Γιάννης Νικολής
Τη δήλωση της Αντιγόνης Λυμπεράκη μετέδωσε επειγόντως το γνωστό μέχρι πρότινος κολεκτιβιστικό ραδιόφωνο. Ο ίδιος (τότε Αντιγόνη Λυμπεράκη, η υποψήφια «Δράση»*) δήλωσε, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ότι «η φτώχεια είναι αποτέλεσμα λανθασμένων και καταστροφικών επιλογών».
Αυτή η θέση-απάντηση δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, αλλά σίγουρα δεν είναι η μόνη αιτία της φτώχειας. Οι περιστάσεις, η τύχη, η ικανότητα, η σκληρή δουλειά και η αντοχή κάθε ατόμου είναι επίσης παράγοντες που μπορούν να καθορίσουν εάν κάποιος πέφτει στη φτώχεια ή αν «προοδεύει» οικονομικά.
Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι δεν μπορεί να είναι έτσι. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν καθεστώτα στα οποία δεν υπάρχουν πλούσιοι. Έστω και για δείγμα. Μία από τις αιτίες λοιπόν της φτώχειας (ή της αδυναμίας πλουτισμού) είναι το είδος του καθεστώτος στο οποίο ζούμε.
Ανάμεσα στα λίγα «ζωντανά» παραδείγματα που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα είναι η Βόρεια Κορέα, όπου δεν υπάρχουν πλούσιοι. Υπάρχουν επίτροποι σκλάβοι-εκπαιδευτές που προφανώς «διαχειρίζονται» τον πλούτο που παράγεται στη χώρα. Πάνω κάτω το ίδιο συμβαίνει και στην πολύκροτη Κούβα… Ωστόσο, η φτώχεια είναι ορατή και διαδεδομένη… Αυτή είναι λοιπόν η πρώτη αιτία της φτώχειας, πέρα από τις επιλογές του καθενός.
Και στις δύο χώρες, όλος ο παραγόμενος πλούτος διανέμεται κατά την κρίση των σοσιαλιστών-κομμουνιστών ηγετών. Φυσικά, φροντίζουν πρώτα τον εαυτό τους. Ξοδεύουν όμως και τεράστια ποσά για την «ανάπτυξη» της πυραυλικής τεχνολογίας, αφήνοντας για παράδειγμα τον πληθυσμό της χώρας να πεθάνει από την πείνα.
Βέβαια, αργά ή γρήγορα εμφανίζεται ένα γνωστό φαινόμενο στα «σοσιαλιστικά» καθεστώτα: κάνουν ό,τι μας πληρώνουν, κι εμείς προσποιούμαστε ότι δουλεύουμε. Ο παραγόμενος πλούτος μειώνεται, οι άνθρωποι γίνονται ακόμα πιο φτωχοί, μέχρι που τελικά εμφανίζονται φαινόμενα όπως ο Τσαουσέσκου, ο Μπρέζνιεφ ή ο Κιμ Γιονγκ Ουν.
Οι κολλεκτιβιστές βέβαια αντιδρούν με γνώριμο τρόπο. Ο «ψεύτικος σοσιαλισμός» είναι η κακή εφαρμογή των σοσιαλιστικών ιδεών και αρχών. Φυσικά, το ίδιο λένε για όλες τις ισότιμες δικτατορίες που έχουν βιώσει άνθρωποι σε διάφορες χώρες. «Δεν ήταν πραγματικός σοσιαλισμός». Αλλά η ισότητα πάντα οδηγούσε στη σκλαβιά και τη φτώχεια.
Επομένως, η φτώχεια σε κάθε είδους «σοσιαλισμό» είναι εμφανής. Εκεί που «εξελέγη» (σχεδόν πάντα επιβαλλόταν) ένα καθεστώς ισότητας – «σοσιαλισμού», οι πολίτες-λαοί «καλούνταν» (δηλαδή καταπιέζονταν) να αποδεχτούν τη φτώχεια και να την αποκαλούν οικειοθελώς «επάρκεια» και την καλή ζωή.
