Έχει γίνει πλέον μια βάρβαρη ρουτίνα, μια καθημερινή ζωή καταστροφής. Κάθε βράδυ, λίγο πριν ή μετά τα μεσάνυχτα, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν προειδοποίηση προς τον ισραηλινό στρατό να εκκενώσει τις γειτονιές στα νότια προάστια της πρωτεύουσας. Μια ώρα αργότερα γίνεται το σφυροκόπημα. Κάθε μέρα χειροτερεύει και οι εκρήξεις γίνονται πιο έντονες. Ο μαύρος καπνός που «ανεβαίνει» στη συνέχεια δίνει μακριά την τοποθεσία της πρόσκρουσης, η συντριπτική πλειονότητά του στο νότιο προάστιο της Dahiyeh, το προπύργιο της Χεζμπολάχ στη Βηρυτό. Τη στιγμή της σύνταξης, το πιο σκληρό πλήγμα ήρθε τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, μια εβδομάδα μετά τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα. Κτίρια σε όλη την πόλη ταρακουνήθηκαν από αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς. Το ζευγάρι στο δωμάτιο δίπλα στο δικό μου πήδηξε στο μπαλκόνι. Κάθε βράδυ κοιτάμε μαζί μια καταστροφή που είναι 10 χιλιόμετρα μακριά μας, τόσο κοντά και όμως τόσο μακριά. Η οικογένεια έχει εγκαταλείψει το σπίτι της, που βρίσκεται κοντά στην περιοχή που ελέγχεται από τη Χεζμπολάχ, εδώ και αρκετές ημέρες και μένει σε ξενοδοχείο. «Θα μείνουμε εδώ μέχρι να μπορέσουμε να φύγουμε», εξηγεί η μητέρα. Τα παιδιά τους ανησυχούν για την έκρηξη, αλλά ποτέ δεν τρομοκρατούνται. «Τους λέω την αλήθεια. Πρέπει να ξέρουν. Τώρα είναι 11 ετών», λέει, εκφράζοντας την ελπίδα ότι σύντομα θα ξεχάσει την καταστροφή και θα βρεθεί με την αδερφή και τα ανίψια του στο Ντουμπάι. Ο σύζυγός της σχολιάζει ότι αυτός ο πόλεμος είναι χειρότερος από αυτόν του 2006. «Είναι η πρώτη φορά που μας απολύουν».
Μη επουλωμένες πληγές
Μετά τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα, η γοητευτική πρωτεύουσα του Λιβάνου, που επαινείται από ποιητές και συγγραφείς, εμφανίζεται όλο και πιο επικίνδυνη. Πολλοί που είχαν την ευκαιρία το εγκατέλειψαν, καταφεύγοντας σε κοντινά ορεινά χωριά ή στο εξωτερικό. Σε έναν εντυπωσιακό παραλιακό δρόμο, εκτοπισμένοι από το νότο έστησαν αυτοσχέδιες σκηνές. Οι πληγές των προηγούμενων πολέμων είναι ακόμα ορατές στους δρόμους της. Τα κατεστραμμένα κτίρια είναι μια συνεχής υπενθύμιση της καταστροφής που προκλήθηκε από τον πόλεμο. Νέες πληγές ανοίγονται τις τελευταίες δέκα μέρες. Η Maroua άνοιξε το φαρμακείο της πριν από δύο χρόνια στη συνοικία Kola, μια περιοχή που πήρε το όνομά της από το εργοστάσιο Coca-Cola που βρίσκεται εκεί. «Ήταν μια ασφαλής γειτονιά. Τώρα δεν νιώθουμε ασφαλείς πουθενά», είπε λίγες ώρες μετά το χειρουργικό χτύπημα του Ισραήλ στον όροφο μιας γειτονικής πολυκατοικίας. Τα συντρίμμια από την έκρηξη σκορπίστηκαν παντού, συνθλίβοντας αυτοκίνητα που ήταν παρκαρισμένα από κάτω. Η περιοχή ήταν γεμάτη με σπασμένα γυαλιά και αντικείμενα πεταμένα από ένα κατεστραμμένο γραφείο: φάκελοι με το λογότυπο της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, βιβλία με φωτογραφίες του Τσε Γκεβάρα, αντίγραφα του Κορανίου και σημειώσεις που αναλύουν την πολιτική της Μέσης Ανατολής.
