Συγγραφέας: Ηλίας Παπαθεοδώρου
Η αναμενόμενη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από τη Moody's τελικά δεν υλοποιήθηκε. Η Ελλάδα θα παραμείνει ένα βήμα κάτω από την επιθυμητή βαθμολογία «επενδυτικού βαθμού», ανοίγοντας την πόρτα σε κεφάλαια που δεν επενδύουν σε ομόλογα οικονομιών μη επενδυτικού βαθμού.
Τι παρατήρησε και τι δεν αναβάθμισε η Moody's; Το υψηλό χρέος του ΑΕΠ μας, το υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, η ανάγκη αλλαγών στη δικαιοσύνη και την οικονομία που βασίζονται κυρίως στους τομείς του τουρισμού (κυρίως των υπηρεσιών) και της ναυτιλίας, άρα πολύ επιρρεπείς σε κρίσεις.
Όμως οι κρίσεις δεν είναι πλέον αποκλειστικά οικονομικές. Ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης, τα τελευταία χρόνια καιρικά φαινόμενα αυξανόμενης έντασης και συχνότητας έχουν προκαλέσει πολλές φυσικές καταστροφές στη χώρα μας. Πλημμύρες, λειψυδρία, υψηλές θερμοκρασίες και πυρκαγιές έχουν δημιουργήσει μια εκρηκτική και μη βιώσιμη κατάσταση για την ελληνική οικονομία. Η ελληνική κυβέρνηση και όλοι μας πρέπει να καταλάβουμε ότι η ανθεκτικότητα της οικονομίας δεν καθορίζεται αυτή τη στιγμή αποκλειστικά από οικονομικά δεδομένα και ορισμένους οικονομικούς δείκτες. Καθορίζεται επίσης από την ικανότητά του να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, που πλήττει όλο το φάσμα της οικονομίας, από την πρωτογενή παραγωγή και τους αγρότες μέχρι την πιστοληπτική ικανότητα των επιχειρήσεων και την οικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών οργανισμών. Αυτό καθορίζεται από την αντοχή της υποδομής και την αντοχή της σε μελλοντικά καιρικά φαινόμενα, η ένταση των οποίων θα δοκιμάσει σοβαρά την ποιότητα και την αντοχή της κατασκευής τους. Καθορίζει το βαθμό στον οποίο ο τακτικός κρατικός προϋπολογισμός θα επιβαρύνεται κάθε χρόνο με την ανάγκη στήριξης της οικονομίας, των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών μετά από φυσικές καταστροφές. Αυτό εξαρτάται από το εάν η πρωτογενής παραγωγή απειλείται από ακραία καιρικά φαινόμενα χειμώνα και καλοκαίρι. Καμία οικονομία στον κόσμο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη συνεχιζόμενη καταστροφή των υποδομών και της πρωτογενούς παραγωγής όπως αυτό που ζήσαμε στη Θεσσαλία. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να αντέξει μια τέτοια απώλεια προσωπικής περιουσίας. Καμία κοινωνία δεν είναι σε θέση να διατηρήσει τη συνοχή της μπροστά σε μια μακροχρόνια κρίση, η οποία πλήττει πάντα πρώτους και περισσότερο τους πιο αδύναμους πολίτες.
Τι πρέπει να γίνει? Άμεσα ένα τολμηρό και οραματικό σχέδιο δημοσίων επενδύσεων για τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της οικονομίας. Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι μια μοναδική ευκαιρία. Πρέπει πρώτα να δώσουμε προτεραιότητα στις υποδομές και να διασφαλίσουμε τους κοινόχρηστους υδάτινους πόρους μας. Ζητήματα όπως η ικανότητα της χώρας να συλλέγει όμβρια ύδατα, η διαχείριση όλων των υδάτινων πόρων (δεν υπάρχει πλήρες εθνικό σχέδιο), η πλήρωση των υδροφορέων, ειδικά σε αγροτικές περιοχές, η θαλάσσια καταπάτηση υδροφορέων που καθιστούν το νερό ακατάλληλο για γεωργικούς ή πόσιμους σκοπούς και τη διανομή Το νερό υψηλής ποιότητας (που σχετίζεται επίσης με τη δημόσια υγεία) πρέπει να γίνει ζητήματα προτεραιότητας. Δεύτερον, έλεγχος της υποδομής ολόκληρης της χώρας ως προς την αντοχή της σε καιρικά φαινόμενα υψηλής έντασης και κατάρτιση σχεδίων αντιμετώπισης κρίσεων για ακραία φαινόμενα υψηλής συχνότητας. Τρίτον, χρηματοδοτικά εργαλεία που αυξάνουν την ανθεκτικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Η οικονομική ραχοκοκαλιά της Ελλάδας αποτελείται από πολύ μικρές και οικογενειακές επιχειρήσεις. Γνωρίζουμε ότι περίπου το 96% των ελληνικών επιχειρήσεων απασχολεί συνολικά έως και εννέα υπαλλήλους σε περίπου 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις. Τέλος, οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να στηρίξουν με επαρκή ποσά τους αγρότες με μικρά αγροτεμάχια, νεανική μικροεπιχειρηματικότητα και καινοτομία τουλάχιστον όσο μεγάλες εταιρείες που έχουν θετική ρευστότητα και μακροχρόνια παρουσία. Ένας ισχυρός και διαφοροποιημένος κλάδος των ΜΜΕ θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και τη σταθερότητα της ελληνικής οικονομίας.
Το 1992, ο Μπιλ Κλίντον κέρδισε τις εκλογές με το σύνθημα «η οικονομία, ηλίθιε». Σήμερα νομίζω ότι θα έλεγε «ρεζίλι, ανόητο». Τρεις δεκαετίες αργότερα, η μεγαλύτερη πρόκληση για την επιβίωση οποιασδήποτε οικονομίας είναι η ανθεκτικότητα και η βιωσιμότητα. Το δεύτερο σύνθημα από το 1992: «αλλαγή έναντι περισσότερων από το ίδιο» εξακολουθεί να ισχύει. Αν δεν αλλάξουμε το σύστημα που μας έφερε εδώ, η κατάσταση θα χειροτερέψει.
* Ο κ. Ηλίας Παπαθεοδώρου είναι επιχειρηματίας στον κλάδο της βιοτεχνολογίας – Εκπρόσωπος Τύπου «KOSMOS»
