Μεγάλα ευρωπαϊκά ταμεία και εταιρείες, αναγνωρίζοντας τον στρατηγικό τους ρόλο στις μεταφορές, δίνουν σημασία στις ηλεκτρικές συνδέσεις που είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας Πράσινη ενέργεια από τις χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής στην Ευρώπη για την επίτευξη των στόχων ενεργειακής μετάβασης.
Η ίδια η ΕΕ ήταν η πρώτη που αναγνώρισε αυτόν τον στρατηγικό ρόλο των συνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας που προωθούσε η Ελλάδα. Διεπαφή Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ «Great Interconnector Sea» (πρώην διασύνδεση EuroAsia) είναι σε όλους τους καταλόγους Ευρωπαϊκών Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) από το 2011 και έχει ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότηση 658 εκατ. ευρώ Connecting Europe Facility Fund (CEF)..
Η λίστα PCI για το 2023 περιλαμβάνει επίσης ηλεκτρικές συνδέσεις Ελλάδα – Αίγυπτος “GREGY”. Η οριστική έγκριση της λίστας θα ανοίξει τον δρόμο για τη χρηματοδότηση του «GREGY» από τη CEF, που θα αποτελέσει και διαβατήριο για την εξασφάλιση χρηματοδότησης από τις τράπεζες. Το λιγότερο ώριμο έργο σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας-Αυστρίας-Γερμανίας του ΑΔΜΗΕ εγκρίθηκε πρόσφατα για τη λίστα PCI.
ΑΥΤΟ Ευρωπαϊκός Διαχειριστής Ηλεκτρικού Δικτύου (ENTSO-E) διαθέτει την εικονική διεπαφή «Πράσινο Αιγαίο» στον προσωρινό κατάλογο έργων υποδομής ηλεκτρικής ενέργειας που θα αξιολογηθούν για ένταξη στο Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης Δικτύων (TNDP), που αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη σε έργα κοινού ενδιαφέροντος. Ένας άλλος ηλεκτρικός διάδρομος σχεδιάζεται να μεταφέρει πράσινη ενέργεια από τη Σαουδική Αραβία στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Πρόκειται για το έργο «Saudi Greek Interconnection», το οποίο προωθείται σε συνεργασία μεταξύ του ADMIE και του Saudi National Grid μέσω ενός οχήματος ειδικού σκοπού που δημιουργήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου φέτος για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας.
Οι διασυνδέσεις με τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής που θα καταστήσει τη χώρα κόμβο πράσινης ενέργειας, βελτιώνοντας παράλληλα τον γεωπολιτικό της ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Η πράσινη ενέργεια που παράγεται στις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής θα πάει στη χώρα, θα προστεθεί στο πλεόνασμα του εθνικού δυναμικού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και, μέσω σύνδεσης με τη Γερμανία, θα φτάσει στα κύρια κέντρα κατανάλωσης της Ευρώπης.
Ιταλική σφήνα
Αυτή είναι η συνολική εικόνα των διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας που προωθεί μια χώρα που διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης, αλλά σε «πεδίο» δεν παίζει μόνη της, αφού όλες οι ευρωπαϊκές χώρες του Νότου παίζουν παρόμοιο ρόλο ως γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης. και την Αφρική, και η Ιταλία έχει μάλιστα προωθήσει σχέδια να γίνει αποκλειστικός ενεργειακός διάδρομος μεταξύ Αιγύπτου και Ευρώπης.
Το λιγότερο ώριμο έργο σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας-Αυστρίας-Γερμανίας έλαβε πρόσφατα διαβατήριο στη λίστα PCI.
Η θέση της Ιταλίας, η οποία υλοποιεί σχέδιο σύνδεσης με την Αίγυπτο στη μεταφορά 3 GW πράσινης ενέργειας, έχει κινητοποιήσει την ελληνική πλευρά σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το έργο ελληνοαιγυπτιακής σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας «GREGY» με το εκτελεστικό όργανο της εταιρείας Elica από τον όμιλο Κοπελούζου θα είναι το κύριο θέμα της συνάντησης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και Ο Έλληνας πρωθυπουργός θα τονίσει και τη γεωπολιτική τους σημασία για την Αίγυπτο, καθώς θα την καταστήσει στρατηγικό εταίρο της Ευρώπης. Όμως η Ευρώπη δεν έκρυψε το γεγονός ότι βλέπει την Αίγυπτο ως πηγή πράσινης ενέργειας και οι δυνατότητες συνεργασίας σε αυτόν τον τομέα μαζί με τη μετανάστευση αποτελούν την κύρια ατζέντα των Ευρωπαίων ηγετών με την πολιτική ηγεσία του Καΐρου.
Σύνδεση με την Αίγυπτο
Ωστόσο, η κινητικότητα είναι έντονη και από την πλευρά των επιχειρήσεων για το έργο «GREGY». Η Elica, με τη βοήθεια των συμβούλων της, ετοιμάζει επί του παρόντος τεκμηρίωση διαγωνισμού για προσφορές που ανατέθηκαν για την εκπόνηση τελικών τεχνικών και περιβαλλοντικών μελετών και τον καθορισμό της διαδρομής των υποβρυχίων καλωδίων. Η ολοκλήρωση της έρευνας είναι κρίσιμη για τη συγχρηματοδότηση του έργου από τη CEF, για την οποία η εταιρεία θα υποβάλει αίτηση τον Απρίλιο.