Έχοντας ζήσει όλη τους τη ζωή μέσα από πόλεμο και κρίση, οι κάτοικοι της Βηρυτού ξέρουν πώς να παραμείνουν ήρεμοι. Στις συζητήσεις μας ισχυρίζονται ότι μπορούν πλέον να αναγνωρίσουν μια βόμβα από τον ήχο της. Αλλά δεν αντέχουν άλλο. «Χάλας», μας λένε, κουνώντας τα χέρια τους, που σημαίνει «αρκετά». «Ζούμε και εργαζόμαστε κάτω από βόμβες από τη γέννησή μας. Πόσο ακόμα; – μου είπε η γυναίκα δείχνοντας τον ουρανό προς τη νοητή κατεύθυνση του drone που πετούσε ασταμάτητα πάνω από τα κεφάλια μας όλες αυτές τις μέρες. Μου δείχνει τα παράθυρα στους τοίχους του σπιτιού του. «Ξέχασα πόσες φορές έπαθαν ζημιά και τα φτιάξαμε. Αυτή ήταν η πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Η χειρότερη καταστροφή συνέβη με την έκρηξη του λιμανιού (το 2020)». Κατά τη διάρκεια του πολέμου με το Ισραήλ το 2006, η γειτονιά της στην Αρμενική Συνοικία δεν χτυπήθηκε. Είναι επίσης πολύ δύσκολο να χτυπήσεις σε αυτόν τον πόλεμο. Ανάλογα με το πού ζείτε στη Βηρυτό, βιώνετε και μια διαφορετική πτυχή του πολέμου. Ενώ οι βόμβες ανοίγουν κρατήρες στο έδαφος στο νότιο προάστιο Dahiye, η Asrafiyeh – μια κυρίως χριστιανική συνοικία – παραμένει ήρεμη.
“Μόνος μόνος”
Ο Αντώνης, από την πρωτεύουσα του Λιβάνου, αποφάσισε να επιστρέψει στη χώρα λίγο πριν ξεκινήσει ο πόλεμος. Ζει στον Καναδά για 13 χρόνια και εργάζεται ως διευθυντής ανθρώπινου δυναμικού. Η λαχτάρα για την πόλη και την οικογένεια ήταν αφόρητη. «Γύρισα χωρίς να βρω δουλειά. Λόγω του πολέμου, όλα σταμάτησαν». Ο Άντονι επισκέπτεται την κοινοτική κουζίνα κάθε μέρα και βοηθά εθελοντικά να προετοιμάσει γεύματα για χιλιάδες εκτοπισμένους. «Το κράτος δεν κάνει τίποτα. Μόνο οι οργανισμοί βοηθούν τους ανθρώπους». Η αλληλεγγύη των πολιτών του Λιβάνου μέχρι στιγμής έχει δώσει το ψέμα στους πρώιμους φόβους για αναζωπύρωση της εμφύλιας σύγκρουσης. Κάτοικοι άλλων αιρέσεων λένε ότι ανησυχούν όταν οι εκτοπισμένοι σιίτες φτάνουν μαζικά στις γειτονιές τους για να βρουν ασφαλές καταφύγιο, φοβούμενοι ότι κάποιος από αυτούς θα γίνει στόχος. Προς το παρόν, όμως, κερδίζει η ενότητα και η ανάγκη να ενωθούμε με τον αιώνιο εχθρό. Ο Άντονι πιστεύει ότι εδώ βρίσκεται το «κλειδί» για το μέλλον της χώρας. «Οι θρησκευτικοί ηγέτες δίχασαν το έθνος. Άλλοι τους αγάπησαν, άλλοι τους μισούσαν. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να σκεφτούμε όπως οι Λιβανέζοι».
Κεντρική φωτογραφία: Αλεξία Καλαϊτζή στα νότια προάστια της Βηρυτού, Dahiye, ένα παραδοσιακό προπύργιο της Χεζμπολάχ. Πίσω της βρίσκονται τα ερείπια ενός κτιρίου που ισοπεδώθηκε μετά την ισραηλινή επίθεση.
