Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο έχουν αυξήσει σημαντικά τα επιτόκια τα τελευταία δύο χρόνια για να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό, αλλά η ύφεση που πολλοί πίστευαν ότι θα συμβεί εξαιτίας αυτού δεν συνέβη. Με εξαίρεση την Κίνα και την Ιαπωνία, που δεν αντιμετώπισαν τον πληθωρισμό, το κόστος του χρήματος στις μεγάλες οικονομίες ήταν στα υψηλά όλων των εποχών ή κοντά.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμό λίγο πάνω από 3%, κυρίως λόγω της έντονης δραστηριότητας στις ΗΠΑ και σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες.
Επιβράδυνση της οικονομίας σημειώθηκε μόνο σε λίγες χώρες ή περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία απέφυγε λίγο την ύφεση.
Φυσικά, πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την οικονομία και τα επιτόκια είναι μόνο ένας από αυτούς. Για παράδειγμα, ένας παράγοντας κοινός για τις περισσότερες οικονομίες «αντισώματος» ήταν το γεγονός ότι οι αγορές εργασίας παρέμειναν σφιχτές, με την αύξηση της απασχόλησης και την ανεργία να κυμαίνονται κοντά σε ιστορικά χαμηλά. Καθώς οι εταιρείες δυσκολεύτηκαν να βρουν εργαζομένους μετά την πανδημία και την ανάπτυξη κλαδικής κινητικότητας, γενικά απέφευγαν τις απολύσεις.
Τεράστια πακέτα δημοσιονομικής στήριξης στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της πανδημίας, που επέτρεψαν τη συνέχιση της κατανάλωσης μετά την πανδημία, αλλά και αύξηση της παραγωγικότητας, μεταξύ άλλων χάρη στην ευρύτερη χρήση τεχνητής νοημοσύνης από εταιρείες, είναι δύο άλλοι παράγοντες που συνεχίζουν να υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Με το ΑΕΠ να αυξάνεται με ρυθμό άνω του 2%, η οικονομία των ΗΠΑ αψήφησε κάθε σενάριο σύγκρουσης και πιθανότατα θα αναγκάσει τη Fed να καθυστερήσει το χρονοδιάγραμμα των μειώσεων των επιτοκίων καθώς η ισχυρή δραστηριότητα ώθησε τον πληθωρισμό υψηλότερα το τελευταίο τρίμηνο στο 3,5% τον Μάρτιο.
Ωστόσο, στην ευρωζώνη, υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες που διατηρούν τη δυναμική στις οικονομίες του Νότου – Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία – όπως η τουριστική έκρηξη μετά την πανδημία και η αύξηση των επενδύσεων χάρη στο Ταμείο Ανάκαμψης. Από την άλλη, οι οικονομίες της Γερμανίας και της Γαλλίας βιώνουν ύφεση ή στασιμότητα, ενώ η ευρωπαϊκή οικονομία γενικότερα έχει επιβαρυνθεί ιδιαίτερα από την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Σε μια ανάλυση που περιλαμβάνεται στη νέα έκθεση World Economic Outlook του ΔΝΤ, το Ταμείο αναφέρει διαφορές στα χαρακτηριστικά των αγορών στεγαστικών δανείων και στέγης ως άλλον έναν παράγοντα που εξηγεί εν μέρει τη διαφορετική επίδραση των υψηλών επιτοκίων στην οικονομία.
Όπως δείχνει η ανάλυση του ΔΝΤ, τα χαρακτηριστικά του στεγαστικού δανείου και της στεγαστικής αγοράς διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών και ως εκ τούτου έχουν διαφορετικές συνέπειες για τις οικονομίες τους. Για παράδειγμα, το ποσοστό των στεγαστικών δανείων σταθερού επιτοκίου κυμαίνεται από μηδέν στη Νότια Αφρική έως πάνω από 95% στο Μεξικό και τις ΗΠΑ.
Η αύξηση των επιτοκίων έχει σαφώς μεγαλύτερο αντίκτυπο στις δραστηριότητες των χωρών με υψηλό μερίδιο δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου. Αυτό είναι προφανές, διότι τα νοικοκυριά με τέτοια δάνεια θα δουν σημαντική αύξηση στις μηνιαίες δόσεις όταν αυξηθεί το επιτόκιο αναφοράς της κεντρικής τράπεζας, σε αντίθεση με τα νοικοκυριά με δάνεια σταθερού επιτοκίου.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, ο αντίκτυπος των υψηλών επιτοκίων είναι επίσης ισχυρότερος όταν τα στεγαστικά δάνεια είναι υψηλά σε σχέση με την αξία των ακινήτων και όταν το χρέος των νοικοκυριών ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι υψηλό.
Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά της στεγαστικής αγοράς, η επίδραση των υψηλών επιτοκίων στην οικονομία είναι μεγαλύτερη όταν η προσφορά στέγης είναι πιο περιορισμένη. Η αύξηση του κόστους χρήματος μειώνει τη ζήτηση για νέα δάνεια, αλλά εάν η προσφορά είναι περιορισμένη, ο αντίκτυπος στις τιμές των ακινήτων θα είναι επίσης περιορισμένος.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΕΛΙΣΣΑ
