Μετά την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Τουρκία προσπαθούσε πάντα να έχει καλές σχέσεις τόσο με το δυτικό όσο και με το ανατολικό μπλοκ. Εκτός από πολύ σύντομες περιόδους που, για συγκεκριμένους λόγους που συνήθως αφορούσαν άτομα, έπαιρνε σαφείς θέσεις για κρίσιμα παγκόσμια ζητήματα.
Το τελευταίο παράδειγμα είναι ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία, όπου όλοι οι ολιγάρχες που πλήττονται από τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις κινούνται μέσω της Τουρκίας και παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτοι χάρη στην ανοχή του Ερντογάν. Ταυτόχρονα, προμηθεύοντας την Ουκρανία με drones και πυρομαχικά!
Υπό αυτές τις συνθήκες και λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική εμπειρία, η ξεκάθαρη στάση απέναντι στο Ισραήλ και μια τέτοια ανοιχτή υποστήριξη στους τρομοκράτες της Χαμάς εξέπληξαν πολλούς και ήταν δυσάρεστη. Ειδικά όσοι καταλαβαίνουν τι συμβαίνει στη γειτονιά και γνωρίζουν την κατάσταση με το PKK, τον χαρακτηρισμό του ως τρομοκρατική οργάνωση και όλες τις ρυθμίσεις που έκανε ο «κουμπάρος του Ταγίπ» για να το απομονώσει.
Αλλά στην πραγματικότητα, κανείς δεν πρέπει να εκπλήσσεται. Γιατί ο Τούρκος πρόεδρος δεν είχε άλλη επιλογή. Είναι τέτοια η υποστήριξη της τουρκικής κοινής γνώμης στους σφαγείς της Χαμάς, με αντίστοιχη μεγάλη εχθρότητα προς το Ισραήλ, που κανένας Τούρκος πολιτικός με τα καλά του μυαλά δεν θα τολμούσε να πάρει μια φιλοϊσραηλινή στάση ή έστω να αναφέρει τα δικαιώματα του Ισραήλ. Ακόμα και ο παντοδύναμος Ερντογάν…
Το ερώτημα βέβαια είναι αν και κατά πόσο εννοεί αυτά που λέει και πώς σκοπεύει να τα μεταφράσει σε πράξεις. Αν πρόκειται να τα μετατρέψετε…
Η λογική, ωστόσο, υπαγορεύει ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει τρομοκράτες και να αναπτύσσει περαιτέρω τις σχέσεις της Τουρκίας με το Ιράν και το Κατάρ, αλλά μόνο σε σημείο που να μην ενοχλεί ουσιαστικά τη Δύση. Γιατί γνωρίζει πολύ καλά ότι η κατάσταση της χώρας του μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου 2023 είναι εξαιρετικά λεπτή και εύθραυστη.
Η οικονομία χρειάζεται απαραιτήτως μεγάλες ευρωπαϊκές επενδύσεις από τη μια και διεθνή ομολογιακά δάνεια από την άλλη, τα οποία μόνο τα μεγάλα δυτικά τραπεζικά ιδρύματα μπορούν να οργανώσουν αποτελεσματικά.
Οι σύμμαχοι της Τουρκίας, ωστόσο, έχουν σημαντικά περιορισμένες επιλογές. Ειδικά λαμβάνοντας υπόψη την οικονομία της Ρωσίας που καταρρέει και την απροθυμία της Κίνας να δανείσει με ευνοϊκούς όρους ή να δυσαρεστήσει τον καλύτερο και μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της, τη Δύση. Είναι λοιπόν προφανές πού βρίσκεται το συμφέρον της Τουρκίας αυτή τη στιγμή.
Είναι πολύ πιθανό ότι αν δεν υπήρχε η μακροχρόνια συνεργασία με τη Χαμάς και η ευρεία εξάπλωση των φιλοπαλαιστινιακών συναισθημάτων στην κοινωνία, θα είχε πάρει μια διαφορετική θέση από την αρχή. Τώρα όμως είναι πολιτικά αδύνατο. Αυτό είναι ένα γεγονός που οι δυτικοί ηγέτες γνωρίζουν πολύ καλά. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν είναι μια πολιτική αλλαγή στην Τουρκία που θα προσθέσει έναν ακόμη παράγοντα αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή. Και μόνο που το σκέφτονται τους προκαλεί άγχος.
Αυτό σημαίνει ότι και αυτοί δεν θα δείξουν ιδιαίτερα έντονα τη δυσαρέσκειά τους όσο οι κορώνες του Ερντογάν παραμένουν μακριά από τα ζωτικά αμερικανικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα. Φυσικά, αν συνεχίσει να επιτίθεται στο Ισραήλ και να το απειλεί όπως έκανε χθες, οι συμπεριφορές θα αλλάξουν και η Τουρκία θα βρεθεί σε σοβαρό χάλι.
Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για κανέναν να υπολογίσει καθόλου την πιθανότητα, οπότε τα πράγματα θα εξελιχθούν πολύ όπως έγιναν τις τελευταίες εβδομάδες. Κάτι που ευνοεί πολύ την Ελλάδα, η οποία πρέπει να συνεχίσει τις επαφές και τις προσπάθειες σύσφιξης των σχέσεων. Τουλάχιστον όσο ο Ερντογάν δεν εξοργίζει τη Δύση και δεν συνεχίζει την ήπια στάση του απέναντι στην Ελλάδα, δηλαδή δεν θα υπάρξουν παραβιάσεις του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων, δεν θα γίνουν ερευνητικές προσπάθειες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα κ.λπ.
Εν ολίγοις, όσο η Τουρκία παραμένει «ένα καλό παιδί που μερικές φορές προκαλεί μικρό κακό», η Ελλάδα θα είναι μια χαρά. Αυτοί θα κάνουν τη δουλειά τους και εμείς τη δική μας. Μάτια ορθάνοιχτα, φυσικά! Πάντα!
Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr