Οι εφημερίδες συνέχισαν να κυκλοφορούν 1821; Φυσικά – οι Έλληνες τις έλεγαν «εφημερίδες». Ήταν από τους πιο σημαντικούς “Ελληνικά Χρονικά”, «Φίλος του Νόμου» και «Gazeta Athens», με επικεφαλής ριζοσπάστες φιλελεύθερους όπως οι Lester Stanhope, Iakovos Mayer, Georgios Psyllas et al. Συνολικά όμως υπήρχαν τουλάχιστον 23 εφημερίδες της επανάστασης Και τι; λέει στην «Κ» ο Αριστείδης Χατζής.καθηγητής νομικής φιλοσοφίας και θεσμικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, «ο αριθμός αυτός είναι εντυπωσιακός για ένα έθνος σε πόλεμο και χωρίς παράδοση στον Τύπο».
Πόσοι Έλληνες όμως μπορούσαν να διαβάσουν; «Οι εφημερίδες διαβάζονταν στα καφενεία από τη στιγμή που κυκλοφόρησαν, ήταν «καυτές»» λέει ο κ. Χατζής και συνεχίζει: «Αναφέρονταν τα γεγονότα των μαχών και όσοι συμμετείχαν σε αυτές έκλαιγαν όταν δεν έλεγαν τα ονόματά τους. έχει καταγραφεί. Ήταν σαν να μην τσακώνονταν. Ο Γιώργος Τζαβέλλας έκανε κάποτε σάλο στα «Ελληνικά Χρονικά» γιατί δεν αναφέρθηκε το όνομά του στον αγώνα, τρελάθηκε και ήθελε να κάψει την εφημερίδα. Άλλοι επέμεναν ή δωροδοκούσαν τον εαυτό τους ή τους αγαπημένους τους να αναφέρουν το θέμα. Η παραδοσιακή ελληνική κοινωνία συνειδητοποίησε πολύ γρήγορα τη δύναμη της εφημερίδας».
Από το 2020, ο κ. Χατζής έχει δημιουργήσει μια μεγάλη ομάδα νέων ερευνητών που στόχο έχουν τη μελέτη και την καταγραφή επαναστατικών εφημερίδων. Μεταξύ άλλων, κατέγραψαν περίπου 1.770 τεύχη 23 διαφορετικών εφημερίδων, που μέχρι τότε ήταν διάσπαρτα σε ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ολόκληρο το υλικό ανέρχεται σε 8.300 σελίδες, αλλά είναι απαραίτητο να προστεθεί και η απόσυρση 4.000 δημοσιεύσεων των Times του Λονδίνου σχετικά με Επανάσταση και στο οποίο συναντάμε, μεταξύ άλλων, οι πρώτες πληροφορίες που έφτασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο για το Σύνταγμα της Επιδαύρου του 1822. Τα ευρήματα της ομάδας παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο δεκαπενθήμερο «1821 στην πρώτη σελίδα: Η ελληνική επανάσταση στον διεθνή και εγχώριο Τύπο», που πραγματοποιήθηκε στη Βουλή των Ελλήνων, και θα δημοσιευθεί επίσης το 2024 σε μια πλήρως προσβάσιμη ψηφιακή πλατφόρμα.
Η ερευνητική ομάδα άρχισε επίσης να επιμελείται και να ψηφιοποιεί 17 άλλες ευρωπαϊκές εφημερίδες για να καταγράψει πώς αντιλήφθηκε ο ευρωπαϊκός Τύπος την επανάσταση. Οι εφημερίδες θα κυκλοφορούν σε ψηφιακή μορφή στη δεύτερη πύλη, αν και παρείχαν ήδη άγνωστα ιστορικά στοιχεία για το δουλεμπόριο μετά τη σφαγή της Χίου, τη γαλλική μετάφραση του Συντάγματος της Επιδαύρου κ.λπ.
Η ενημέρωση έχει το δικό της ενδιαφέρον. Τον Ιανουάριο του 1821, η βρετανική εφημερίδα Morning Chronicle ξεκινά την κατάταξη των ευρωπαϊκών χωρών με βάση τη θεσμική τους ανάπτυξη. «Είναι ένα είδος «ελευθεριακού μέτρου» του χρόνου», λέει ο κ. Χατζής, εξηγώντας: «Στην πρώτη κατηγορία βρίσκονται τα συνταγματικά κράτη, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία στον πάτο, ως «απόλυτοι βάρβαροι». Όταν η Ελλάδα λαμβάνει σύνταγμα το 1822, ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Και φτάνει στην πρώτη θέση το 1827 με το Σύνταγμα της Τροιζήνας, που είναι το πιο φιλελεύθερο και δημοκρατικό στον κόσμο.
