Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος
Η ιστορία είναι παλιά, παραδοσιακή και πολύ αποτελεσματική γιατί ακόμα κι αν το θύμα προσέξει τη μέθοδο, είναι δύσκολο να αντιδράσει και να την αντιστρέψει.
Αποτελεσματική τεχνική των redliners και του Niccolò
Ας πάμε πίσω στη δεκαετία του 1980 και ας δούμε την παρακάτω εικόνα (λίγο πιο δραματοποιημένη). ένα σκοτεινό πρωινό του Αυγούστου στη μέση του χειμώνα, με βροχή και αέρα, ένας χάρτης κάποιας αστικής περιοχής, μιας σημαντικής περιφερειακής πρωτεύουσας, απλώνεται σε ένα γραφείο με γυάλινη επιφάνεια.
Ο τολμηρός κόκκινος μαρκαδόρος κυκλώνει κατά προσέγγιση την πόλη. Τι το ιδιαίτερο έχει αυτή η περιοχή; Είναι σχετικά έρημο από άποψη φωτός, έχει κακή συγκοινωνία, ειδικά μετά τη δύση του ηλίου, και οι κάτοικοί του δεν είναι ούτε ομοιογενείς ούτε συγκεντρωμένοι σε γειτονιές. Κατοικείται από νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, περιστασιακούς εργάτες, αλλοδαπούς και ξένους φοιτητές. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι νοικοκυρές και τα εμπορικά καταστήματα που λειτουργούν στο φως της ημέρας είναι μικρά λιανικά, ενώ σε ορισμένους ορόφους κακοσυντηρημένων ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων ξεφυτρώνουν γραφεία ανεξάρτητων μικροεπαγγελματιών. Οι ανεπαρκείς πόροι σαφώς μειώνονται!
Οι περισσότεροι κάτοικοι δεν γνωρίζουν αυτό το μέρος, αλλά το ζουν ωφέλιμα. Όταν δύει ο ήλιος, κυριαρχούν οι σκιές και ο ελάχιστος φωτισμός της πόλης και η έλλειψη ασφάλειας είναι εμφανής. Ως εκ τούτου, η αποκλεισμένη περιοχή προκαλεί φόβο και προσελκύει μικροαπατεώνες, αναδίδοντας τη μυρωδιά του εγκλήματος. Ίσως κάποιοι νόμιμοι και παράνομοι οίκοι ανοχής βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να επεκταθούν, όπου ένα άντρο ναρκωτικών είναι ένα άνετο και τέλειο μέρος στο μισοσκόταδο για να κρυφτείς από τους διώκτες ή από τον εαυτό σου.
Σε αυτό το διάστημα, το κόστος φαίνεται να μειώνεται και το ανεξίτηλο μελάνι μαρκαδόρου απλώς συμπληρώνει τον κύκλο. Τότε απαιτείται η απαιτούμενη και συστηματική συνέργεια με σταθερό κόστος συναλλαγής. Όσο μεγαλύτερη είναι η δέσμευση, τόσο ασφαλέστερες είναι οι προσδοκίες και το αποτέλεσμα. Άλλωστε, η διαπραγμάτευση μετοχών είναι πάντα επαρκής σε παρόμοιες περιπτώσεις γιατί το όφελος είναι εκθετικά μεγαλύτερο. Η συνέργεια απαιτεί κεφάλαια ακινήτων, δημοτικές και κυβερνητικές αρχές, μεσίτες, συμβολαιογράφους, διεφθαρμένους δημόσιους λειτουργούς, τον ενίοτε μεσολαβητικό ρόλο κάποιων θυμάτων και, φυσικά, ελίτ μελών του υποκόσμου που κάνουν διπλές συμφωνίες. Όλοι αυτοί οι συνεργάσιμοι και τελικώς ανταποκρινόμενοι κερδοσκόποι cui bono, ανυπόμονοι για να καθαρίσει η τελική ομίχλη, με αποζημίωση πολλαπλασιασμένη από την ευγενική συνεργασία του Τύπου, που θα αναδεικνύει συστηματικά την υποβάθμιση της περιοχής που σημειώνεται με τον κόκκινο μαρκαδόρο. Η διαφάνεια σχετίζεται με την ανοχή των αρχών και τη μείωση των κονδυλίων για ασφάλεια, ασφάλεια και εσκεμμένη άγνοια κατά τα άλλα προφανές έγκλημα που, ηθελημένα ή συμπτωματικά, βρίσκει μια βολική κρυψώνα στην κατακόρυφη υποβάθμιση της περιοχής. Όσοι λίγοι διαμαρτύρονται επειδή βλέπουν τεχνητή υποτίμηση ακούν τις φωνές τους να εξασθενούν και να σβήνουν. Όσοι υποψιάζονται μια παγίδα και δεν μπορούν να την πολεμήσουν σε καθημερινή βάση, αποσύρονται επίσης λόγω έλλειψης δύναμης και εξουσίας, και η εμπλοκή καμουφλάρει επαρκώς τις μουντζούρες από την κοινή γνώμη, η οποία με τη σειρά της διχάζεται λόγω ασύμμετρων πληροφοριών. Τελικά, η κραυγή τους μετατρέπεται τεχνητά σε απόηχο.
