής του δανείου από τον εγγυητή, εκτός από το τεκμήριο που βασίζεται σε αυτό, το δεύτερο φορολογικό ζήτημα που προκύπτει είναι η πιθανότητα μετά από έλεγχο από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές (ΚΕΦΟΜΕΠ, ΣΔΟΕ, ΔΟΥ, ΕΛΚΕ), φόρος δωρεάς. θα χρεωθεί (Ν. 2961/2000). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποπληρωμή του δανείου από τον εγγυητή-σύζυγο μετά τη λύση του γάμου. Ωστόσο, σε περίπτωση πληρωμών κατά τη διάρκεια του γάμου, ενδέχεται να χρεωθεί φόρος για δωρεές μεταξύ συζύγων (υπενθυμίζουμε ότι από την 1η Οκτωβρίου 2021, το ποσό των δωρεών σε μετρητά μεταξύ συζύγων έχει οριστεί ως αφορολόγητο σε οκτακόσιες χιλιάδες (800.000) ευρώ), σε περίπτωση διάλυσης γάμων, επιβάλλεται φόρος δώρου με 40% γιατί δεν υφίσταται πλέον η σχέση γάμου.
Οι περιπτώσεις που δεν ισχύει φόρος δώρων είναι:
α) σύναψη δανειακής σύμβασης μεταξύ του εγγυητή και του αρχικού οφειλέτη, μετά την καταβολή των κατάλληλων τελών χαρτοσήμου
(β) αποδεδειγμένη δικαστική απαίτηση για το ποσό που ασκήθηκε από τον εγγυητή κατά του αρχικού οφειλέτη. Σημειωτέον ότι ο εγγυητής έχει δικαίωμα αναγωγής κατά του εντολέα και αντικαθιστά τα δικαιώματα του δανειστή (Εφ. Θεσ. 633/1954, ΣτΕ 1173/1968).
Ωστόσο, σε περίπτωση δανείου που εξοφλείται από εγγυητή, η εξόφληση αυτή δεν θεωρείται δωρεά στον δανειολήπτη, εφόσον έχει συμφωνηθεί κάποια απόδοση, όπως εκχώρηση του μισθίου – οι απαιτήσεις του δανειολήπτη στον εγγυητή. Συγκεκριμένα αναφέρουμε ότι μετά τον έλεγχο επιβλήθηκε φόρος δωρεάς επί του ποσού των δόσεων που κατέβαλε ο εγγυητής και υπερέβαινε το ποσό της μίσθωσης, το οποίο επομένως θεωρήθηκε ότι περιλαμβάνεται στην περιουσία του εγγυητή χωρίς να παρέχεται αποζημίωση. Ωστόσο, μετά από ανοιχτή προσφυγή, η Διοίκηση διαπίστωσε ότι η εν λόγω δωρεά δεν υπήρχε, βασιζόμενη σε βασική διάταξη της σύμβασης ιδιωτικής εκχώρησης μίσθωσης των μερών. Ειδικότερα, η συμφωνία προέβλεπε τη δυνατότητα παράτασης της διάρκειας της εκχώρησης της μίσθωσης μέχρι την πλήρη εξόφληση του ποσού του δανείου που κατέβαλε ο εγγυητής μαζί με την είσπραξη των κατάλληλων μισθωμάτων.
Επομένως, αν και ο εγγυητής έχει τη δυνατότητα να αποπληρώσει το ποσό του δανείου αντί του κεφαλαίου, προκειμένου να αποφευχθεί η αναγκαστική είσπραξη εναντίον του, μια τέτοια κίνηση έχει φορολογικές συνέπειες που ποικίλλουν ανάλογα με τις ειδικές περιστάσεις της κάθε περίπτωσης.
* Η κυρία Βασιλική Ηλιοπούλου είναι πρώην Γενική Διευθύντρια Φορολογικής Διοίκησης και συνεργάτης της ΑΡΤΙΟΝ Α.Ε.
* Ο Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. και ιδρυτής του Ομίλου Artion, οικονομολόγος, φοροτεχνικός.
Το παραπάνω κείμενο έχει ενημερωτικούς σκοπούς και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να λάβετε επικοινωνώντας με την ΑΡΤΙΟΝ Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι | +30 210 6009062 | www.artion.gr)
