Θοδωρής Γιάνναρος
Η κατάρρευση του Εθνικού Συστήματος της χώρας είναι γνωστή σε όλους. Πρόκειται για ένα απαράδεκτο, αλλά και ταυτόχρονα τραγικό γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση της νοσηρότητας, στην πτώση των δεικτών υγείας των πολιτών και στην αύξηση των αδικαιολόγητων θανάτων!
Χρειάζονται προτάσεις και ενέργειες που θα οδηγήσουν κάποια στιγμή σε ένα σύγχρονο και αποκεντρωμένο σύστημα δημόσιας υγείας, που θα χαρακτηρίζεται από κοινωνική ισότητα, κλινική αποτελεσματικότητα και οικονομική βιωσιμότητα, σε χρονικό ορίζοντα δύο ή τριών ετών.
Το 20% των Ελλήνων διαμαρτύρεται ότι δεν μπόρεσε να χρησιμοποιήσει υπηρεσίες υγείας – από μια απλή εξέταση και διάγνωση μέχρι την τελική αντιμετώπιση ενός προβλήματος υγείας που έχει προκύψει! Ακόμη και για σοβαρές ασθένειες όπως ο καρκίνος, το ένα τρίτο των καρκινοπαθών δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε ειδικό και πολλοί από αυτούς δυσκολεύονται να αποκτήσουν συνταγογραφούμενα φάρμακα! Και δυστυχώς, αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα, καθώς πολλοί άλλοι ασθενείς που πάσχουν από διάφορες ασθένειες, π.χ. άτομα με υπέρταση και παχυσαρκία, έχουν ανυπέρβλητα προβλήματα πρόσβασης στις κατάλληλες υπηρεσίες υγείας και σε ειδικούς γιατρούς…
Και πώς μπορεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας να θεωρηθεί αντάξιο του τίτλου του και των προσδοκιών των πολιτών, αν στο πλαίσιο της κυβερνητικής ευθύνης, που ξεκινά πολύ πάνω από το επίπεδο του Υπουργείου Υγείας, οι δομές των υπηρεσιών υγείας και γενικά η διοίκησή τους είναι ανεπαρκείς; χωρίς τις κατάλληλες γνώσεις διαχείρισης μικρού, μεσαίου ή μεγάλου νοσηλευτικού ιδρύματος, αναποτελεσματικό στην εξοικονόμηση πόρων και άρα σπάταλο, με αδικαιολόγητα και παράλογα έξοδα, χωρίς τεχνοκρατικό σχεδιασμό;
Πώς μπορεί το NHS να είναι σύμμαχος και συνοδοιπόρος των πολιτών όταν δεν υπάρχει σωστός σχεδιασμός για την ανάπτυξη νοσηλευτικών δομών σε όλη τη χώρα… όταν υπάρχει απόλυτη και προσβλητική αδιαφορία για τις σημαντικότερες απαιτήσεις υγείας τους;
Πώς μπορεί να υπάρξει θετική έκβαση για τους πολίτες όταν το ασφαλιστικό σύστημα δεν είναι σύμφωνο με τις ανάγκες του NHS και συνεπώς των πολιτών, όταν οι αστρονομικές ιδιωτικές δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη έχουν «χτίσει» ένα μοντέλο που είναι δυνητικά ανεφάρμοστο και το οποίο τελικά έχει τον ακριβή αντίκτυπο ο ίδιος αντίκτυπος σε όλους, ανεξαρτήτως ιδεολογικής ή επιστημονικής προσέγγισης, στο προφανές συμπέρασμα ότι είναι πλέον θέμα ζωής ή θανάτου να αλλάξει ριζικά το NHS, το οποίο προς το παρόν είναι μόνο στο όνομα ενός «συστήματος υγείας»… που πρέπει να εξελιχθεί σε μια σύγχρονη και πλήρως αποκεντρωμένη ένα σύστημα που χαρακτηρίζεται από κοινωνική ισότητα, κλινική αποτελεσματικότητα και σίγουρα οικονομική βιωσιμότητα, για να μην γίνει άλλη μια θαλάσσια έκρηξη!
Η γενική κριτική είναι σωστή, αλλά δεν θα είχε ουσιαστική σημασία αν δεν υπήρχε ανάλυση της παθογένειας και των προβλημάτων που ταλανίζουν ακόμη και τα λεγόμενα. Εθνικό Σύστημα Υγείας!