Η επόμενη φάση του σχεδίου είναι οι ιδιοκτήτες ακινήτων να μειώσουν το ενοίκιο για να ενθαρρύνουν και να πουλήσουν το ράφι αργά ή γρήγορα. Ο Τύπος είναι επίμονος, με ζήλο, βρίσκοντας συχνά την ευκαιρία να αναδείξει τη φτώχεια της περιοχής με αφορμή κάποιο αδίκημα ή έγκλημα που αποδίδεται στη γεωγραφία του τόπου και ποιοι είναι οι κάτοικοι. Τελικά, οι ενοικιαστές και οι ιδιοκτήτες εγκαταλείπουν και φεύγουν, παρόλο που πιστεύουν ότι η κατάσταση είναι άδικη και μπορεί να διορθωθεί ελάχιστα, κάτι που ονομάζεται μάστιγα.
Έτσι δημιουργήθηκε το φιλέτο, και οι περιουσίες του διακινούνται πλέον ελεύθερα. Η περιοχή εκσυγχρονίζεται στα χέρια άλλων ισχυρών μεγαλογαιοκτημόνων που έχουν όλους τους προηγούμενους συκοφάντες και διαβόλους ανεπιφύλακτους συμμάχους. Με αυτόν τον τρόπο, μια ελίτ περιοχή ακινήτων, εμπορικών κέντρων και κομψών χώρων διασκέδασης και πολυτελών γραφείων ωριμάζει και αναδύεται, αποφέροντας άφθονα και αυξανόμενα κέρδη. Ορισμένες φτωχογειτονιές χαρακτηρίζονται ως μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς. Το φτηνό έγκλημα ανήκει στο παρελθόν. Αντίθετα, το έγκλημα πολυτελείας είναι καμουφλαρισμένο και συμβάλλει σε ένα σκοτεινό περιθώριο κέρδους. Τα δημόσια ταμεία μαζί με τις ιδιωτικές επενδύσεις προστατεύουν δυναμικά τη νέα πόλη, οι τουριστικοί οδηγοί την ανακαλύπτουν με καθυστέρηση, χάρη στην οποία η μέχρι πρότινος κόκκινη περιοχή έχει μετατραπεί σε αναδυόμενη ευκαιρία και εμφανίζεται κάτι παραπάνω από «κανονική». Η ιδιοκτησία άλλαξε και το παλιό καταστρέφεται νοσταλγικά από μακριά!
«Μην προσπαθείς ποτέ να κερδίσεις με τη βία αυτό που μπορεί να κερδηθεί με πονηριά» – Niccolò Machiavelli.
Η προσαρμογή στην αλλαγή ήταν λύση ή στόχος; Έχουμε δει αυτό το σχέδιο αλλού;
Πάντα στο νότιο ημισφαίριο
Μια παρόμοια τεχνική ισχύει για διαρκή αγαθά και περιλαμβάνει την τεχνητή απόσβεση τους. Μια πολύ γνωστή και χρησιμοποιούμενη τεχνική στην οποία τα προϊόντα είναι σχεδιασμένα να χάνουν πρόωρα τις λειτουργικές τους ιδιότητες.