Παράλληλα, ο κ Δημήτρης Κοπελούζος έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία για τη μέτρηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος στις βαλκανικές χώρες, οι οποίες χρειάζονται σημαντική παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για να «πρασινίσουν» το ηλεκτρικό τους σύστημα, το οποίο εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα. Την εβδομάδα 22-28 Φεβρουαρίου, ο Δημήτρης Κοπελούζους, συνοδευόμενος από συναδέλφους του, επισκέφθηκε τη Σόφια, το Βουκουρέστι και το Βελιγράδι, όπου είχε συναντήσεις με τους υπουργούς Ενέργειας τριών βαλκανικών χωρών.
Κατά τη διάρκεια των δύο ημερών, 26 και 27 Φεβρουαρίου, ο Δημήτρης Κοπελούζος ταξίδεψε και στην Ιταλία, όπου την πρώτη μέρα συναντήθηκε με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ματέο Σαλβίνι και τη δεύτερη ημέρα επισκέφθηκε την ιταλική εταιρεία Enel, με την οποία είχε συνεργαστεί στο παρελθόν στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα.
Στις συναντήσεις, π.χ μετακίνηση στο “Κ” Οι κύκλοι του ομίλου Κοπελούζου βρήκαν μεγάλο ενδιαφέρον για εταιρείες και κεφάλαια ηλεκτρικής ενέργειας για τη συμμετοχή όχι μόνο στη σύνδεση, αλλά και σε ολόκληρο το έργο, το οποίο περιλαμβάνει επίσης εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας 9,5 GW στην Αίγυπτο. Για τη χρηματοδότηση αυτών των έργων, είναι απαραίτητη η σύναψη PPA (μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας) και οι δυνητικοί αποδέκτες της παραγόμενης ενέργειας βρίσκονται στην Ευρώπη.
Το έργο «GREGY», σύμφωνα με την ενημέρωση που έκανε στον κύκλο επαφών που είχε τις προηγούμενες μέρες, μπορεί να τους παρέχει φθηνή, πράσινη ενέργεια από την Αίγυπτο στην Ελλάδα. Το έργο GREGY, που εκτιμάται ότι κοστίζει 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ, είναι ένα υποθαλάσσιο καλώδιο μήκους 940 χιλιομέτρων που θα συνδέει την περιοχή El Shalom της Αιγύπτου με τη Νέα Μάκρη στην Αττική και θα μπορεί να μεταδίδει 3 GW ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταϊκά και 9,5 GW από αιολικά πάρκα. στην Αίγυπτο.
Η Λευκωσία είναι το «κλειδί» της ενεργειακής γέφυρας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ
Η εμβληματική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, το Great Sea Interconnector, όπως μετονομάστηκε μετά την «αποκατάστασή» του μετά την ανάδειξη του ΑΔΜΗΕ ως φορέα υλοποίησης και φορέα υλοποίησης του έργου, βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο για τη διασφάλιση της πλήρους χρηματοδότησής του. Το έργο και συγκεκριμένα το τμήμα της διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου που βρίσκεται σε πιο προχωρημένο στάδιο και του οποίου ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 1,9 δισεκατομμύρια ευρώ, έχει λάβει οικονομική στήριξη από την ΕΕ από το 2022. για το ποσό των 658 εκατ. ευρώ.
Το «κλειδί» για την περαιτέρω χρηματοδότησή του από την ΕΤΕπ και τις ιδιωτικές τράπεζες βρίσκεται πλέον στα χέρια της Κύπρου. Με απόφαση της κυβέρνησης, η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμεύτηκε για μετοχική συμμετοχή στο έργο με ποσό έως 100 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανασυγκρότησης και Ανθεκτικότητας Κύπρου. Ωστόσο, αυτή η κυβερνητική απόφαση περιέχει και έναν «αστερίσκο», που αποτελεί εμπόδιο τόσο στη χρηματοδότηση του έργου όσο και στην οριστικοποίηση του μετοχικού σχήματος, παρά το μεγάλο ενδιαφέρον για συμμετοχή μεγάλων κεφαλαίων. Αυτός ο «αστερίσκος» σημαίνει ότι η τελική απόφαση για τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στο έργο θα ληφθεί μετά από νέα μελέτη για τη βιωσιμότητά του, η οποία ωστόσο θα θέσει το έργο εκτός των δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων.
