Η επιγραφική επιγραφή «Συρίγος» δεν βρίσκεται πια στο κέντρο, αλλά έχω την εντύπωση ότι τη βλέπω καλλιγραφικά, στην αισθητική της δεκαετίας του 1950, στο ισόγειο του καταστήματος του διώροφου κτιρίου Πατησίων. Μπορείτε ακόμη να διαβάσετε στο πλάι: «Ποθ. Σφύριγμα, έπιπλα.» Εδώ είναι ένα άλλο απομεινάρι της αστικής ιστορίας της Αθήνας.
Όλοι γνωρίζουν αυτό το σπίτι, παλιό όσο η Χατεία, λίγο πιο πέρα προς το Πανεπιστήμιο και την Ομόνοια, μια εικόνα ξεχασμένη από το χθες. Κάθε φορά όμως που περνάω, ελπίζω να βλέπω σημάδι ζωής. Είμαι μάρτυρας της συνεχιζόμενης αποσύνθεσης.
Φωτογραφία του Δημήτρη Παπαδήμου (1918-1994) από το αρχείο ELIAS/MIET δείχνει αυτό το όμορφο αθηναϊκό σπίτι, άψογο και λειτουργικό. Οι τραγουδιστές στέκονται ακόμα άθικτοι στο τέλος των δύο κορυφών. Τα γείσα (που έχουν προ πολλού εξαφανιστεί) σχημάτιζαν μια γιρλάντα ανάμεσα στα αετώματα και πάνω από τα δύο μεσαία παράθυρα του πρώτου ορόφου. Τέσσερις από αυτές ήταν αρχικά παραστάδες της Κορινθιακής τάξης. Ήδη στη δεκαετία του 1950, ως αποτέλεσμα της παρακείμενης ανακατασκευής, χάθηκε το αριστερό περβάζι παραθύρου. Σήμερα οι δύο μεσαίες μετά βίας διακρίνονται, αλλά χωρίς κεφαλαία. Γι’ αυτό μίλησα για τον χωρισμό. Για τομή και αερισμό.
Άγνωστο πόσο θα επιβιώσει αυτό το ιστορικό σπίτι, που διατηρήθηκε για 30 χρόνια, μέρος της Πατησίων κοντά στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο, μια περιοχή που συνδυάζει εμπορική και αστική ζωή. Περνούσα πέρα από το νέο minion, φαντάζοντας την αναγέννηση του δρόμου τα επόμενα χρόνια, ελπίζω να εκλείψει τον ρεαλισμό. Ήξερα όμως ότι αυτό το σπίτι, «εκεί που είναι ο Συρίγος», όπως λέγαμε, έπρεπε να σωθεί και να βγει στο φως και τώρα θα είχε τον δικό του συμβολισμό μιας χρονικής καμπής.
Εκεί που βρισκόταν αυτό το εξοχικό, υπήρχε μια περιοχή με σπίτια, καταστήματα, αρχοντικά, ψηλά κτίρια μετά το 1915, η ατμόσφαιρα πυκνή από άμαξες και τραμ και αργότερα αυτοκίνητα. Αγροκτήματα δίπλα σε αρχοντικά. Αλλά μια ζωή συμπαγής και ευανάγνωστη. Αυτό το σπίτι διατηρείται σε μία από τις λίγες χρωμολιθογραφικές κάρτες από την εποχή της Patision. Από τα χρόνια της αθηναϊκής μπελ επόκ το βλέπουμε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ήταν ακόμα δυνατό και πλούσιο, στη δεξιά πλευρά της φωτογραφίας, δίπλα σε ένα τριώροφο νεοκλασικό που κατεδαφίστηκε γύρω στο 1960.
Πιο πέρα, στη γωνία της Σολωμού, βρισκόταν η κατοικία Αλβανόπουλου, στην οποία κάποτε στεγαζόταν η αυστριακή πρεσβεία, τόσο μεγαλοπρεπής, με κιονοστοιχίες και κήπο με φοίνικες, στο στυλ της κατοικίας της βασίλισσας Σοφίας. Η Πατησίων είχε πολλά τέτοια αρχοντικά (υπήρχε ανάλογο αρχοντικό με κήπο στη θέση της πολυκατοικίας που βρίσκεται το θέατρο Άλφα, στη γωνία Στουρνάρη). Εκ των υστέρων αντιλαμβάνεται την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της εποχής.
Αριστερά από το σπίτι για το οποίο μιλάμε, στην οδό Πατησίων 40 (τότε ονομαζόταν επίσημα 28 Οκτωβρίου, αν και κανείς δεν χρησιμοποιεί αυτό το όνομα, όπως στην περίπτωση του Πανεπιστημίου), υπάρχει σήμερα ένα μεταπολεμικό κτίριο με αυτή την αναγνωρίσιμη ατμόσφαιρα. που επικρατούσε στην Αθήνα πριν από 65 χρόνια. Εκεί ήταν το Γραφείο Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, ένα μεγάλο και όμορφο κτίριο που ανέλαβε ο ΕΛΑΣ. Ξέσπασε τον Δεκέμβριο. Η στρωματογραφία μνήμης στην περιοχή αυτή είναι πυκνή.
Όταν το μάτι επιστρέφει στην αρμονική σύνθεση της διώροφης κατοικίας στην Πατησίων 38, το βλέμμα σταματά στα μοτίβα που αναδύονται από αυτή τη σπασμένη πρόσοψη. Είναι θέματα που μιλούν για την αρχοντιά της σύνθεσης μέσα στην πόλη, για τα ζητήματα της απλότητας και της ουσίας που πηγάζουν από την ανεπιτήδευτη ομορφιά. Αυτά τα μικρά αλλά σημαντικά μαθήματα μας διδάσκει το γοητευτικό «διατηρήσιμο» ερείπιο της Πατησίων 38, χαραγμένο για πάντα στον προσωπικό μας χάρτη αναμνήσεων.