Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος
Αρχίσαμε να περπατάμε, όπως το όρισε ο Ζαν, μέσα από την ύπαιθρο του Τορίνο.
«Άρα είσαι φοιτητής. Εδώ στην Ιταλία;» Με ρώτησε.
“Ναί!” Απάντησα. «Είμαι στην πραγματικότητα εδώ ως μέρος του προγράμματος Erasmus».
– Τι διαβάζετε?
– Το τμήμα μου είναι Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές.
– Ναί! Λίγο ευρωπαϊκό δίκαιο, λίγο ιστορία, πολλά οικονομικά και διεθνής πολιτική.
«Ακριβώς», απάντησα με ένα πρόβατο χαμόγελο.
«Καταλαβαίνω λοιπόν γιατί με πήραν από το πανεπιστήμιό σου για αυτή τη μίνι συνέντευξη, εσύ είσαι αυτός», σχολίασε, επίσης κοροϊδευτικά, ρωτώντας το όνομά μου.
«Δεν ήθελα να σε στεναχωρήσω, αλλά είπες ότι είσαι διαθέσιμος να μου μιλήσεις για λίγα λεπτά. Εξάλλου, είστε βασική έμπνευση, αν όχι η έμπνευση, μιας ενωμένης Ευρώπης και δεν ήθελα να χάσω αυτή την ευκαιρία», πρόσθεσε απολογητικά.
Ξεκινήσαμε το πρωί, αφήνοντας την μπαρόκ αρχιτεκτονική της πόλης να περπατήσουμε και να μιλήσουμε. Ο κύριος Ζαν έκανε την επιλογή, παρόλο που του πρότεινα πρωινό σε ένα καφέ στην Piazza Castello.
«Τι μαθαίνεις λοιπόν για την Ευρώπη;» – με ρώτησε κοιτώντας ευθεία καθώς περπατούσα δίπλα του.
«Κυρίως για τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς και τον θεσμικό και ιστορικό ρόλο τους». Συνέχισα μονότονα, «αν και πιστεύω ότι το σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι βασικά ένας μεγάλος οργανισμός που διοικείται από τη δική του γραφειοκρατία». Απάντησα αμέσως και αρκετά βίαια! Άλλωστε αυτή ήταν και η βασική ιδέα που κυριάρχησε στη σκέψη μου όλες αυτές τις μέρες.
– Είναι δύσκολο, νεαρέ, να συντονίσεις τόσα πολλά έθνη και να εξισορροπήσεις τα συμφέροντά τους. Απαιτεί προσεκτικές κινήσεις. Αυτό σε κάνει και διπλωμάτη και γραφειοκράτη.
– Παραδέχεστε λοιπόν ότι κάθε μέλος νοιάζεται για τα δικά του συμφέροντα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει ενιαίος ευρωπαϊκός πολιτικός προσανατολισμός.
-Αχ! Βλέπω ότι μπήκες επιθετικά στη συζήτηση.
– Πιστεύω ότι σκόπιμα δεν δημιουργήσατε μια κοινή πολιτική για τους Ευρωπαίους. Από την αρχή ξεκινήσατε να εκμεταλλεύεστε πόρους προς όφελος της βιομηχανίας, εξ ου και οι όροι ΕΚΑΧ, ΕΚΑΕ και ΕΟΚ. Δεν ισχύουν όλα αυτά για την οικονομία και την παραγωγή πλούτου;
– Νεαρά μου, οι σημαντικές αξίες της ευρωπαϊκής οντότητας αφορούν την προώθηση της ειρήνης, την ευημερία των πολιτών της, καθώς και τη διασφάλιση της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα. Οι μηχανισμοί μας στοχεύουν στη λήψη κατάλληλων μέτρων στα εξωτερικά μας σύνορα για τη ρύθμιση του ασύλου και της μετανάστευσης, αλλά και για την πρόληψη και την καταπολέμηση του εγκλήματος. Ταυτόχρονα, η Ευρώπη στοχεύει στην προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, την προώθηση της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου, την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα των φύλων και την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών… Μπορείτε να τα δείτε αναλυτικά εσείς, νέοι και τεχνολογικά γνώστες, στο european -union.europa.eu, όπου θα δείτε τις δραστηριότητες και τις αξίες μας.
«Πιστεύεις ότι είναι αλήθεια; Θέλετε να σας δώσω παραδείγματα δεκαετίες αφότου πληρούνταν οι πρώτες προϋποθέσεις που…» Τον διέκοψα μάλλον αγενώς, αλλά φρόντισε να με διακόψει κι αυτός.
