Ο Εκδόσεις EURASIA σε συνεργασία με Ίδρυμα Κωνσταντίνου Καραμανλήεξέδωσε συλλογικό τόμο «Καραμανλής: Η πολιτική ως δημιουργικότητα». βίβλος θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου στο Αμφιθέατρο της Εθνικής Πινακοθήκης του Μουσείου Αλέξανδρου Σούτσου στις 6:30 μ.μ.
Πρόκειται για ένα έργο που συλλέγει μαρτυρίες σχετικά με διάφορες πτυχές της λειτουργίας του και πολιτικές μαρτυρίες Κωνσταντίνος Καραμανλής, 25 χρόνια από τον θάνατό του, αλλά και 50 χρόνια από τη μεταπολίτευσηπου για πολλούς επισφραγίστηκε από τις δικές του επιλογές.
Η αξία αυτού του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι αυτοί είναι οι 25 συγγραφείς αυτού του συλλογικού τόμου μέσα από μια παράλληλη προσέγγιση των μαρτυριών ερευνητών του φαινομένου Καραμανλή δημιουργείται μια εικόνα του στίγματος που άφησε ο θάνατος του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Από τον ρόλο της στην έναρξη της μεταπολίτευσης και την τροχιά της Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία μέχρι την εξωτερική πολιτική (και, κυρίως, την ευρωπαϊκή επιλογή), αλλά και ενσωματώνοντας τις οικονομικές επιλογές τους, ο αναγνώστης μπορεί να χτίσει τη δική του εικόνα/να κάνει τη δική του εκτίμηση. Και αυτό παρά – εξομολογήθηκε – την καραμανική χροιά των περισσότερων συγγραφέων του τόμου. Χρήσιμο στην περίοδο που πάμε με αυτοεμφύτευση των πιο «εύκολων» προσεγγίσεων.
Πρώτη συνέντευξη στον Β. Βασιλείου
Η περίληψη του βιβλίου περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: Πολύτιμη συνέντευξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή στη Βάσο Βασιλείου, τον θρυλικό ΒΑΣ.ΒΑΣ «Βραδίνη», που διετέλεσε και υφυπουργός Πολιτισμού στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας το 1974-75. Η συνέντευξη αυτή δεν έχει δημοσιευθεί στα αρχεία του Ιδρύματος Καραμανλή και φωτίζει πολλές πτυχές της εικόνας του Καραμανλή.
Στη συνέντευξη αυτή που κυκλοφόρησε μετά από 40 χρόνια, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αναφέρθηκε σε κρίσιμα αποσπάσματα από την προδικτατορική πολιτική περίοδο. Θεωρούνταν μέλος της κυβέρνησης Μεταξά; Όχι, αλλά του προτάθηκε (του Μανιαδάκη) η Υποδιοίκηση της Αγροτικής Τράπεζας – αρνήθηκε. Επιπλέον, ο Μεταξάς «έκανε καλή δουλειά, αλλά την έκανε με δικτατορικές μεθόδους» στα οικονομικά. Αρνήθηκε ο Γεώργιος Παπανδρέου να δώσει στο ΕΑΜ πολιτικό καθεστώς κατά την Απελευθέρωση; «Συμφωνήσαμε σε αυτό και μάλιστα προσέφερε». Πώς έγινε που το 1958 πήρε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης; «Ήταν μια χαοτική κατάσταση[…] Ήμουν επιτυχημένος πάστορας και ο συναγερμός σταμάτησε εντελώς […]. Τέτοια επιλογή [του Βασιλέως] χιλιάδες τηλεγραφήματα έγκρισης του απέδειξαν ότι είχε δίκιο […] και όταν πήγα στο κοινοβούλιο, έλαβα 200 ψήφους από 279 παρόντες, και στις επόμενες εκλογές έλαβα το 48% των ψήφων». Αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα επί δικτατορίας (των συνταγματαρχών); «Δεν είχα σκοπό να το κάνω, αλλά μου έγιναν προτάσεις από πολλούς συναδέλφους που ήταν της άποψης ότι θα πέσει η Χούντα, θα βγει ο κόσμος στα πεζοδρόμια κ.λπ. […]. Τους είπα ότι ήταν αφελείς».