Ας προσπαθήσουμε τώρα να αναλύσουμε τα κύρια προβλήματα του σύγχρονου NHS, αν και η μόνη βεβαιότητα είναι ότι υπάρχουν πολλά, πολλά άλλα που μόνο ενδελεχής έρευνα από αγωνιζόμενους επιστήμονες υγείας θα μπορούσε να αναλύσει, να τεκμηριώσει και να ταξινομήσει!
Καταρχάς, δεν υπάρχει πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στην Ελλάδα και εδώ αρχίζει το ντόμινο των στρεβλώσεων και των παθολογιών του ΕΣΥ. Από την άλλη, η απρογραμμάτιστη και εντελώς παράλογη κατανομή των δομών πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε όλη τη χώρα, σε συνδυασμό με σοβαρά οργανωτικά, συντονιστικά και διοικητικά προβλήματα, οδηγούν στην ύπαρξη των σημερινών αναχρονιστικών και συγκεντρωτικών δομών. , που δεν μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των πολιτών!
Και αν ήταν μόνο αυτό, θα ήταν υπέροχο! Μόνο αν προσθέσουμε σε αυτό: την έλλειψη σοβαρών μηχανισμών για την αξιολόγηση, τον έλεγχο και την ποιότητα του ιατρικού προσωπικού και των υπηρεσιών υγείας, τη γήρανση και συνεπώς κόπωση του προσωπικού των δομών υγείας, την έλλειψη ή και την ελλιπή χρήση νέων καινοτόμων τεχνολογιών και μια απέραντη γκρίζα ζώνη στον τομέα της υγείας, τότε αντιλαμβανόμαστε το βάθος των προβλημάτων υγείας της χώρας μας – της πρώην κοιτίδας του παγκόσμιου πολιτισμού… ξέχασα!
Μπορεί να έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από τη δημιουργία του NHS, αλλά σήμερα έχει διαρθρωτικά προβλήματα και αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις διαφόρων βαθμών σοβαρότητας λόγω των ιδιαιτεροτήτων του διαφορετικού «μίγματος» των δημόσιων δαπανών για την υγεία από τη φορολογία, την ασφάλιση υγείας και το τεράστιο μερίδιο των δαπανών του ιδιωτικού τομέα…
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με χαμηλόμισθους εργαζομένους, με τρομερούς άμεσους και έμμεσους φόρους, με αδικαιολόγητη ακρίβεια στην παροχή υπηρεσιών και αγορές ειδών πρώτης ανάγκης, με εχθρική δημόσια διοίκηση, αλλά παρόλα αυτά, η κατά κεφαλήν δαπάνη περίθαλψης στην Ελλάδα είναι 40 % υψηλότερο από τον μέσο όρο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες!
Το NHS έχει ξεπεράσει τις δυνατότητές του και τώρα πετάει στην πλαγιά του βουνού με αυτόματο πιλότο. Σίγουρα ως ανερχόμενο ΕΣΥ ήταν μια θεμελιώδης παρέμβαση του Γιώργου Γεννηματά στις αρχές της δεκαετίας του 1980, αλλά το σύστημα δημιουργήθηκε με βάση προδιαγραφές που αντανακλούσαν την εποχή και τις ανάγκες των καιρών!
Ωστόσο, στην τριετή χιλιετία αυτό έχει ήδη ξεπεραστεί, αλλά δυστυχώς παραμένει το ίδιο, με ελάχιστες παρεμβάσεις – οι περισσότερες είναι μικρές και όσο κι αν προσπαθεί ο υπουργός… όταν το αφεντικό του δεν θέλει να τον χρηματοδοτήσει με ζεστά λεφτά… αλλά του δίνει ξερά ψίχουλα, τι!… μετά και να κατάλαβε την ανάγκη για διορθωτική ενέργεια, ούτε αυτός μπορεί να κάνει τίποτα!
Τελικά, το ερώτημα δεν είναι: «…πού είναι άρρωστο το NHS», αλλά… «…όπου δεν είναι άρρωστο!»
Αντίο λοιπόν… και καλή τύχη…
*Εσείς. Ο Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός βιολόγος – γενετιστής
