Στην «ανάστασή» της. μερική απόκλιση Αχελούςη εφαρμογή του οποίου ακυρώθηκε έκτοτε πέντε φορές Συμβούλιο της Επικρατείαςπροχωράει Υπουργείο Περιβάλλοντος. Το έργο θα ενταχθεί στο σχέδιο διαχείρισης των υδάτων Θεσσαλίας στο βαθμό που απαιτείται για την κάλυψη μέρους του υδατικού ελλείμματος. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι τα 55 έργα ή δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο νέο σχέδιο, εκτός των έργων εκτροπής, θα κοστίσουν 1,1 δισ. ευρώ, γεγονός που θέτει το θεμελιώδες ερώτημα ποιες θα είναι οι δυνατότητες του κράτους και αν θα αφιερώσει σημαντικό μέρος του Οι ήδη περιορισμένοι πόροι του για ένα έργο αυτού του είδους με υψηλές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Η πλήρης αποκατάσταση των έργων εκτροπής έγινε επίσημη και την περασμένη εβδομάδα με την παρουσίαση των σχεδίων ανάπτυξης λεκάνης απορροής, αρχικά για τη Δυτική Στερεά και στη συνέχεια για τη Θεσσαλία. Στο τελευταίο συμμετείχε και ο αρμόδιος Γενικός Γραμματέας Πέτρος Βαρελίδης, οι οποίοι υποστήριξαν από την αρχή ότι το υπουργείο ήταν «ελεύθερο» να προτείνει ό,τι θεωρούσαν καλύτερο από επιστημονική άποψη. «Η θεμελιώδης διαφορά στο σημερινό σχέδιο από τα προηγούμενα είναι ότι έχουμε δώσει στους επιστήμονες μια σαφή εντολή να ακολουθούν τις αρχές της επιστήμης, χωρίς εκ των προτέρων απαγορεύσεις σε μεγάλα ζητήματα. Θέλουμε μια ρεαλιστική, επιστημονικά τεκμηριωμένη λύση που θα συνάδει με την ελληνική και κοινοτική νομοθεσία και θα λαμβάνει υπόψη τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης», είπε.
Στη συνέχεια, η αναφορά του κ. Βαρελίδη εξειδικεύτηκε από τον επικεφαλής της ομάδας μελετητών Σπύρος Παπαγρηγορίου, πρόεδρος της εταιρείας μηχανικών Enveco. «Στο προηγούμενο σχέδιο, το οποίο επανασχεδιάσαμε, επιβλήθηκε εμπάργκο. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έθεσε ως προϋπόθεση γραπτώς, χωρίς επιστημονική και τεχνική τεκμηρίωση, ότι η κάλυψη των αναγκών της Θεσσαλίας θα θεωρείται εντός των ορίων της λεκάνης απορροής της (συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού της μεταφοράς νερού από άλλη λεκάνη απορροής, δηλαδή νερό από Αχελώος). Σήμερα μας έχει δοθεί εντολή να διερευνήσουμε αυτό το θέμα από επιστημονική και όχι διοικητική προοπτική».
Από μια επιστημονική εξέταση της κατάστασης, συνέχισε ο κ. Παπαγρηγορίου, είναι ξεκάθαρο ότι η ανάγκη για εκτροπή εργασίας είναι ξεκάθαρη. «Όσα μέτρα και αν λάβουμε, όσα έργα πραγματοποιήσουμε, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους της κοινοτικής οδηγίας για την ποσότητα και την ποιότητα του νερού, το νερό που έχουμε στη Θεσσαλία δεν θα είναι αρκετό. Έχουμε ένα έλλειμμα που μπορεί να διορθωθεί μόνο με πολύ σημαντικές αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένου του θέματος των θαλάσσιων μεταφορών. Αν συνεχίσουμε να μεταφέρουμε νερό, η Δυτική Ελλάδα δεν θα λείψει αυτή την ποσότητα, δεν υπάρχει σενάριο η περιοχή να έχει ποσοτικό, ποιοτικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό ή άλλο αντίκτυπο. Τέλος, δεν είναι κάτι ανεξέλεγκτο, αλλά υπό τις προϋποθέσεις που ορίζονται στους κανονισμούς, δηλαδή μετά την έκδοση της περιβαλλοντικής απόφασης».
Δεδομένα
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασαν οι ερευνητές του νέου σχεδίου ανάπτυξης της λεκάνης απορροής Θεσσαλίας:
• Η έκταση της αρδευόμενης γης έχει αυξηθεί (σε σχέση με το προηγούμενο σχέδιο) από 2,5 εκατ. στρέμματα σε 2,83 εκατ. στρέμματα. Η αύξηση αυτή οφείλεται στη χρήση στοιχείων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ (ο οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τις επιχορηγήσεις).
