Τους πνίγει το απαιτητικό πρόγραμμα προετοιμασίας για τις Κρατικές Εξετάσεις, αναζητούν περισσότερες ευκαιρίες να μιλήσουν με καθηγητές και ανησυχούν για την έλλειψη προοπτικών καριέρας στην πατρίδα τους. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα εντυπωσιακά συμπεράσματα από τη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Ίδρυμα Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (NCSR) εκ μέρους της Γενικής Γραμματείας Επαγγελματικής Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας. «Η έρευνά μας επικεντρώνεται στις δημοκρατικές αντιλήψεις Μαθητές Β΄ και Γ΄ Λυκείου ΓΕΛ και ΕΠΑΛ όλης της χώρας, γιατί πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Νεολαίας 2022, που αφορούσε τους νέους και τη δημοκρατία». Η κ. Κατερίνα Ηλιού εξηγεί στην «Κ».κύριος ερευνητής στο ΕΚΚΕ και επιστημονικά υπεύθυνος του έργου, που ξεκίνησε το 2022 και ολοκληρώθηκε το 2023. Οι έρευνες συμπληρώθηκαν ψηφιακά από 4.818 μαθητές από 122 σχολικές μονάδες από όλη τη χώρα.
Ο έφηβος που συμμετέχει στο έργο υποστηρίζει σθεναρά τη συνεργασία στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο σχολείο. Περισσότεροι από 8 στους 10 μαθητές (85,9%) απαντούν ότι η συνεργασία μεταξύ των μαθητών μπορεί να είναι αποτελεσματική. Πώς αντιδρούν όμως όταν διαφωνούν με την απόφαση του σχολείου; Οι περισσότεροι πιστεύουν στη χρησιμότητα των φοιτητικών κυβερνήσεων και στην ικανότητά τους να ενεργούν ως διαμεσολαβητές. Τα αγόρια υποστηρίζουν λιγότερο τις διαπραγματεύσεις από τα κορίτσια. «Αυτό δημιουργεί την εντύπωση ότι η κατάληψη φαίνεται να «χάνει» τη θέση της μεταξύ των μαθητών της Β’ και Γ’ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, που δεν την υποστηρίζουν όσο θα περιμέναμε», σημειώνει η κ. Ηλιού. Σε περίπτωση λοιπόν μη συμφωνίας, μόνο το 16,2% προτείνει κατάσχεση – με τους μαθητές και τα αγόρια των ΕΠΑΛ να είναι πιο υποστηρικτικοί. «Η γενική τάση στις απαντήσεις των μαθητών μας δείχνει ότι ίσως η εστίαση στα Πανελλήνια δικαστήρια προκαλεί απροθυμία στους υποψηφίους να ασχοληθούν με επαγγελματική εργασία». σημειώνει η κα Μανίνα Κακεπάκηκύριος ερευνητής στο ΕΚΚΕ και συνυπεύθυνος επιστημονικής έρευνας.
Οι περισσότεροι εκπρόσωποι των άγριων σχολείων αποδίδουν χρηστικά κίνητρα, όπως η επιθυμία να γίνουμε γνωστοί και να καρπωθούν οφέλη (34%), η επιθυμία να έχουν δύναμη και εξουσία (25,3%). Ωστόσο, όσοι παρουσιάζουν διαφορετικό προφίλ κερδίζουν στην κάλπη. Πάνω από 1 στα 2 άτομα δηλώνουν ότι εκλέγουν ως αντιπροσώπους αυτούς που νοιάζονται για το καλό του σχολείου (61,1%). Οι φοιτήτριες παρουσιάζονται ως πιο ιδεαλίστριες, ενώ οι φίλες τους, αντίθετα, υποστηρίζουν φίλους, ηγετικά στελέχη, υποστηρικτές επαγγελμάτων κ.λπ. πιθανότητα να εκλεγεί στο 15ο -προσωπικό σώμα. Έξι στους 10 λένε ότι οι ευκαιρίες είναι ίσες, αλλά 3 στους 10 λένε ότι τα αγόρια έχουν περισσότερες ευκαιρίες να ανέβουν στην κορυφή, με τα κορίτσια να αναφέρουν διαφορά 34,6%.
Προτεραιότητες
Οι σχολικές εκδρομές (69,6%) και τα πάρτι (55,8%) φαίνεται να αποτελούν βασική προτεραιότητα για τις τοπικές αρχές. Ο κινητικός τους ρόλος τονίζεται λιγότερο. «Οι εκδρομές παίζουν αναμφίβολα καθοριστικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση των εφήβων», υπενθυμίζει η κ. Κακεπάκη, «αλλά αυτή η ιεράρχηση δεν συνδέεται μόνο με την ψυχολογία των μαθητών, αλλά και με τις ευθύνες που έχουν τα μαθητικά συμβούλια βάσει της νομοθεσίας». Οι μαθητές δηλώνουν ότι θα ήθελαν τα μαθητικά τους συμβούλια να ασχοληθούν με περισσότερα θέματα: βελτίωση του τρόπου διδασκαλίας (37,5%), καθαριότητα και αισθητική του σχολείου (31,1%), αντιμετώπιση περιπτώσεων βίας στο σχολείο (30,8%) και ρατσιστικές συμπεριφορές (29,3%), βοηθώντας φοιτητές που έχουν ανάγκη (28,7%) κ.λπ. Οι νέοι αξιολογούν θετικά τη λειτουργία των φοιτητικών κυβερνήσεων, αλλά έμμεσα, αν και όχι πολύ ξεκάθαρα, δηλώνουν ότι θέλουν να εκσυγχρονίσουν το ίδρυμα και να επεκτείνουν τα καθήκοντά τους.
