Η τρίτη έκθεση εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετά το πρόγραμμα, που δημοσιεύθηκε σήμερα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα παραμένει σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος της.
«Η Ελλάδα διατηρεί την ικανότητα να εξυπηρετεί το χρέος της. Παρά τις πολλές προκλήσεις, η ελληνική οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση παραμένει ανθεκτική», αναφέρει η έκθεση.
Με βάση την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, οι βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για την Ελλάδα εκτιμάται ότι είναι χαμηλοί, ενώ οι μεσοπρόθεσμοι κίνδυνοι φαίνονται υψηλοί λόγω του υψηλού ακόμη δείκτη χρέους προς ΑΕΠ. Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της κυβέρνησης για την περίοδο 2023-2025 είναι χαμηλές λόγω των προβλεπόμενων μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων και των μέτριων αποπληρωμών του χρέους. Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχει ζητήσει πρόωρη αποπληρωμή της Ελληνικής Δανειακής Διευκόλυνσης ύψους 5,3 δισ. ευρώ το 2023. Οι αποπληρωμές κεφαλαίου των δανείων του EFSF ξεκίνησαν φέτος, ενώ οι αποπληρωμές των δανείων του ESM θα ξεκινήσουν μόλις το 2034.
«Η Ελλάδα έχει πολύ μεγάλα αποθέματα μετρητών και συνεχίζει να έχει πρόσβαση στην αγορά και τακτικά επιτυχημένες δημοπρασίες ομολόγων», τονίζει η Κομισιόν.
Η έκθεση εποπτείας μετά το πρόγραμμα αξιολογεί την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση των κρατών μελών που έχουν επωφεληθεί από προγράμματα οικονομικής βοήθειας. Η αποστολή επιτήρησης μετά το πρόγραμμα στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε από τις 2 έως τις 5 Οκτωβρίου 2023 και περιελάμβανε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η έκθεση παρουσιάζει διαθέσιμες πληροφορίες και πολιτικά γεγονότα που συνέβησαν μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2023.
«Η ελληνική οικονομία αποδείχθηκε ανθεκτική σε εξωτερικούς κραδασμούς και αναπτύχθηκε κατά 5,6% το 2022», τονίζει η Κομισιόν στην έκθεση. Μετά την έντονη αύξηση της παραγωγής, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να μετριαστεί το 2022 και η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να υπερβεί το μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό. Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,4% το 2023, 2,3% το 2024 και 2,2% το 2025. Εκτός από την κατανάλωση, ο σχηματισμός ακαθάριστου κεφαλαίου αναμένεται να είναι ο κύριος μοχλός της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης επειδή Η εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας υποστηρίζει τις επενδύσεις. Οι πρόσφατες φυσικές καταστροφές αναμένεται να έχουν σχετικά μικρό αντίκτυπο στην αύξηση του ΑΕΠ το 2023, καθώς οι πληγείσες περιοχές συμβάλλουν μόνο σε περιορισμένο μερίδιο της συνολικής προστιθέμενης αξίας.
Αφού υποχώρησε απότομα το πρώτο εξάμηνο του 2023, ο πληθωρισμός αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό, καθώς η αρνητική επίδραση της βάσης από προηγούμενα σοκ στις τιμές της ενέργειας εξασθενεί και οι μισθοί συνεχίζουν να αυξάνονται εν μέσω πιο δύσκολων συνθηκών της αγοράς.
Η απασχόληση αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται, αν και με πιο ήπιο ρυθμό, σύμφωνα με την οικονομική δραστηριότητα.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε το 2023 και αναμένεται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, το εξωτερικό ισοζύγιο είναι πιθανό να παραμείνει σε σημαντικό επίπεδο ελλείμματος.
Το δημοσιονομικό ισοζύγιο προβλέπεται να καταγράψει βιώσιμο πρωτογενές πλεόνασμα μέχρι το 2023. Το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω σε σύγκριση με το 2022 και να φτάσει σε πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ το 2023 λόγω των μέτρων δημοσιονομικής στήριξης σημαντικής συγκράτησης του κόστους για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης .
