Γεννήθηκα στην Αθήνα και οι γονείς και οι παππούδες του ήταν Αναφιώτες, γεωργοί που καλλιεργούσαν σιτηρά, κηπουρούσαν και κοπάδια γιδοπρόβατα, και χτίστες που πήγαιναν στην Αθήνα το καλοκαίρι για να χτίσουν. Από παιδί ερχόμασταν εδώ όλο το καλοκαίρι, λαχταρώντας τη θάλασσα, για ελευθερία, για παιχνίδι στην άμμο, για φαγητά ψημένα με ξύλα στη μικρή σόμπα που είχε η γιαγιά μου στο σπίτι. Πρέπει να έπιασα περίπου 300-400 μόνιμους κατοίκους και τώρα θα είμαστε 150… Η απογραφή βέβαια λέει 400. Το DNA μας είναι Κρητικό. Το νησί κάποια στιγμή εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του. Κάποιοι πειρατές, μερικές πέρδικες – είχε πάρα πολλές πέρδικες και κατέστρεψαν τα σιτηρά και ανάγκασαν τους κατοίκους να φύγουν. Και μετά όσοι ήρθαν ήταν Κρητικοί, όπως σε όλες τις μικρές Κυκλάδες. Και γι' αυτό έχουμε πολλά κοινά με τους Κρητικούς.
 |  |
Karper από ξηρούς βράχους
Τότε όλα τα σπίτια του νησιού είχαν δικό τους γουρούνι και τα λουκάνικα φτιάχνονταν από πατσά και ξύδι, ψείρες, που στην Ανάφη λέγονται πέρδικες, σύγλινα, ζωνάρια, πουράκια. Στεγνώσαμε στον αέρα τα λουκάνικα. Και μετά τα διχαλώναμε και τα ψήσαμε σε φωτιά που ανάψαμε σε ένα βαμβάκι με οινόπνευμα σε μια μικρή κατσαρόλα. Δεν φάγαμε ψητό μοσχάρι στο σπίτι, ήταν παλιότερο πιάτο. Αλλά μου το περιέγραψαν οι γιαγιάδες εδώ στο νησί. Επίσης δεν παράγεται πλέον μπαλώτια (ζυμαρικά). Είχαμε και καλά τυριά όπως το ξιαλίσιο, το τυρί που φτιάχναμε από το ξιάλι, που είναι ένα φρέσκο τυρί όπως η ξινομυζήθρα, που γίνεται όταν τελειώσει το γάλα και ξινίσει. Βγαίνει Ιούλιο και Αύγουστο, αλλά λίγοι το παράγουν πια. Το Αναφιώτικο κανονικό τυρί είναι ένα είδος μη παστεριωμένου τυριού. Εδώ έχουμε μόνο κατσίκες. Είχαμε πρόβατα και λίγες αγελάδες, είχαμε και άγρια κουνέλια, αλλά τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια εξαφανίστηκαν. Κυνηγούσαν, θυμάμαι όταν ήμουν μικρός. Πολλές πέρδικες, ορτύκια, μπεκάτσες. Τώρα έχουν γίνει πολύ σπάνιοι, και κυνηγοί και φυσικά κυνηγοί. Ωστόσο, το νησί έχει πολλούς μελισσοκόμους και είναι γεμάτο θυμάρι, άρα έχει περισσότερο θυμαρίσιο μέλι. Υπήρχαν εδώ αμυγδαλιές, από τις οποίες δεν έχουν μείνει πολλές, είχαμε και πολύ ντόπιο σουσάμι, που δεν υπάρχει πια, οπότε αυτά τα γεμιστά, τα δικά μας γλυκά σκαλτζούνια, δεν έχουν πια την ίδια γεύση. Πάντα είχαμε ελαιόλαδο στην Ανάφη και ελιές βρίσκουμε ακόμα στο νησί. Μικρό μέρος, αλλά υπήρχε κάτι σε αυτό.
 |  |
 |  |
Όταν ξεκίνησαν όλα
Σε ένα πάρτι γνώρισα τον σύζυγό μου Δημήτρη Καλογερόπουλο που είναι Τρίπολη. Δουλεύαμε και οι δύο στην Αθήνα, και το καλοκαίρι που ήρθαμε στην Ανάφη, μέναμε στο σπίτι μας στο Κλεισίδι. Και η Ανάφη σιγά σιγά, μετά τη δεκαετία του 1980, άρχισε να έχει μαζικούς τουρίστες που έμεναν στην παραλία κάτω από τις αλυκές. Μια φορά την εβδομάδα ερχόταν ένα πλοίο από τον Πειραιά, αλλά τότε δεν είχε λιμάνι και πηγαίναμε με καράβι. Το μαγαζί μας τότε ήταν καφενείο. Τηγανητό αυγό, ομελέτα, τοστ, ελληνικός καφές και φραπέ, αυτό είναι όλο. Δεν υπήρχε ούτε δρόμος, είχαμε ένα γάιδαρο που κουβαλούσε πράγματα από τη Χώρα.