Οι μαθητές λένε ότι χρειάζονται περισσότερο ελεύθερο χρόνο και περισσότερο χώρο έκφρασης στο σχολείο. Οι συμμετέχοντες λένε ότι η καθημερινότητα του σχολείου περιστρέφεται γύρω από την προετοιμασία Πανελληνίων εξετάσεων, κάτι που τους πνίγει. Σχεδόν επτά στους δέκα (67,1%) δηλώνουν ότι οι φοιτητές αδιαφορούν για τις μη πανελλήνιες ειδικότητες. Οι περισσότεροι νιώθουν ότι ανήκουν στο σχολικό περιβάλλον, αλλά το 49,7% δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν τους αρέσει η κατάσταση των κτιρίων και των τάξεων και οι μαθητές σε αγροτικές περιοχές… το κουτσομπολεύουν. «Εκφράζουν και ένα άλλο παράπονο, λέγοντας ότι θα ήθελαν οι καθηγητές τους να συζητούν πολιτικά, κοινωνικά και επίκαιρα θέματα στα μαθήματα», τονίζει η κ. Ηλιού. Συνδυάζοντας την εκφρασμένη επιθυμία τους να ανανεώσουν τις μεθόδους διδασκαλίας, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι οι μαθητές Λυκείου στέλνουν επίσης ένα μήνυμα στους δασκάλους τους. Άλλωστε, οι έφηβοι απαντούν ότι εκτός σχολείου συζητούν συχνά για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά του Covid-19 (87,5%), ότι πολλοί νέοι δεν βρίσκουν δουλειά στην Ελλάδα και φεύγουν στο εξωτερικό (87%), ότι η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία (83,8). %). Τα κορίτσια φέρεται να συζήτησαν για το κίνημα #MeToo και τη μετανάστευση των νέων.
Οι περισσότεροι μαθητές δηλώνουν ότι δεν συμμετέχουν σε δράσεις κινητοποίησης εκτός σχολικού περιβάλλοντος. Το 37,3% έλαβε μέρος σε εθελοντική δράση έναντι 24,2% που συμμετείχε σε διαδήλωση και το υπόλοιπο σχολίασε ένα πολιτικό ή κοινωνικό θέμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (23,4%) ή ανάρτησε ένα μουσικό κομμάτι με πολιτικό ή κοινωνικό περιεχόμενο (19 ,5 %)). «Περιμέναμε υψηλότερα ποσοστά διαδικτυακής δραστηριότητας, αλλά φαίνεται ότι στην εφηβεία δεν έχουν ακόμη αρκετή αυτοπεποίθηση για να δημοσιεύουν, κάτι που συμβαίνει πιο συχνά στην ενήλικη ζωή», λέει η κ. Ηλιού. Κατά την αξιολόγηση της ποιότητας της ζωής τους, οι έφηβοι, ιδιαίτερα τα πιο εργατικά κορίτσια, δηλώνουν ότι δεν έχουν αρκετό ελεύθερο χρόνο. Εκφράζουν επίσης τη δυσαρέσκειά τους για το περιβάλλον στην περιοχή τους. «Συνδυάζοντας τις απαντήσεις τους για τις μελλοντικές προοπτικές με τη συχνότητα με την οποία συζητούν τη μετανάστευση των νέων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ανησυχούν έντονα για την ύπαρξη ή τις μη επαγγελματικές ευκαιρίες στην Ελλάδα», τονίζει η κ. Ηλιού.
Για την πολιτική
«Ακολουθώντας την τάση των τελευταίων 30 ετών, η πλειονότητα των συμμετεχόντων στην έρευνα δηλώνει ότι δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική, εκτός από αυτούς που ασχολούνται από μικρή ηλικία με μαθητικά συμβούλια», λέει στην «Κ» η κ. Κακεπάκη. Οι μαθητές είναι μάλλον αμφίθυμοι ως προς το να μπορούν να ψηφίσουν στην ηλικία των 17 ετών. Μόνο οι μισοί από αυτούς τοποθετούνται θετικά (56,3%), ενώ οι άλλοι μισοί τοποθετούνται αρνητικά (23,6%) ή αποφεύγουν τη θέση τους (20,1%). «Ομολογώ ότι περιμέναμε μεγαλύτερο ενθουσιασμό για την ψήφο στα 17 μας», προσθέτει η κ. Ηλιού. «Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, ωστόσο, εκτιμώ ότι η Generation Z είναι μια υγιής γενιά που έχει δικαιολογημένους φόβους και αγωνίες, χωρίς θυμό ή τάση εγκατάλειψης», σχολιάζει, «και ζητά αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και σημαντικό χώρο. και χρόνο για να αναπνεύσουν».