Για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που σχετίζονται με πρόσφατες φυσικές καταστροφές, η κυβέρνηση παρείχε άμεση στήριξη σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αυξάνοντας έτσι τις δημοσιονομικές δαπάνες.
Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω το 2024-2025 λόγω της υποτονικής αύξησης των δαπανών και της σταθερής αύξησης του εισοδήματος.
Το επίπεδο των καθυστερούμενων οφειλών μειώθηκε, αλλά η μείωση ήταν άνιση: αν και η πρόοδος στον τομέα των συντάξεων ήταν ικανοποιητική, το επίμονα υψηλό επίπεδο των καθυστερούμενων νοσοκομείων και πρόσθετων δημοσιονομικών πόρων απαιτούσαν διαρθρωτικές βελτιώσεις.
Η κερδοφορία των τραπεζών παραμένει υψηλή, αλλά η αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ιδίως των υπηρεσιών εξυπηρέτησης, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Το 2022 και το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι τράπεζες επωφελήθηκαν από την αύξηση των επιτοκιακών περιθωρίων, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της κερδοφορίας των τραπεζών, επιτρέποντάς τους να ενισχύσουν τους δείκτες κεφαλαίου τους. Ωστόσο, τα περιθώρια επιτοκίου αναμένεται να μειωθούν λόγω του αυξανόμενου κόστους χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των υψηλότερων επιτοκίων καταθέσεων. Μετά τη σημαντική βελτίωση σε μονοψήφια επίπεδα τα τελευταία χρόνια, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) σταμάτησε το πρώτο εξάμηνο του 2023. Αυτό υπογραμμίζει τη δυνητική δυσκολία για τις τράπεζες να διατηρήσουν μειώσεις ΜΕΔ στο πλαίσιο οργανικών προγραμμάτων. Η προγραμματισμένη επανεκκίνηση του Ελληνικού Προγράμματος Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων (HAPS) αναμένεται να μειώσει περαιτέρω τον αριθμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ορισμένα χαρτοφυλάκια που τιτλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του αρχικού σχεδίου HAPS συνεχίζουν να υπολειτουργούν από τα αρχικά επιχειρηματικά τους σχέδια, καθώς η εξυπηρέτηση του προβληματικού χρέους από τους εξυπηρετητές συνεχίζει να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Αυτές οι προκλήσεις περιλαμβάνουν καθυστερήσεις στις νομικές διαδικασίες, υψηλό ακόμη ποσοστό ανεπιτυχών πλειστηριασμών και, σε μικρότερο βαθμό, σχετικά χαμηλή -αν και αυξανόμενη- αποδοχή των εξωδικαστικών διαδικασιών. Η αποτελεσματική αναδιάρθρωση του χρέους των πιστωτών και η αποτελεσματική λειτουργία επιβολής του χρέους, σε συνδυασμό με μια λειτουργική δευτερογενή αγορά για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα είναι ζωτικής σημασίας για την περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και, συνεπώς, τη στήριξη της οικονομικής απόδοσης.
Η διαχείριση της δημόσιας περιουσίας θα βελτιωθεί χάρη στο νέο νόμο για τη διαχείριση των κρατικών επιχειρήσεων. Το πρώτο εξάμηνο του 2023, η Ελληνική Εταιρεία Περιουσίας και Συμμετοχών πέτυχε τα υψηλότερα έσοδα από μερίσματα των εταιρειών του χαρτοφυλακίου της. Οι συναλλαγές ιδιωτικοποιήσεων προχωρούν γενικά όπως έχει προγραμματιστεί.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου 2023, δύο από τους τέσσερις οίκους αξιολόγησης που αναγνωρίζονται από την ΕΚΤ για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής είχαν αναβαθμίσει την Ελλάδα σε επενδυτική βαθμίδα. Οι κύριοι λόγοι για την αύξηση ήταν η συνεχής δέσμευση για δημοσιονομική ευθύνη, μια ανθεκτική οικονομία και η εφαρμογή οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Η Ελλάδα βρίσκεται μία βαθμίδα κάτω από την επενδυτική βαθμίδα στους άλλους δύο οίκους αξιολόγησης.