– Εσείς οι νέοι τα βλέπετε όλα καθαρά, για να μην πω απλά. Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς Ευρώπη.
– Έχω την εντύπωση ότι σας καθοδηγούν τα αμερικανικά ΜΜΕ. Δείτε πόση επιρροή έχει το ΝΑΤΟ στις ευρωπαϊκές πολιτικές και αποφάσεις σας. Θέλετε παραδείγματα; Πόσο εύκολα αποφασίσατε να επιβάλετε κυρώσεις στη Ρωσία λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία; Πότε προλάβατε και πήρατε μια απόφαση μαζί ως συνεργάτες; Δεν έχετε λάβει την παραγγελία σας;
– Μα τι λες τώρα παιδί μου; Θεωρείτε πρότυπο αυτόν τον ποταπό φασίστα ολιγάρχη της Ρωσίας;
– Όχι βέβαια, κύριε! Όμως δεν αποφασίσατε εσείς για αυτόν και τη χώρα του, αλλά για τις ΗΠΑ! Φαινόταν ότι δεν ζυγίσατε τα οφέλη και το κόστος των Ευρωπαίων, αλλά αποδεχτήκατε μια ξένη απόφαση. Ας κάνουμε δημοψήφισμα. Σε περιόδους πληθωρισμού προσφοράς, μετά το σοκ της πανδημίας και της ύφεσης, επειδή σας είπαν να το κάνετε, αντιμετωπίζετε την ενέργεια ως παράγοντα που αυξάνει άλλες μορφές κόστους. Όποιο κι αν ήταν το είδος, δεν ήταν ευρωπαϊκή απόφαση. Αυτό σου λέω!
– Πόσο εύκολα βλέπεις τα πράγματα νεαρέ μου!
– Πες μου που κάνω λάθος; Τελικά, δεν είναι το επιχειρηματικό λόμπι που αποφασίζει και διευθύνει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς; Δεν το λέω πάντα, αλλά είναι βασική παράμετρος. Καθοδηγούν τις αποφάσεις σου! Η σημερινή Ευρώπη παλεύει με την ανεργία, τη φτώχεια, την αποστροφή στη δημογραφική πολιτική, έναν περιορισμένο πρωτογενή τομέα και τη σημερινή υποτιμημένη βιομηχανία.
Και πρόσθεσα με μάλλον άσεμνη έμφαση: «Κύριε Ζαν, χάσατε και το παιχνίδι για το βασικό σας στοιχείο που ήταν η οικονομία. Τελικά, δεν δημιουργούσατε μια νομισματική ένωση για τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό; Για εταιρείες που δεν είναι καθόλου ευρωπαϊκές». .
Σταμάτησε. Έμοιαζε να κοιτάζει τη μακρινή αλπική κορυφογραμμή στον ορίζοντα της υπαίθρου του Πιεμόντε και μάλλον δεν πρόσεχε τι έλεγα.
Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να προσθέσω: «εκτός από την εγκληματικότητα, η διαχείριση της μετανάστευσης, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και η ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων δεν ταιριάζουν με αυτά που αναφέρατε παραπάνω. Προχθές διάβασα για τον μολυσμένο αέρα που αναπνέουν οι Μιλανέζοι εδώ στην Ιταλία, που θυμίζει πόλεις της Ινδίας!
– Νεαρά, αποτρέψαμε περισσότερους πολέμους και φέραμε ειρήνη. Ανεβάσαμε το βιοτικό επίπεδο και ανοίξαμε τα σύνορα, ώστε σήμερα να μπορείτε να μοιράζεστε ελεύθερα την επιστήμη τόσο στη χώρα σας όσο και στην Ιταλία, που μας φιλοξενεί τώρα, ή ακόμα και στην πατρίδα μου, τη Γαλλία. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι στην ευρωπαϊκή παιδική μας ηλικία ζούσαμε υπό την απειλή του Ψυχρού Πολέμου. Έπρεπε να πάρουμε θέση.