Δούλευα στη φαρμακοβιομηχανία και δεν είχα καμία σχέση με αυτό το επάγγελμα. Με βόλευε λοιπόν να δουλέψω τρεις μήνες στην Ανάφη και να συνεισφέρω οικονομικά για να μένω το χειμώνα σπίτι και να φροντίζω τα παιδιά. Δεν λέω βέβαια ότι με ενδιέφερε, μου άρεσε και η κουζίνα. Έτσι γίναμε κι εμείς φίλοι, έρχονταν κάθε φορά, έμεναν περισσότερο και γίνονταν φίλοι μας. Σταδιακά ο σύζυγός μου άρχισε να μένει εδώ περισσότερο γιατί είχαμε περισσότερη δουλειά και η σεζόν άνοιξε και ήταν απασχολημένοι, οπότε έκανε θελήματα. Σταδιακά φτιάξαμε και δωμάτια [σ.σ.: ενοικιαζόμενα]. Το φαγητό γεννήθηκε από επιμονή. Είχε πολύ κόσμο και τα εστιατόρια δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις ανάγκες των τουριστών. Υπήρχαν μέρες που τηγάνιζα ομελέτες από το πρωί μέχρι το βράδυ. Δεν έβαλα δύο αυγά, αλλά έκοψα και τη ντομάτα και ζύμωσα το ψωμί. Έπειτα έβαλα στον φούρνο μικροκυμάτων ζυμαρικά με σάλτσα, τυρί, ντομάτα και πιπεριά και έγινε σαν πίτσα.
 |  |
«Στο παρελθόν, υπήρχαν αμυγδαλιές εδώ, αλλά δεν έχει μείνει πολύ, και είχαμε επίσης πολύ ντόπιο σουσάμι, που δεν μπορείς να το πάρεις καθόλου, οπότε τα γεμιστά δεν έχουν πια την ίδια γεύση».
Οι άλλοι μαγαζάτορες κατάλαβαν λάθος ότι σέρβιρα φαγητό, οπότε πήγα κι εγώ, πήρα άδεια να λειτουργήσω εστιατόριο και ξεκινήσαμε κανονικά. Μιας και τα κορίτσια μου είχαν μεγαλώσει στο μεταξύ, ταξίδευα και τον χειμώνα και δούλευα σε εστιατόρια στην Αθήνα και είχα ιδέες. Και ξαφνικά έφερα ρεβιθοκεφτέδες Ανάφη, κέικ και ό,τι άλλο έφτιαχνα μόνος μου, δεν είχα τίποτα παγωμένο. Πάντα είχα κατσίκια, αλλά δεν είχα μόνο τα παραδοσιακά, αυτό που μας ενδιέφερε ήταν να ταΐζουμε κόσμο. Τότε δεν υπήρχε ενδιαφέρον για την παράδοση. Δεν είχα δηλαδή παραδοσιακές συνταγές, απλώς χρησιμοποιούσα ντόπια υλικά. Οι παραλίες ήταν γεμάτες κατασκηνωτές και έπρεπε να προμηθευτούμε φτηνό φαγητό. Μετά γίναμε διάσημοι για τους κεφτέδες και τα ρεβυθοκεφτέδες μας, που πουλούσαν μαζικά. Κάθε εβδομάδα περιμέναμε φρέσκο κιμά από τη Σαντορίνη. Και με ρώτησαν ποια είναι η συνταγή, αλλά δεν την είχα, γιατί αν είχα περισσότερο δυόσμο από την κατσαρόλα, έβαζα δυόσμο, έβρισκα βασιλικό, πρόσθεσα βασιλικό ή είχα περισσέψει σκόρδο και πρόσθεσα. Έχω πρόβλημα με τους κανονισμούς. Και τώρα με ρωτάς, δεν ξέρω πώς να σου πω, γιατί τα κάνω όλα με το μάτι και εμπνέομαι μαγειρεύοντας.
 |  |
Ανάφη-Αθήνα 1-0
Όταν ο Δημήτρης άρχισε να μένει εδώ περισσότερο, αλλά πήγαινα σχολείο με τα παιδιά στην Αθήνα, μερικές φορές τα άφηνα μόνα τους και επέστρεφα για λίγες μέρες τον χειμώνα. Λοιπόν, μιας και η κόρη μου πήγε και στο κολέγιο, άρχισα να περνάω περισσότερο χρόνο στην Ανάφη και σιγά σιγά μένουμε μόνιμα, χειμώνα καλοκαίρι. Δεν θα επέστρεφα ποτέ στην Αθήνα. Ανησυχώ για την Αθήνα. Εδώ έχω ελευθερία, λείπω όλη μέρα, πηγαίνω όπου θέλω, όταν θέλω, δεν νιώθω ανασφάλεια, κοιμόμαστε με την πόρτα ανοιχτή, βγαίνουμε και τα αφήνουμε όλα ανοιχτά.