Για πολλές δεκαετίες, οι εκτυπωτές, οι συσκευές φωτισμού, οι φορητές μπαταρίες και τα αναλώσιμα έχουν προγραμματιστεί να γίνονται αναλώσιμα, χάνοντας τη φυσική τους κατάσταση κατά τη χρήση. Η προγραμματισμένη απαξίωση δίνει στον ιδιώτη παραγωγό έναν λόγο ύπαρξης, με όλα τα συναλλακτικά οφέλη που ρέουν σε αυτόν μέσω της κατανάλωσης και με πλήρη αδιαφορία για την αλόγιστη σπατάλη πόρων. και αυτό είναι «στρατηγική».
Πώς μπορείτε λοιπόν να χαράξετε μια κόκκινη γραμμή γύρω από ένα ίδρυμα;
Αλλά να επιτρέψουμε συνειδητά να παρενοχληθούμε από παθολογίες και να αρνηθούμε πεισματικά να προβούμε σε διορθωτικές ενέργειες με τη μορφή μεταρρυθμίσεων για το δημόσιο καλό, επικαλούμενοι πολιτικό κόστος. Επίσης αυτεπάγγελτα χρησιμοποιήστε το προεκλογικά προς όφελός σας, ορίστε ανίκανους διοικητές και αρχηγούς, ανεξάρτητα από την ανεπάρκεια και τις προθέσεις τους, αρκεί να έχουν το ανάλογο κομματικό ήθος. Προσλάβετε άσκοπα και παράλογα, δωρίστε σε υποστηρικτές ψηφοφόρους, επιδιώξτε τον νεποτισμό, αφήνοντας τον θεσμό του Ερμίου στα άπληστα χέρια υψηλόβαθμων, ακατάλληλων κομματικών στελεχών. Αφήνοντας αχρησιμοποίητους ιδίους πόρους επί σειρά δεκαετιών (βλ. περιουσιακά στοιχεία οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα – Βόρειο Ημισφαίριο – κυρίως μέχρι το 1990, αλλά και με επακόλουθη κακοδιαχείριση, παρά την κατάλληλη νομοθεσία), που οδήγησε στην ιδιωτική εκμετάλλευσή τους. Ταυτόχρονα, επιβολή αναθέσεων παραγγελιών, παρεξήγηση, και ανορθόδοξη χρήση της έννοιας του ακρωνύμιου «ΣΔΙΤ».
Αλλά πάνω από όλα, περιορίστε τους πόρους, κλείστε τη βρύση και επενδύστε σε αυτούς ορθολογικά και με διαφάνεια. Ενδεικτικά, δείτε στην αναφερόμενη βαλκανική χώρα του βορείου ημισφαιρίου: Οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία, οι οποίες μειώνονται σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, έτσι ώστε τα έτη 2009 – 2021 ήταν στο επίπεδο του -29,2% έναντι +32,7 % στην ΕΕ όπως προκύπτει από την έκθεση του ΙΟΒΕ (2023) και ταυτόχρονα, σύμφωνα με τη Eurostat, το 2019 στην ΕΕ των 27, η μέση δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση, ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι 4,7%. Η Ελλάδα, όπως και εννέα άλλες χώρες, χρηματοδοτείται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Και υπήρξε ένα σοκ που το μοντέλο πήρε τα χαρακτηριστικά μιας σκοτεινής γειτονιάς, ότι για κάθε βρωμερό στη διοίκηση υπήρχε μια λάμπα λιγότερο στο πάρκο, χάρη στην οποία το χωράφι έγινε παράδεισος για εμπόρους ναρκωτικών και λαθρεμπορίου, επιτρέποντας την δύστυχοι να τρέχουν αχαλίνωτοι στους δρόμους πάνω σε αμπέλια χωρίς φελλό.
Πράγματι! Η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση και η εκπαίδευση είναι πεδία κέρδους! Ενώ οι προηγούμενες τεχνικές παλέτας πάρτι συνεχίζονται, ήρθε η ώρα για φως! Η ασφάλιση, η υγεία και η εκπαίδευση είναι όλα ιδιωτικής φύσης όπου το αντίστοιχο δημόσιο πεδίο δεν έχει αξιοποιηθεί και έχει υποβαθμιστεί και αποδυναμωθεί σκόπιμα. Από την άλλη, μετά από πολλά χρόνια, ο ιδιωτικός τομέας έχει αμφιβολίες για τις αδυναμίες και τις ελλείψεις του. Με κριτήριο το κοινωνικό όφελος, αλλά και το ηθικό – την παρακμή του ενός και την ανάπτυξη του άλλου.