• Η ζήτηση άρδευσης με βάση την «τυπική» σύνθεση των καλλιεργειών είναι 1,29 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως. Η ζήτηση σε νερό, κτηνοτροφία και βιομηχανία είναι 106 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως και οι απώλειες σε πρωτογενή και δευτερεύοντα δίκτυα ανέρχονται σε 90 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως. Επομένως, η συνολική ζήτηση νερού είναι 1,48 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως.
• Όσον αφορά το διαθέσιμο νερό, 220 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως μπορούν να προέρχονται από υπάρχοντα έργα αποθήκευσης, 620 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως από αντλήσεις (π.χ. γεωτρήσεις) για τη διατήρηση βιώσιμων επιπέδων και 180 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως από επιφανειακά ύδατα. ανά έτος. Συνολικά 1,02 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως.
• Λόγω των ανωτέρω, το έλλειμμα του υδατικού ισοζυγίου διαμορφώνεται σε 465 εκατ. m3 ετησίως.
Αναλύοντας τα έργα που πρέπει να γίνουν, ο Γιώργος Κοτζαγεώργης από την ερευνητική ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «αν θέλουμε η Θεσσαλία να διατηρήσει την τρέχουσα κατανάλωση νερού, με μεγαλύτερη εξοικονόμηση, αλλά ταυτόχρονα να αποκαταστήσει τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από βρίσκοντας περίπου 175 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως. Στο πλαίσιο αυτό, το κράτος έχει τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμεί, να εξετάσει τη μεταφορά νερού από την Αχελούς σε ποσότητα περίπου 250 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως».
Στην παρουσίαση, οι ερευνητές δεν υπολόγισαν το κόστος υλοποίησης έργων εκτροπής. Ανέφεραν ότι η αξία των προτεινόμενων 55 έργων και δραστηριοτήτων (εξαιρουμένων των ανακατευθύνσεων) είναι 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Όπως αναφέρθηκε, χρειάζονται τέσσερα βήματα για την εκτροπή: επανασχεδιασμός του Ταμιευτήρα Συκιάς σε επίπεδο προμελέτης και λήψη περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Στη συνέχεια η κατασκευή του φράγματος, η ολοκλήρωση της σήραγγας μεταφοράς νερού και τέλος η μελέτη και κατασκευή αρδευτικών δικτύων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ολοκλήρωση του φράγματος και της σήραγγας εκτιμήθηκε παλαιότερα στα 250-300 εκατ. ευρώ.
Εκτέλεση
Το μεγάλο ερώτημα βέβαια είναι τι θα κάνει η κυβέρνηση με όλα αυτά, δεδομένης της έλλειψης πόρων (που επιδεινώνεται από τις ανάγκες της Θεσσαλίας για «Δανιήλ» και «Ηλία»).
Όπως ανέφερε ο κ. Παπαγρηγορίου, το πρώτο σχέδιο διαχείρισης των υδάτων για τη Θεσσαλία εγκρίθηκε το 2014 και, όπως προέβλεψε, «δεν έχει εφαρμοστεί σχεδόν τίποτα». Η πρώτη αναθεώρηση του σχεδίου έγινε το 2017 και, σε αντίθεση με τον αρχικό σχεδιασμό, ορισμένα από τα έργα υλοποιήθηκαν. «Έχουν υλοποιηθεί ελάχιστα έργα μεγάλης κλίμακας, αλλά αυτό που έχει γίνει έχει βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση», είπε. Αυτά περιελάμβαναν τα έργα ανακατασκευής της Κάρλας, τα φράγματα Λιθέου και Γυρτώνης, τις δεξαμενές Καστρίου και Γλαύκης. Υπό αυτό το πρίσμα, η κυβέρνηση δεν θα υλοποιήσει όλα τα έργα ύψους 1,1 δισ. ευρώ που περιλαμβάνονται στο σχέδιο για τη Θεσσαλία, αλλά κάποιοι θα το επιλέξουν -και το ερώτημα είναι αν, παρά την πίεση της έλλειψης κονδυλίων, θα αποφασίσει τελικά να διαθέσει στο Τουλάχιστον 250 εκατ. ευρώ για τη μεταφορά νερού από την Αχελούς αποκλειστικά από κρατικά ταμεία (γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χρηματοδοτεί τέτοια έργα και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων επανέλαβε πρόσφατα ότι η Ελλάδα πρέπει να επιλέξει «φυσικές λύσεις» για τη Θεσσαλία).