Το κακό είναι ότι έχουμε μόνο έναν χωριάτικο γιατρό και αν χρειαστείς κάτι, φεύγεις, πας Σαντορίνη, Κρήτη ή Αθήνα. Μόνο αυτό μπορεί να μας λείπει, ένας πιο εξειδικευμένος γιατρός. Υπάρχει πλοίο από τον Πειραιά δύο φορές το χειμώνα, και υπάρχει ένα πλοίο από τη Σαντορίνη, αλλά σταματά στα πέντε ή έξι μποφόρ, και είναι επίσης ένα τοπικό πλοίο που μας συνδέει δύο φορές την εβδομάδα με τη Σύρο και άλλα νησιά, αλλά ακόμα και αυτό μερικές φορές δεν έρχεται Δεν έχουμε κρεοπωλείο, αλλά παραγγέλνουμε από τη Σαντορίνη. Δεν ανησυχούμε όμως γιατί δεν τρώμε πολύ κρέας. Θα σκοτώσουμε δηλαδή μια κατσίκα από τον βοσκό και θα περάσουμε τρεις μήνες μαζί της, έχουμε τα δικά μας κοτόπουλα, δεν θέλουμε τίποτα άλλο.
Η ζωή στο νησί
Ξυπνάμε το πρωί, πίνουμε καφέ, ακούμε ειδήσεις στην τηλεόραση, μπαίνουμε στο Facebook και στο Instagram για να κοιτάξουμε γύρω μας και μετά πηγαίνουμε στο περιβόλι, ταΐζουμε τα κοτόπουλα και τα σκυλιά και φροντίζουμε τον κήπο. Κι αν είναι Νοέμβρης και βγει κρόκος μετά τη βροχή, θα πάμε στα βουνά, στη Χορεύτρα, στον Σταυρό, στον Άγιο Μάμα, να μαζέψουμε κρόκο. Θα επιστρέψουμε, θα καθαρίσουμε το σαφράν ή θα πάμε μέσα για ένα σνακ, ίσως πάμε να πάρουμε λαχανικά και αν ο καιρός είναι καλός, θα πάμε για μπάνιο. Λοιπόν, το βράδυ μπορούμε να πάμε ξανά μια βόλτα στην εξοχή, και μετά εδώ, τηλεόραση, λίγο Διαδίκτυο…
Κάθε Κυριακή ανάβουμε το φούρνο και ετοιμάζουμε όλο το μενού για την εβδομάδα: ψωμί, μπουρεκάκια, όσπρια, φασόλια, ρεβίθια, γκούλας με κατσίκι, οπότε έχουμε έτοιμο μενού για όλη την εβδομάδα. Την Κυριακή θα φάμε πρώτα το κέικ και μετά το κατσίκι που χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ψηθεί. Σχεδόν κάθε σπίτι στην Ανάφη έχει σόμπα, αλλά το πατρικό μας δεν είχε γιατί το σπίτι μας ήταν μικρό. Μεγάλοι φούρνοι τα φύλαγαν έξω, κυρίως για τους ξηρούς καρπούς, αλλά και για το μαγείρεμα, όπως τώρα που μένουμε στο Μόδι.
Τουρισμός και ξηρασία
Τα σκουπίδια είναι χαρακτηριστικό του τουρισμού εδώ. Οι επισκέπτες φέρνουν μαζί τους τα έθιμα μιας μεγαλούπολης, δεν πέφτουν στην παγίδα να πιστεύουν ότι πρέπει να διαχωρίσουν τα σκουπίδια, χρησιμοποιούν λιγότερο νερό γιατί δεν βρέχει πολύ συχνά εδώ, επειδή οι άνθρωποι έρχονται να χαλαρώσουν και δεν μην κάθεσαι και ανησυχείς. Ωστόσο, το νησί έχει καλό τουρισμό μέχρι στιγμής.
Δεν γνωρίζουμε ακόμη τις επιπτώσεις της ξηρασίας. Αλλά δεν ξέρω αν θα φτάσουμε στο τέλος, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει νερό, τι θα κάνουμε. Φυσικά, όλοι ξέρουμε ότι οι πηγές έχουν τελειώσει, οι στέρνες σύντομα θα στεγνώσουν, ότι τα πηγάδια που είναι η κύρια πηγή νερού έχουν χαλάσει πολύ, αλλά προς το παρόν όλοι αδιαφορούν και προσποιούνται ότι δεν συμβαίνει τίποτα.