Με αυτόν τον τρόπο θα αξιολογηθεί και θα αξιολογηθεί η νέα γειτονιά. Αν όμως το αποτέλεσμα είναι ποιοτικότερο, πού είναι παράνομο και πού ανήθικο;
Επειδή η τρέλα της προγραμματισμένης τεχνητής απόσβεσης απαξιώνει κάθε φορά κάθε κριτήριο επιλογής, έτσι ώστε η επιλογή πρέπει να σχετίζεται με την κατανάλωση και το επίπεδο εισοδήματος; Και επειδή αυξάνει την εισοδηματική ανισότητα αφαιρώντας τα κριτήρια ευκαιρίας (μόρφωση) και ανάγκης (υγεία, κοινωνική ασφάλιση).
Δηλαδή δεν υπάρχει ζωή χωρίς αγαθά;
«Οι άνθρωποι είναι τόσο αφελείς και τόσο πρόθυμοι να υπακούσουν, που σε έναν απατεώνα δεν θα λείπουν ποτέ θύματα για να διαπράξει τις απάτες του» – Niccolò Machiavelli.
«Όλοι μένουν στο μέλλον τους για πάντα».
Η κόκκινη γραμμή έχει τραβήξει έναν κύκλο και το μελάνι λερώνει καθώς σύντομα εμφανίζεται μια ιδιωτική γκόμενα με κερδοσκοπικό σκοπό.
Αν και κανείς δεν αντιτίθεται στη νέα, λαμπερή πολυχίνα που έχει αναδυθεί από τη μέση, σκοτεινή αστική περιοχή των ανυποψίαστων κατοίκων, το μονοπάτι ανατρέπεται από ηθικές λάμψεις και αδικία. Η τεχνική redlining επαναλαμβάνεται, επισημαίνοντας ότι οι παλιές κλασικές μέθοδοι είναι οι πιο αποτελεσματικές στους περισσότερους τομείς, τόσο οικονομικούς, κοινωνικούς όσο και σε διαπροσωπικές σχέσεις που απαιτούν απληστία, προγραμματισμό, ύπουλη στρατηγική και καλή συνεργασία, διαφορετικά συμβαίνουν διαρροές και αποτυχίες.
Πρώτα από όλα βέβαια χρειάζεσαι έναν κόκκινο μόνιμο μαρκαδόρο που να γράφει καλά! Κανονικός! Όλα φτάνουν στο τέλος τους. Ωστόσο, όταν στρατηγικά παίρνεις μια «ζωή» πρόωρα, δεν λέγεται «φόνος εκ προμελέτης»; Ή κατι τετοιο! Ακόμα κι αν αφορά νομικό πρόσωπο ή αλλαγή της ροής ενός ποταμού, δεν έχετε δικαίωμα να ισχυριστείτε ότι επρόκειτο για φυσικό θάνατο. Τουλάχιστον ομολογήστε με ειλικρίνεια μέσα από την ψυχή σας τον στόχο σας για όσους έχασαν την ευκαιρία να πιουν από το νερό του ποταμού που τώρα τους πουλάτε!
Με άλλα λόγια, αυτός που πρέπει να πνιγεί δεν πεθαίνει ποτέ! Ωστόσο, κάθε θάνατος μπορεί να του φαίνεται μοίρα… σαν «πνιγμός».
Συμβαίνει στο νότιο ημισφαίριο! Όταν η κοινωνία ταυτίζεται με το κόμμα.
Αξίζει να μην μπερδεύουμε τις κόκκινες γραμμές με τις λευκές (πρόκειται κυρίως για ελικόπτερα που κινούνται σε συνοδείες, που κάνουν κύκλους στις λευκές γραμμές που χωρίζουν τις λεωφόρους στις ΗΠΑ), αλλά όχι με τα αθώα eyeliners με μολύβι που έχουν μεγαλύτερη ιστορία στο έδαφος!
*Ο Δρ. Ο Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος είναι συγγραφέας και καθηγητής οικονομικών και κοινωνικής πολιτικής.