Αλλά οι κολεκτιβιστές δεν κάνουν δεύτερη σκέψη γιατί σε κάθε υπάρχοντα σοσιαλισμό όλοι οι άνθρωποι είναι φτωχοί. Πάντα «τονίζουν» ότι υπάρχουν φτωχοί στον «φρικτό» καπιταλισμό. …Και αφού υπάρχουν φτωχοί στον άδικο και αηδιαστικό καπιταλισμό, η κοινωνία πρέπει να αλλάξει και να γίνει σοσιαλιστική… για να είναι όλοι καλοί, όλοι να έχουν τα πάντα… αγνοώντας πάντα την πραγματικότητα που είναι κάθε “πραγμάτωση” που οδήγησαν τα οράματά τους. Δηλαδή, φτώχεια και σκλαβιά.
Αλλά πόσο μακριά μπορεί να εξαλειφθεί η φτώχεια; Ή γιατί οι πολίτες-άνθρωποι είναι συχνά φτωχοί;
Σε αυτό το άρθρο θα υποστηρίξουμε ότι οι άνθρωποι γίνονται φτωχοί για πολλούς λόγους. Κυρίως όμως γίνονται φτωχότεροι όταν σε μια χώρα κυριαρχεί η ιδέα της σκλαβιάς, δηλαδή κάθε είδους «σοσιαλισμού». Με άλλα λόγια, όταν η οικονομική ελευθερία μειωθεί, φυσικά θα προκύψει φτώχεια. Η Ελλάδα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας όπου η οικονομική ελευθερία είναι περιορισμένη.
Το μεγάλο κράτος, με τις συνεχείς παρεμβάσεις και τα συνεχή οφέλη σε ομάδες που έχουν τον δικό τους τρόπο να «πιέζουν» τους εξουσιαστές, είναι η βασική αιτία της φτώχειας. Κάπου εδώ βρίσκεται η βάση του πελατειακού κράτους που είναι συστατικό της σκλαβιάς και της φτώχειας των Ελλήνων. Είναι επίσης γάγγραινα που καταστρέφει κάθε οικονομική δομή της χώρας.
Οι δραστηριότητες πολλών «οικολογικών», «αλληλέγγυων» και γενικά «κοινωνικών» οργανώσεων, που πάντα απαιτούν και πολύ συχνά παρέχουν παροχές σε πρόσφυγες, μετανάστες, φτωχούς και γενικά απόρους, είναι άλλη μια αιτία «ελληνικής» φτώχειας. Στην πραγματικότητα, οι παροχές χορηγούνται όχι επειδή αυτοί οι άνθρωποι παρήγαγαν κάτι ή έκαναν κάτι χρήσιμο, αλλά επειδή απλώς έχουν ανάγκη…
Φυσικά, τα οφέλη δεν βγαίνουν από το πουθενά. Προκύπτουν από τη σκληρή φορολογία των ανθρώπων που εργάζονται πραγματικά. Αυτά που παράγουν αγοραίες αξίες ως προϊόντα ή υπηρεσίες. Οι πραγματικοί εργάτες μπορεί να βρίσκονται εκτός Ελλάδας, αλλά αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία.
Τα αιτήματα ενός μεγάλου κοινωνικού κράτους με «δωρεάν» (αλλά πολύ ακριβή για τους φορολογούμενους) υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση θεωρούνται δεδομένα. Αναφέρουμε στο πλαίσιο μόνο δύο («παιδεία» και «υγεία») από τις πιο αποδεκτές «δωρεάν υπηρεσίες» του μεγάλου κράτους. Αυτές οι πανάκριβες υπηρεσίες, που πολλοί εκλαμβάνονται ως «δωρεάν», αποτελούν άλλη μια διέξοδο για κόστη που, όπως πάντα, επιβαρύνουν τους σκλαβωμένους παραγωγούς πλούτου.
