Δημοσιεύτηκαν και αναρτήθηκαν σε τοίχους για να ενημερώσουν το κοινό για εκδηλώσεις υποστήριξης, δυναμικές συγκεντρώσεις και εράνους. Με άλλα λόγια, ήταν εκκλήσεις για αλληλεγγύη και το περιεχόμενό τους έφερε και πολιτικό μήνυμα. Δεν πρόκειται για τις αφίσες που τιμούν τη μνήμη της Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και οι τραγικές του συνέπειες δεν ήταν επίσης αυτόνομα έργα τέχνης. Ωστόσο, ως ιστορικά στοιχεία, μας δείχνουν και κάτι άλλο, σχετικά με την έκταση της ελληνικής συνεργασίας με τους αγώνες του κυπριακού λαού. «Ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή, οι εκδηλώσεις συμπαράστασης ήταν συνεχείς, από εθνικούς και διεθνείς φορείς και ιδιωτικά κινήματα, πολιτικές παρατάξεις της εποχής, αλλά και από το κράτος». λέει στην «Κ» η ιστορικός Δήμητρα Κουκίου., αναπληρωτής διευθυντής του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. «Και η συμμετοχή του κοινού ήταν τεράστια.»
Οι πιο συχνά απεικονιζόμενες είναι γυναίκες και παιδιά, «συγγενείς που έμειναν», σύμφωνα με την ιστορικό Δήμητρα Κουκίου, αναπληρώτρια διευθύντρια του μουσείου.
Ο ιστορικός εξηγεί επίσης ότι τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης υπήρξε άνθηση των πολιτικών αφισών. Ήταν ένα μέσο που συνδύαζε την πολιτική επικοινωνία με την τέχνη της τυπογραφίας, της ζωγραφικής, της χαρακτικής και της φωτογραφίας. Οι αφίσες της Κύπρου είχαν επίσης μερικά πιο διακριτικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, τα περισσότερα απεικόνιζαν γυναίκες και παιδιά, «συγγενείς που έμειναν στη χώρα», όπως λέει η Δήμητρα Κουκίου, αναφερόμενη στην τραγωδία αιχμαλώτων και αγνοουμένων κατά την τουρκική εισβολή. Στην παλέτα των αφισών κυριαρχούσαν επίσης χρώματα όπως το μπλε ή η κυπριακή σημαία και το μήνυμά τους ήταν απλό, άμεσο και κατανοητό, εκφράζοντας μεταξύ άλλων: αντιαμερικανικά αισθήματα εκείνη την εποχή (ιδιαίτερα μεταξύ των φοιτητών) ή το αίτημα για εφαρμογή των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Ωστόσο, όσο περνούσε ο καιρός από το γεγονός της εισβολής, ο συμβολισμός τους άλλαξε ελαφρώς. «Οι αφίσες που δημοσιεύτηκαν τα πρώτα χρόνια μετά τα γεγονότα έχουν μεγαλύτερη επιβάρυνση», σημειώνει η κ. Κουκίου και προσθέτει: «Μια αφίσα που κυκλοφορεί τον Σεπτέμβριο του 1974, ανυπόγραφη, συνδέει τη Μικρασιατική καταστροφή με την εισβολή στην Κύπρο, γιατί και οι δύο μεγάλοι εθνικές τραγωδίες του 20ού αιώνα, που συρρίκνωση του ελληνισμού».
Ορισμένα εκτυπώνονται στο πλαίσιο της Εβδομάδας Αλληλεγγύης, η οποία πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην επέτειο της εισβολής, και άλλα εκτίθενται επίσης στα δημόσια μέσα μεταφοράς που χρηματοδοτούνται από το κράτος. Αρκετά από αυτά είναι έργα διάσημων καλλιτεχνών όπως ο Τάσος, ο Παναγιώτης Γράββαλος, ο Ανδρέας Άντης Ιωαννίδης, ο Τηλέμαχος Κάνθος, ο Λευτέρης Οικονόμος, ο Σπύρος Ορνεράκης κ.ά. «Μια ιδιαίτερη κατηγορία αφισών είναι αυτές του Κύπριου σχεδιαστή Ανδρέα Άντη Ιωαννίδη. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η καθολικότητα της εμφάνισης και ο συμβολισμός της γραφής» τονίζει η Δήμητρα Κουκίου.
Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο έχει αυτή τη στιγμή στη συλλογή του πάνω από 150 αφίσες για την Κύπρο. Ο αρχικός τους πυρήνας δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1980, όταν πολλά από αυτά δωρίστηκαν στην Ελληνική Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία από την Ντίνα Κουρούκλη, τότε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Αλληλεγγύης Κύπρου, που ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1974. Συνολικά 55 αφίσες από το μουσείο συλλογή, καθώς και φωτογραφικό υλικό (που ενίοτε αποτελούσε την πρώτη ύλη για τον σχεδιασμό τους), θα παρουσιαστεί στην αναμνηστική έκθεση «Κύπρος '74. Δεν ξεχνώ», που θα εγκαινιαστεί στις 25 Ιουλίου στην Παλαιά Βουλή από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και θα διαρκέσει έως τις 31 Δεκεμβρίου. Κάποια από αυτά περιλαμβάνονται στο φετινό ημερολόγιο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, αλλά θα παρουσιαστούν στην πρωτότυπη μορφή τους στην έκθεση. «Δεν θέλαμε αναπαραγωγές, αλλά πρωτότυπα αντικείμενα για να μεταφερθούν οι καλεσμένοι μας στην ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής», λέει η Δήμητρα Κουκίου, επιμελήτρια της έκθεσης μαζί με τον καθηγητή (και πρόσφυγα από την Κύπρο) Πέτρο Παπαπολυβίου και την επιμελήτρια του ΕΙΜ Ιφιγένεια Βογιατζή. Άννα Κάντια και Ανδρονίκης Μαρκασιώτης.
Δομή
Τα επιμέρους μέρη της έκθεσης (την οπτική αναγνώριση της οποίας ανέπτυξε ο Βασίλης Γεωργίου) περιλαμβάνουν το ιστορικό πλαίσιο εκείνων των εποχών, το έργο της Άντης Ιωαννίδη, το κίνημα «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» που διοργάνωσε ειρηνικές πορείες στην Πράσινη Γραμμή, την Εβδομάδα Αλληλεγγύης. , μαθητικές αφίσες, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις για Κύπριους πρόσφυγες, καθώς και δράση του Πανελλήνιου Συνδέσμου Υποστήριξης Κύπρου. Μερικά μέλη της ΠΕΣΚ – Λιλή Αλιβιζάτου, Ιωάννης Μαζαράκης-Αινιάν και άλλοι – υπήρξαν εξέχουσες προσωπικότητες της Ελληνικής Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας. «Στην αρχή η PESK πάλεψε για να βοηθήσει τους πρόσφυγες», λέει η Δήμητρα Κουκίου, αναφερόμενη στα 22.000 φυλλάδια που μοίρασε η ΕΕ. «Αργότερα, στόχος του ήταν να διεθνοποιήσει το Κυπριακό. Οργάνωσε πλήθος εκδηλώσεων, συμβάλλοντας στην υποστήριξη και την προβολή του στο εξωτερικό».