Το πρωί της περασμένης Πέμπτης ο π Παλαιστίνιοι εξακολουθούσαν να μετρούν τα θύματα της έκρηξης στο νοσοκομείο Al Ahli στη Γάζα και Ισραηλινοί βομβάρδιζαν τον παλαιστινιακό θύλακα και ετοιμάζονταν για χερσαία επέμβαση. ΑΥΤΟ Έντγκαρ Κέρετ βρισκόταν στο σπίτι του στο Τελ Αβίβ, μπροστά στον υπολογιστή του, σε βιντεοκλήση που τον συνέδεε με την Αθήνα. Τα μαλλιά του είναι ακατάστατα και τα μάτια του πρησμένα. Δεν μπορώ να μην νιώσω ότι πρέπει να υπέφερε από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, ίσως να αναγκάστηκε να περάσει πολλές ώρες σε καταφύγια ή ίσως να έχασε τον ύπνο του από τις σειρήνες. Η αλήθεια είναι τελικά πιο απλή: «Είμαι αλλεργική», μου λέει ανάμεσα στα φτερνίσματα. Φυσάει δυνατά τη μύτη του και απολογείται: «Δεν είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να μου συμβεί, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες». Γελάμε. Το γέλιο παρέχει αποσυμπίεση, όπως το να παίρνεις μια βαθιά ανάσα πριν μιλήσεις για φρίκη και θάνατο.
«Τις τελευταίες δέκα μέρες πήγαινα εκεί που ήθελαν να πάω. «Οι επιζώντες από τα κιμπούτζ που δέχθηκαν επίθεση είναι διάσπαρτοι σε ξενώνες και ξενοδοχεία και πηγαίνω σε αυτούς, τους μιλάω, διαβάζω σε ενήλικες και παιδιά». Λέει ότι συγκινείται από τις ιστορίες των ανθρώπων. «Θα σου πω ένα πράγμα που θα σου φανεί εντελώς τρελό. Μια μέρα παίρνω ένα σημείωμα από τον αρχηγό της μονάδας πεζικού, ο οποίος μου γράφει ότι πηγαίνει στη μάχη, δίνει τα στοιχεία της πρώην κοπέλας του που δεν του μιλά πια και με ρωτάει αν πεθαίνει, πήγαινε κοντά της και πες της ότι λυπάται πολύ για αυτό που συνέβη. Τον ρωτάω “γιατί εγώ” και μου εξηγεί ότι είναι τόσο θυμωμένη μαζί του και είμαι ο αγαπημένος της συγγραφέας, οπότε θα μου μιλήσει. Της τηλεφωνώ, της λέω τι συμβαίνει και αρχίζει να εξηγεί τι έκανε ο πρώην σύντροφός της! Τέλος, της υποσχέθηκα ότι θα της στέλνω μια μικρή ιστορία κάθε λίγες μέρες, κάτι που κάνω με επιζώντες που συναντώ. Γράφω τα ονόματά τους και υπόσχομαι να γράψω και να τους στείλω ιστορίες για να μην σκέφτονται τον πόλεμο».
Γιος επιζώντων
Κάθε μέρα νιώθει την καρδιά του να σπάει. Έμαθε όμως να προχωράει, εξηγεί. «Είμαι ο γιος των επιζώντων του Ολοκαυτώματος. Νομίζω ότι η κληρονομιά των γονιών μου ήταν ότι, από μικρή, προσπαθούσαν να με διδάξουν πώς να διατηρήσω την ανθρωπιά μου όταν όλοι οι άλλοι την έχανε». Πιστεύει ότι αυτή είναι η πιο δύσκολη στιγμή που περνά η χώρα και ολόκληρη η περιοχή, αλλά «είναι στιγμή για να μάθεις, όχι να εκδικηθείς».