Η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ μετέβη στην Κύπρο πριν από δέκα ημέρες, όπου σε συνάντηση με τον κ Υπουργός Οικονομικών κ. Αυγερινός ζήτησε την επίσπευση των διαδικασιών υλοποίησης της κυβερνητικής απόφασης, εξηγώντας ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει ήδη δαπανήσει πάνω από 150 εκατ. δολάρια για το έργο και αναμένει τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στη συνέχισή του. Εξήγησε επίσης πόσο απαραίτητη είναι αυτή η συμμετοχή για τη χρηματοδότηση του έργου από την ΕΤΕπ, καθώς και για την είσοδο επενδυτών στο κεφαλαιακό πρόγραμμα για την υλοποίησή του. «Πρόθεσή μας είναι να συμμετάσχουμε, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις που έχουμε θέσει ως υπουργικό συμβούλιο», είπε ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών μετά από επαφές με τον ΑΔΜΗΕ. «Πρόκειται για ένα μεγάλο, πολύ ακριβό έργο και πρέπει να εξετάσουμε όλες τις παραμέτρους και το οικονομικό κόστος, καθώς και τους κινδύνους που μπορεί να αναληφθούν, ώστε η κυβέρνηση να πάρει την τελική απόφαση», πρόσθεσε.
Ο κ. Αυγερινός ανέφερε εμμέσως πλην σαφώς την επιφυλακτικότητα της Λευκωσίας ως προς τη συμμετοχή κεφαλαίων στο έργο, γεγονός που εγείρει εύλογα ερωτήματα για τον λόγο, αφού η Κύπρος είναι ο άμεσος δικαιούχος της υλοποίησής του. Η διασύνδεση με την Ελλάδα θα τερματίσει την ενεργειακή της απομόνωση από το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Ορισμένοι αποδίδουν επίσης αυτή την απροθυμία σε επιχειρηματικά συμφέροντα που απειλούνται από τις ενεργειακές διασυνδέσεις, όπως η βιομηχανία πετρελαίου και οι παραγωγοί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ενώσεις παραγωγών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν μάλιστα αντιταχθεί δημόσια στο έργο, υποστηρίζοντας ότι η φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια που θα παρέχεται στο κυπριακό σύστημα μέσω καλωδίου θα μειώσει την απόδοση των επενδύσεων που έχουν κάνει ή σχεδιάζουν να κάνουν. Η Κύπρος κατέχει επίσης το κλειδί για την οριστικοποίηση της μετοχικής δομής του Great Sea Interconnector.
Ορισμένοι συνδέουν επίσης την επιφυλακτικότητα της Κύπρου με επιχειρηματικά συμφέροντα που απειλούνται από τις ενεργειακές διασυνδέσεις.
Με πρωτοβουλία και μετά από μια σειρά επαφών με τον ADMIE, το ταμείο TAQA του Abu Dhabi και το Ισραηλινό ταμείο Aluma, καθώς και το αμερικανικό κρατικό ταμείο ανάπτυξης DFC και αρκετοί άλλοι, εκδήλωσαν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στο έργο. Μάλιστα, η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη που ο ΑΔΜΗΕ εξετάζει και την περίπτωση επιλογής επενδυτών μέσω κάποιου είδους ανταγωνιστικής διαδικασίας. Ωστόσο, τα επενδυτικά κεφάλαια δεν θα λάβουν τελικές επενδυτικές αποφάσεις εάν δεν δουν ότι ο κύριος δικαιούχος του έργου το υποστηρίζει με μετοχές και οικονομική υποστήριξη από την ΕΤΕπ.
Ο ΑΔΜΗΕ ξεκίνησε μια σειρά τεχνικών συνομιλιών με την ΕΤΕπ για να επανεκτιμήσει τη χρηματοδότηση του έργου ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ που απέρριψε κατά την περίοδο Τζακίδη, υπό το φως των νέων δεδομένων που διαπιστώθηκαν. Η μελέτη στην οποία η ΕΤΕπ στήριξε την απόρριψή της εκείνη την εποχή περιείχε μια σειρά από εσφαλμένες υποθέσεις, όπως το ποσό της πραγματικής δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα εγκαταστήσει η Κύπρος στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ενέργειας και Κλίματος (NECP) και τη χωρητικότητα του καλωδίου, ενώ Ταυτόχρονα διαταράχθηκε η αξιοπιστία του τότε υλοποιητή (EuroAsia Interconnector ) γιατί δεν μπόρεσε να εκπληρώσει τις συμβατικές του υποχρεώσεις προς τη Nexans, η οποία ανέλαβε την κατασκευή του καλωδίου και φυσικά παρείχε τραπεζική χρηματοδότηση.
Από τον περασμένο Οκτώβριο, όταν ο ΑΔΜΗΕ ανέλαβε τον ρόλο του φορέα υλοποίησης, το αρνητικό αυτό σενάριο έχει αντιστραφεί. Καταβλήθηκε δόση 50 εκατ. ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια και η Nexans ξεκίνησε την κατασκευή του καλωδίου.
Στο άμεσο μέλλον, ο ΑΔΜΗΕ πρόκειται να υπογράψει συμφωνία με τη Siemens για την τελική μελέτη κατασκευής σταθμού μετατροπής (converter), η οποία καλείται να υπογράψει την τελική συμφωνία για την παραχώρηση του έργου στο τέλος του 2024 και στην αρχή. του 2025. Ο ΑΔΜΗΕ είναι αισιόδοξος για τη χρηματοδότηση της ΕΤΕπ, αλλά και για τη συνολική πορεία του έργου.