Η απαίτηση και η επιβολή επιδομάτων σε πολυάριθμους κρατικούς (ονομάζονται επίσης δημόσιους) υπαλλήλους κάθε είδους είναι μια άλλη αιτία φτώχειας. Αυτό είναι ένα τεράστιο κανάλι μέσω του οποίου εξαπλώνεται η φτώχεια. Για να πληρωθούν οι κρατικοί υπάλληλοι, χρειάζονται τεράστιοι φόροι, καθιστώντας την επένδυση ασύμφορη. Μάλιστα, το γεγονός ότι συνήθως αμείβονται καλά είναι αυτό που κάνει τόσο επιθυμητή την ιδιότητα του δημόσιου υπαλλήλου…σχεδόν «αξία» από μόνη της. Ένας κυβερνητικός αξιωματούχος συνήθως λέει περήφανα: «Είμαι κυβερνητικός αξιωματούχος».
Η σύνδεση μεταξύ της φτώχειας και των «σοσιαλιστικών» ιδεών δεν είναι προφανής με την πρώτη ματιά. Πώς περιλαμβάνουν τα οφέλη για τους κρατικούς υπαλλήλους Μπορεί να φέρει φτώχεια; Κάποιος σκέφτεται. Κι όμως, αν το σκεφτείς περισσότερο, η σύνδεση είναι προφανής.
Οι τολμηροί (με εθνικά πρότυπα) μισθοί των κρατικών υπαλλήλων οδηγούν σε υψηλότερους φόρους. Αυτές οι συνέπειες καθιστούν αμέσως τη χώρα λιγότερο ελκυστική για επενδύσεις. Το πλήθος των «οικολογικών», «κοινωνικών» και αλληλέγγυων οργανώσεων που δίνουν συνεχώς δικαστικές μάχες ενάντια σε κάθε επένδυση είναι επίσης παράγοντας που οδηγεί στη φτώχεια.
«Δικαίωση» για κάθε είδους επιδόματα για μετανάστες, πρόσφυγες και απόρους.
Κυρίως όμως γι' αυτό συμβαίνει κάτι χειρότερο, που είναι ένας σίγουρος δρόμος προς τη φτώχεια. Οι προσπάθειες των ανθρώπων να βελτιώσουν τη ζωή τους αυξάνοντας το εισόδημά τους, ή ίσως ακόμη και με το να γίνουν πλούσιοι, δεν αντιμετωπίζονται ως μια απολύτως ηθική και αξιόλογη προσπάθεια. Αυτό εκλαμβάνεται ως προσπάθεια εκμετάλλευσης άλλων. Έτσι, όλο και λιγότεροι νέοι και ηλικιωμένοι θα μπαίνουν στον χώρο της επιχειρηματικότητας και της αγοράς. Εδώ δημιουργείται ο πλούτος. Είναι η επιχείρηση και η κατάκτηση της αγοράς που βγάζουν τους ανθρώπους από τη φτώχεια και τη σκλαβιά.
Ωστόσο, εμείς, ως χώρα και ως πολίτες, συνεχίζουμε να μιλάμε για την εκμετάλλευση που επιβάλλουν οι επιχειρηματίες και όχι για τον πλούτο και την ευημερία που παρέχουν οι επιχειρηματίες και οι επιχειρήσεις. Μιλάμε επίσης για συλλογική δικαιοσύνη της ισότητας ως όραμα και αξία. Φυσικά, δεν μιλάμε για οικονομική σκλαβιά που επιβάλλεται από το κράτος και τους κολεκτιβιστές. Ξεχνάμε επίσης την οικονομική ελευθερία, που είναι προϋπόθεση πλούτου και διέξοδος από τη φτώχεια…
*Κόμμα «Δράση» που ίδρυσε ο Στέφανος Μάνος και διέλυσε ο Θεόδωρος Σκυλακάκης
** Ο Γιάννης Νικολής είναι ψυχίατρος, ομαδικός ψυχαναλυτής, διδάκτωρ ψυχιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Το 2019 ίδρυσε και έκτοτε διευθύνει το «ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ» μετά την αποχώρησή του από την υπηρεσία υγείας.