Ανησυχεί για τις αντιδράσεις των ανθρώπων στην περιοχή του και διεθνώς. «Κάθε έντιμος άνθρωπος, δεξιός ή αριστερός, θα πρέπει να αναλογιστεί τι συνέβη. Αντίθετα όμως βλέπεις ανθρώπους που είναι πολύ δογματικοί. Οι ομοφυλοφιλικές οργανώσεις στις ΗΠΑ υποστηρίζουν τη Χαμάς. Η τελευταία φορά που είδα έναν ομοφυλόφιλο άνδρα και ένα μέλος της Χαμάς μαζί ήταν στη Γάζα, όταν τους πέταξαν από ταράτσες. Είναι σαν τα κοτόπουλα να υποστηρίζουν το KFC ή οι αγελάδες να υποστηρίζουν τα McDonalds. Όταν βλέπω ένα κτίριο στη Γάζα να βομβαρδίζεται και μια οικογένεια να πληγώνεται, θυμώνω και λέω ότι αυτό δεν πρέπει να συμβεί. «Το ίδιο πράγμα όταν βλέπω τη χειρότερη σφαγή Εβραίων από το Ολοκαύτωμα, ανθρώπους να βασανίζουν έγκυες γυναίκες μέχρι θανάτου και να βγάζουν selfies».
«Για μένα, το γράψιμο είναι σαν ένας αερόσακος σε ένα αυτοκίνητο. Όταν βρίσκεσαι σε κίνδυνο, σε προστατεύει και δημιουργεί ένα φράγμα και μια γέφυρα ανάμεσα σε σένα και την πραγματικότητα».
Αυτή τη στιγμή δεν γράφει πλέον λογοτεχνικά κείμενα, οι ιστορίες που τον έκαναν γνωστό και αγαπητό σε όλο τον κόσμο («Επτά χρόνια ευτυχίας», «Το ψυγείο» και «Ανάποδα στην άκρη του γαλαξία» κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Κατανιώτη. House), αλλά μικρές ιστορίες στο κινητό τηλέφωνο ενώ οδηγείτε. «Για μένα, το γράψιμο είναι σαν ένας αερόσακος σε ένα αυτοκίνητο. Όταν βρίσκεσαι σε κίνδυνο, σε προστατεύει και βάζει εμπόδιο και γέφυρα ανάμεσα σε σένα και την πραγματικότητα. Έχω επιζήσει από τουλάχιστον τέσσερις πολέμους και πολλές τρομοκρατικές επιθέσεις. Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι μόλις ακούω την πρώτη έκρηξη, αρχίζω να γράφω. Γελάει σύντομα και προσθέτει: «Σε αυτόν τον πόλεμο, για πρώτη φορά, δεν μπορώ να γράψω τίποτα».
Ποτέ δεν μάσησε τα λόγια για την κατάσταση στη χώρα του και το καθεστώς Νετανιάχου (το οποίο, κατά τη γνώμη του, είναι “σαν κατάρα σε αυτή τη χώρα”) και γι’ αυτό δέχθηκε απειλές να αφαιρέσει τη ζωή του και της οικογένειάς του. Πιστεύει ότι «η Χαμάς είναι ένα τέρας» και βλέπει ως μόνη λύση ένα παλαιστινιακό κράτος χωρίς τη Χαμάς. «Αν στο τέλος όλων αυτών βρεθούμε στη Μέση Ανατολή όπου η Χαμάς και ο Νετανιάχου είναι οι κυρίαρχες δυνάμεις, δεν έχουμε μάθει τίποτα».
Αν και ο κίνδυνος δεν είναι μακριά, λέει ότι δεν νιώθει ότι απειλείται. Θέλει να βρει κέντρο και βάση μέσα του. «Σε αυτές τις στιγμές που ο κόσμος κλονίζεται, πρέπει να βυθιστείς στον εαυτό σου και να τον αφήσεις να σε χάσει. Έγραψα ένα σύντομο μήνυμα για αυτό, θα σας το στείλω», μου υπόσχεται. Και πράγματι, το έστειλε.
Πολεμικές σημειώσεις
«Τώρα κλείσε τα μάτια σου και προσπάθησε να σταματήσεις να είσαι θυμωμένος. Προσπαθήστε να σταματήσετε να επιτίθεται σε όποιον αξίζει τον δίκαιο θυμό σας. Κλείστε τα μάτια σας και επιτρέψτε στον εαυτό σας, έστω και για μια στιγμή, να νιώσει απλά τον πόνο. […] Πολλά έχουν αφαιρεθεί από εσάς, αλλά είστε ακόμα άνθρωπος. Πληγωμένος, ματωμένος, θυμωμένος, πληγωμένος, φοβισμένος, πνιγμένος στη θλίψη, αλλά ακόμα: ανθρώπινος. Πάρτε μια βαθιά ανάσα και προσπαθήστε να θυμηθείτε αυτό το συναίσθημα. Γιατί ξέρεις ότι σε ένα λεπτό, όταν ξανανοίξεις τα μάτια σου, θα έχει φύγει.