– Κύριε Ζαν, γιατί επιτρέψατε στους Γερμανούς να ηγηθούν της ευρωπαϊκής μηχανής;
– Μη νομίζετε ότι έχουμε αποφασίσει εκ των προτέρων. Δεν είμαστε κάποια συνωμοτική οικογένεια που παίρνει αυταρχικές αποφάσεις. Η Γερμανία κυριάρχησε. Άσκησε δύναμη, πίεσε και ανέλαβε αυτή την άτυπη εξουσία. Είχε τη δύναμη να παράγει και να εξάγει, και να σας πω την αλήθεια, με εκνεύρισε που αντιμετώπιζε το ευρώ ως δικό της σήμα. Εκείνη κούνησε το κεφάλι της. Ναι, η αρχή της ευρωπαϊκής ζωής ήταν η γερμανική! Ομολογώ επίσης ότι πολλοί επικεφαλής ευρωπαϊκών οργανώσεων ήταν μακριά από το αρχικό μας όραμα και ταυτόχρονα άπληστοι, αυταρχικοί και ανόητοι. Δεν θέλω να αναφέρω ονόματα, αλλά είτε τα έχετε ακούσει είτε υποψιάζεστε μερικά από αυτά.
– Άρα κυριάρχησε το πάρτι και όχι τα ιδανικά που αναφέρατε στην αρχή, σωστά;
– Ναι, έπαιξε τον ρόλο του. Ωστόσο, το κοινό μας νόμισμα έχει αποτρέψει πολλές κρίσεις σε εθνικό επίπεδο. Και αυτό ήταν το δόλωμα για μια εισροή άλλων νέων μελών και άλλων πόρων στον σύλλογο. Ξέρεις τι εννοώ.
– Είτε έτσι είτε αλλιώς, το να γίνω μέλος δεν μοιάζει με τον κύριο Ζαν. Θέλω να πιστεύω ότι δεν ήταν το όραμά σου.
– Όχι, δεν ήταν ακριβώς έτσι, αν και ακόμα και τότε το τοπίο ήταν θολό. Αν μιλήσεις με τον Σιμόνε, τον Αλτιέρο και σίγουρα τον Ρόμπερτ, θα το καταλάβεις καλύτερα. Τότε, τα πράγματα δεν ήταν ξεκάθαρα μεταξύ μας, αλλά είχαμε κάτι κοινό: την Ευρώπη! Και… ίσως φόβος πολέμου!
– Σήμερα, όμως, κύριε Ζαν, υπάρχει φτώχεια στην Ευρώπη, σύμφωνα με τη Eurostat και τη UNICEF, ένα στα τέσσερα παιδιά κινδυνεύει από τη φτώχεια, οι νέοι παραμένουν άνεργοι, κυρίως στο νότο. Υπάρχει μια διαρροή εγκεφάλων στην Ευρώπη, με φοιτητές NEET ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μιλάμε για χώρες που κάποτε θεωρούνταν παγκόσμιες δυνάμεις. Και φαίνεται ότι αντί να δυναμώσουν, οι πιο αδύναμοι έγιναν πιο ευάλωτοι. Πιστεύετε λοιπόν ότι το Μάαστριχτ προανήγγειλε σύγκλιση για τις χώρες και τους πολίτες της Ευρώπης; Η ΟΝΕ δημιουργήθηκε με γνώμονα το βιοτικό επίπεδο των Ευρωπαίων ή με τις αρχές της μείωσης του κόστους παραγωγής, του ευέλικτου χρόνου εργασίας και λαμβάνοντας υπόψη την απασχολησιμότητα προκειμένου να μειωθεί το κόστος εργασίας λόγω των επιχειρηματικών προσδοκιών;
– Μην είσαι αφελής. Πρώτα από όλα, η Βρετανία μας άφησε τις εποχές, αλλά όλος ο κόσμος είναι χτισμένος έτσι. Όλος ο κόσμος βιώνει το ίδιο, βρισκόμαστε σε ένα γεωπολιτικό σταυροδρόμι και αντιμετωπίζουμε μεγάλη αβεβαιότητα. Δεν μπορείτε να δείτε την Κίνα;
– Μάλλον οι Ευρωπαίοι ηγέτες της εποχής δεν το παρατήρησαν αυτό, εκμεταλλευόμενοι το φτηνό εργατικό δυναμικό της Άπω Ανατολής και πέταξαν τα καπέλα τους για να κάνουν δικές τους αυτές τις πολυσύχναστες αγορές, με τόσους πολλούς υποψήφιους πελάτες! Αγωνίστηκαν για να είναι οι Κινέζοι ενεργοί καταναλωτές που ήθελαν και είχαν διαθέσιμο εισόδημα. Ομοίως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εκείνη την εποχή μίλησαν για εναλλακτικές μορφές ενέργειας και ανακύκλωσης, ενώ στην Κίνα και την Ινδία επέτρεψαν στον άνθρακα να έχει μόνο χαμηλό κόστος και επιλογές κατανάλωσης.