Μεταπολίτευση και «ελληνικό θαύμα»
Το κύριο μέρος αυτής της συλλογικής εργασίας πραγματεύεται λεπτομερώς τη μεταπολίτευση και ο Prokopis Pavlopoulos et Sp. Ο Βλαχόπουλος ανακαλύπτει το νήμα της συνταγματικής ιστορίας του «τους» Καραμανλή.
Παρατηρώντας πώς το «ελληνικό θαύμα» της μετάβασης στη δημοκρατία, χαρακτηριστικό των επόμενων γεγονότων για την 50ή επέτειο της μεταπολίτευσης, αποδόθηκε λίγο πολύ στη στάση Καραμανλή από όλα τα κόμματα, μετατράπηκε σε ανάγνωση Κοινοβουλευτική Δημοκρατία ως Ισορροπία Αρμοδιότητες Προέδρου/Πρωθυπουργού και σε κομματικό σύστημα New Balance, που υπήρχε μέχρι τις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, με λεπτότητα, αλλά όχι χωρίς κριτική στάση, Κ. Αρβανιτόπουλος, Mrówka. Μακρυδημήτρης, Κ. Μπότσιου και Ευάνθη Χατζηβασιλείου.
Η διχοτόμηση Εξωτερικής Πολιτικής/Ευρωπαϊκής Πολιτικής είναι χαρακτηριστική στο ότι ο συλλογικός τόμος την αντιμετωπίζει σε δύο διαφορετικές ενότητες – και ενώ στο ευρωπαϊκό κατεστημένο του Καραμανλή ήταν ξεκάθαρο από την αρχή ότι (η προσέγγιση του Κ. Λάβδα το τονίζει ήδη αυτό) ήταν μέρος ενός ευρύτερου ευρώ. -Ατλαντική προσέγγιση, στην οποία «ο εξευρωπαϊσμός θεωρείται ως μια εγγενώς διαδραστική διαδικασία». Καθώς η Ελλάδα βρέθηκε – στα χρόνια της Χούντας και στη συνέχεια της απόφασης να ενταχθεί υποψήφια στην αναπτυσσόμενη ΕΟΚ – «στο σταυροδρόμι της ευρωπαϊκής ανάπτυξης», όπως αναλύει η Ειρήνη Καραμούζη, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι στην περίπτωση της Ελλάδας η ολοκλήρωση πήρε ένα οιονεί ιδεολογικό περιεχόμενο: Ο Α. Αγγέλου μιλά για τη «διαρκή δύναμη των ιδεών».
Κυρίως στην εξωτερική πολιτική, αξίζει να δοθεί προσοχή στην παρατήρηση του Σπ. Οικονομίδης (από το LSE) ότι «για τον Κ. Καραμανλή εξωτερική πολιτική δεν ήταν απαραίτητα ένας χωριστός τομέας πολιτικήςκαι τελειώνοντας με το ερώτημα αν «η εξωτερική πολιτική μπορεί να υπαγορευτεί από έναν ηγέτη/κρατικό ή αν εξαρτάται πρωτίστως από τις «ιδιοτροπίες» του διεθνούς συστήματος μιας δεδομένης εποχής». Ωστόσο, στον τομέα αυτό -κυρίως στην εξωτερική πολιτική- είναι χαρακτηριστικό ότι ο συνολικός όγκος συγκεντρώνεται/περιορίζεται στην Κύπρο και τη Μέση Ανατολή, ενώ Η «υψηλή στρατηγική» του Καραμανλή. Αντίθετα, επαναφέρει τη συζήτηση στην ευρωπαϊκή επιλογή.
«Ανήκουμε στη Δύση»
Ώστε να μοιάζει λίγο με απόηχο του Καραμανλικού «ανήκουμε στη Δύση» ανάλυση του Ι. Χάλκου (από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο) ότι «στην προσέγγιση του Καραμανλή, μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα δεν μπορούσε παρά να επωφεληθεί από την τάξη στο διεθνές σύστημα, γιατί τα – συχνά υπαρξιακά – προβλήματά της δεν μπορούσαν να λυθούν εκτός του πλαισίου το πολιτικό παιχνίδι των μεγάλων δυνάμεων».
