Στην οδό Ηπείρου 15, μεσοπολεμικό σπίτι, έδρα των προγόνων οικογένεια Μπίρη Από το 1937 παραμένει κλειστό και αχρησιμοποίητο. Τον Αύγουστο του 2022, ένα αντικείμενο που συνδέεται με κάθε τρόπο με την ιστορία της Αθήνας και την πολυετή δραστηριότητα και προσφορά του Κώστα Μπίρη (1899-1980) έλαβε το βραβείο. δωρεά στον δήμο Αθηναίων από τον σημερινό ιδιοκτήτη και ανιψιό του αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Ηλία Γ. Μπίρη για οικιστικούς και λειτουργικούς σκοπούς του νεόδμητου Μορφωτικό Ίδρυμα Πόλης Αθηναίων (ΜΙΔΑ). Πάνω από δύο χρόνια αργότερα και μετά από αλλαγή των αρχών της πόλης, το κτίριο παραμένει εγκαταλελειμμένο και το ίδρυμα είναι κλειστό. Πριν από λίγες μέρες, άγνωστοι εισέβαλαν στο κτίριο και προκάλεσαν πλημμύρα (αφήνοντας μια βρύση στην ταράτσα ανοιχτή), ώστε η υπόθεση να αποκτήσει αρνητική δημοσιότητα, ενώ θα έπρεπε να συνδέεται μόνο με θετικά νέα.
Το Μορφωτικό Ίδρυμα δημιουργήθηκε για να καλύψει το κενό, με το οποίο θα συνδεθούν τα Ιστορικά Αρχεία του Δημαρχείου, που πλέον θα μπορούν να προσελκύουν αρχειακές δωρεές και να διαθέτουν υλικό στους ερευνητές. Σε έκθεσή του που εξηγεί τη δημιουργία του θεσμού πριν από δύο χρόνια για την έκδοση προεδρικού διατάγματος, ο Ελευθέριος Σκιαδάς, ο οποίος το υπογράφει ως εμπνευστής του έργου, επισημαίνει ότι η Αθήνα «δεν έχει νομική προσωπικότητα που να διασφαλίζει την προστασία της μνημειακής κληρονομιάς. οργανωμένο Ιστορικό Αρχείο, Κέντρο Ιστορίας κ.λπ.), και ταυτόχρονα ακόμη και στη μικρότερη πρωτεύουσα του νομού, σε χαρακτηριστικά κτίρια, βρίσκονται δημοτικά νομικά πρόσωπα που διαχειρίζονται την ιστορική μνήμη (Ιστορικό Αρχείο Πόλης Πειραιά, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκη, Ιστορικό Αρχείο Δημοτικού Γραφείου Ιωαννίνων, Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου κ.λπ.).
Οι εγκαταστάσεις είναι κλειστές εδώ και δύο χρόνια και το κτίριο εγκαταλείφθηκε, ενώ πριν από λίγες μέρες παραβιάστηκε από άγνωστους.
Αυτό το κενό καλύπτεται από το Εκπαιδευτικό Ίδρυμα. Και αυτή η υψηλή λειτουργία, προφανής σε κάθε πολιτισμένη πόλη, προορίζεται να εξυπηρετήσει. Αλλά πρέπει να το εκτελέσετε και να τιμήσετε τη δωρεά. Για πολλούς Αθηναίους, το κενό εξουσίας που επιδεικνύει η κομμούνα φαίνεται να είναι μικροκομματικής φύσης και το ζήτημα ξεπερνά τις εφήμερες βεντέτες που δεν τιμούν κανέναν. Πρόεδρος του ιδρύματος και προτεινόμενα μέλη του ΔΣ είναι η Άρτεμις Σκουμπουρδή, εκπρόσωπος του δήμου για θέματα ιστορικής σημασίας στην Αθήνα, αλλά ο νόμος δεν έχει ακόμη επικυρωθεί. Ο Ελευθέριος Σκιαδάς, που ουσιαστικά ίδρυσε αυτόν τον θεσμό, δεν πρόλαβε να τον δρομολογήσει επί προεδρίας Μπακογιάννη, παρόλο που όλος ο γραφειοκρατικός κλάδος είχε συνταξιοδοτηθεί. Φαίνεται ότι ούτε οι προηγούμενες αρχές της πόλης ούτε οι σημερινές, σε διοικητικό επίπεδο, αντιμετώπισαν με θέρμη αυτό το θέμα. Σαν να μην καταλάβαιναν τι σήμαινε αυτό για την Αθήνα.
Ο Μάνος Μπίρης, ομότιμος καθηγητής στο ΕΜΠ, αδελφός του δωρητή Ηλία Μπίρη (η οικογένεια μεταβίβασε τις μετοχές της σε ιδιώτη για να διευκολυνθεί η διαδικασία), σημειώνει ότι η δωρεά έγινε «στην πόλη της Αθήνας». «Θα πρέπει να θυμόμαστε», λέει ο Μάνος Μπίρης, «ότι το συγκεκριμένο κτίριο είναι το ορόσημο της Αθήνας. Εδώ μαζεύτηκε η οικογένεια Μπίρη, εκεί έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του ο Κώστας Μπίρης και κατά καιρούς έζησαν σημαντικοί άνθρωποι, όπως ο θεατρικός συγγραφέας Δημήτρης Μπόγρης, ο ηθοποιός Χρήστος Τσάγκας κ.α. Ιδρυτής ήταν ο Γεώργιος Μπίρης, μηχανικός κατασκευών σημαντικών έργων (συμπεριλαμβανομένης της Πινακοθήκης Attalus), αδελφός του Κώστα Μπίρη και πατέρας του Ηλία και του Μάνου. «Το σπίτι ήταν λίγο πολύ σχεδιασμένο από όλους», λέει ο Μάνος Μπίρης. «Ο πατέρας μου αγόρασε ένα οικόπεδο. Ήταν ένας επιχειρηματίας, ένας επαγγελματίας του σχεδίου να χτίσει ένα οικογενειακό κτίριο».
Το κτίριο σχεδιάστηκε ως «ένα εγκεφαλικό κτίριο που δεν φωνάζει και που μένει μακριά από κάποιες από τις υπερβολές του μοντερνισμού», εξηγεί ο Μάνος Μπίρης. Έτσι δημιουργήθηκε ένα σύγχρονο κτίριο της δεκαετίας του 1930, στέρεο και αρμονικό. Δίπλα στο νούμερο 17 υπήρχε μια υπέροχη μεσοπολεμική πολυκατοικία σχεδιασμένη από τον αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη, γνωστό τότε για την κατασκευή του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη, τους σταθμούς του μετρό Ομόνοια και Βικτώρια κ.λπ. Αυτή η πολυκατοικία δυστυχώς καταστράφηκε. «Αλλά από αυτό το κτίριο Λαζαρίδη, η οικογένεια Μπιρίδη δανείστηκε το στυλ εισόδου με κάθετες ρίγες», λέει ο Μάνος Μπίρης. Αυτό το κτίριο, όπου έζησαν και εργάστηκαν Αθηναίοι λόγιοι που είχαν θεσμικό ρόλο στην κομμούνα, πρέπει να τιμήσει την πράξη της δωρεάς. Έναρξη λειτουργίας του Μορφωτικού Ιδρύματος Δημαρχείου Αθηνών.