Πιστεύω, κύριε Jean, ότι, μεταξύ άλλων, η Ευρώπη είναι και κοντόφθαλμη και αυτό οφείλεται στη χρόνια εξάρτησή της και στη συνειδητοποίηση ότι δεν μπορεί να διαμορφώσει το μέλλον της.
Ο μονόλογός μου συνεχίστηκε καθώς η σιωπή του γινόταν ενοχλητική. «Λοιπόν, γιατί τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν ενωθεί πολιτικά; Εσείς, η ΚΓΠ, σας ενώνει μια πολιτική και βλέπετε τις επιπτώσεις που είχε τόσο στο βιοτικό επίπεδο των αγροτών όσο και στην ευρωπαϊκή αγροτική παραγωγή. Άλλωστε, αν λέτε ότι έτσι είναι όλος ο κόσμος, τότε ποιος είναι ο λόγος για την έκκληση στο ευρωπαϊκό ιδεώδες; Η Ευρώπη γερνάει, δανείζεται χρήματα, φτωχαίνει και διώχνει το ανθρώπινο δυναμικό της. Όταν μιλάς για πολιτική, μάλλον κάνεις το λάθος να υπονοείς κομματική παθογένεια.
Ένιωθα ότι με αγνοούσε περιφρονητικά. Ωστόσο, μετά από λίγο απάντησε. «Αλλά ακόμη και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι δεν εμπιστεύονται το όραμά μας. Συνεχίζουμε να προσπαθούμε να αποτρέψουμε τον ευρωσκεπτικισμό και τον αντιευρωπαϊσμό. Και εδώ καταφέραμε κάτι. Κοιτάξτε την Ουγγαρία, δείτε τον Ιταλό πρωθυπουργό και τον λαϊκισμό τους. Αλλά προσαρμόζονται γρήγορα».
Πήρα το έναυσμα και απάντησα, «αλλά οι επιχειρηματικοί κολοσσοί δεν μπαίνουν εύκολα στη σειρά. Το ΔΝΤ μίλησε για απληστία στην Ευρώπη τον Ιούλιο του 2023, παρόλο που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πολεμά τα επιτόκια και η αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων πέφτει. Όσο για τη Ρωσία, φαίνεται ότι εισάγει τεχνολογία και εξάγει ενέργεια κάτω από τη μύτη ή την ανοχή σας παρά τις περίφημες κυρώσεις σας. Δεν βλέπετε εδώ την πανταχού παρούσα υποκρισία, φαινομενική επιβολή και πρόσχημα; Και δεν είναι η πρώτη φορά που τα θεσμικά σας όργανα ενεργούν με αυτόν τον τρόπο! Νομίζω ότι έχετε κάνει τους πολίτες και τους εργαζόμενους σας ανίσχυρους και υποτελείς, ενώ οι πολυεθνικές εταιρείες γίνονται δεκτές και περιφρονούνται».
Σίγουρα αυτό που του έλεγα του φαινόταν τετριμμένο. Έμοιαζε να σκέφτεται κάτι άλλο ή σαν να τα είχε ακούσει δεκάδες φορές!
Και ξαφνικά σταμάτησε. Κοίταξε το ξέφωτο όπου, από το πουθενά, ένα παράξενο δέντρο εμφανίστηκε ανάμεσα σε ένα ξύλινο στυλό με μια ασημένια πινακίδα κρεμασμένη σε λευκό φόντο. Σήκωσε το χέρι του και μου το έδειξε. «Κοίτα», μου είπε!
«Παιδί μου, φυτέψαμε εδώ μια μουριά και τώρα από το ίδιο δέντρο, εξίσου λειτουργικό, φύτρωσε μια κερασιά! Ακριβώς από πάνω του!»
«Το βλέπεις αυτό. Ρώτα με!
«Φυτέψαμε μουριές εδώ, νεαρέ!»
Σχόλια:
Τα παραπάνω αφορούν τον πρώτο, ρηχό, φανταστικό διάλογο με τον Jean Omer Marie Gabriel Monnet, που δεν αποκαλύπτει τίποτα, αν και θα ακολουθήσουν άλλοι διάλογοι, ίσως βαθύτεροι, στους οποίους οι αφελείς και ακατέργαστες ερωτήσεις του νεαρού μαθητή μπορεί να ενοχλήσουν κάποιους από εμάς.
Το δέντρο του Πιεμπονγκσάντ είναι ένα βοτανικό φαινόμενο και βρίσκεται στο Casorzo της επαρχίας του Piedmont, που ονομάζεται «Διπλό Δέντρο του Casorzo».
Ο Δρ. Ο Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος είναι συγγραφέας και καθηγητής οικονομικών και κοινωνικής πολιτικής.