Το πιο ολοκληρωμένο κομμάτι αυτής της συλλογικής δουλειάς στην πορεία του Κωνσταντίνου Καραμανλή είναι το κομμάτι που είναι αφιερωμένο στην οικονομία. Ίσως γιατί εδώ, αν και υπήρχαν σημαντικές διαφορές νοοτροπίας και «ανάγνωσης» της οικονομικής πολιτικής, η αντίθεση της καραμανλικής επιλογής με τις μετέπειτα αρχές της Ένωσης Κέντρου και το ΠΑΣΟΚ περιορίστηκε σε πολιτικό εργαλείο με διαχρονικό χαρακτήρα. Αυτό το εργαλείο δεν είχε καλή απόδοση στις δημοσκοπήσεις, αλλά έχει ακόμα χώρο να επιδείξει δημιουργώντας έναν μύθο σταθερότητας.
Η ανάπτυξη της διαδρομής Καραμανλή στην οικονομία περιλαμβάνει στιγμιότυπα εκλογών για την Ασφάλιση ήδη από τη δεκαετία του 1950, αναφορά στον σχεδιασμό «πυρηνικής επιλογής» για τον Νικόλαο Μάρτη και τη ΔΕΗ και τον Μποδοσάκη για έρευνα ουρανίου (Αχ. Χεκίμογλου). Τέλος, αναφορά στην πολιτική ακινήτων (Μ. Σαμπατακάκη).
Ωστόσο, στο επίκεντρο της ανάλυσης οικονομικής πολιτικής του Κ. Καραμανλή, ο Γιώργος Αλογοσκούφης κάνει μια επισκόπηση της εξέλιξης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ καθώς και του πληθωρισμού την περίοδο πριν από τη δικτατορία, αλλά με μεγάλη επιφυλακτικότητα όσον αφορά την περίοδο μετά τη δικτατορία με τις αποικιακές εκλογές. , ενώ ο Σωτήρης Ριζάς κάνει λόγο για «άλυτα ζητήματα» της στρατηγικής ανάπτυξης της δεύτερης περιόδου της διακυβέρνησης Καραμανλή, καθώς η μεταπολίτευση «είναι περισσότερο αφοσιωμένη σε πολιτικά ζητήματα των θεσμών της Ελλάδας και στον διεθνή προσανατολισμό, [με θέματα οικονομίας] ανοιχτό στη δεκαετία του '80».
Βιομηχανική πολιτική
Η Ελένη Λούρη πραγματεύεται τις διαφορές μεταξύ της προδικτατορικής και της μεταπολίτευσης στην αναζήτηση της βιομηχανικής πολιτικής και ο Καραμανλής ασχολείται με τις λεπτομέρειες των επενδύσεων στην πρώτη περίοδο. «για χάρη της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου και της εξάλειψης της ακραίας φτώχειας» και με πρωταγωνιστικό ρόλο την εκβιομηχάνιση, ενώ τη δεύτερη περίοδο η άποψη είναι πιο αποστασιοποιημένη και εστιάζει στην ενσωμάτωση της Ελλάδας στην ΕΟΚ «ως ανεπτυγμένης χώρας» – και αυτό σε μια περίοδο που ο κλάδος περνούσε μια φάση παρακμής. …
Ωστόσο, αυτό που ίσως πιάνει περισσότερο τον παλμό του Κωνσταντίνου Καραμανλή για την οικονομία είναι αυτό που παρουσιάζει ο Μιχάλης Ψαλιδόπουλος οικονομική φιλοσοφία της κυβέρνησης Καραμανλή.
Ο τόμος περιλαμβάνει επίσης τη μαρτυρία του Μίκη Θεοδωράκη για την «τόσο συγκεκριμένη αλλά συναρπαστική σχέση» του με τον Κ. Καραμανλή (στην ομιλία του βγαλμένη από το Αρχείο Καραμανλή), καθώς και αναφορά στο Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών και τις φιλοδοξίες του διεθνούς/ Ευρωπαϊκή ακτινοβολία Ανδρέας Γκόφα – Αντιγόνη Ποιμενίδου.
