Ποια είναι τα νέα σου; Οι αριθμοί δεν αθροίζονται. Η έρευνα διαΝΕΩΣΙΣ (την οποία δημοσιεύουμε στη σελίδα 21) δείχνει ότι έξι στους δέκα Έλληνες πιστεύουν ότι πρέπει να επιτρέπεται ο γάμος μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου. Οκτώ στους δέκα λένε ότι πιστεύουν στον Θεό. Αλλά δεν λέει ο Θεός το 80% ότι τα άτομα του ίδιου φύλου δεν πρέπει να παντρεύονται; Ποιος από αυτούς τους δύο αριθμούς είναι σωστός;
Η μελέτη αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι η κοινωνία είναι πολύ περίπλοκη για να ακολουθήσει τις απλουστεύσεις που χρησιμοποιούμε για να την εξηγήσουμε. Οι άνθρωποι δεν είναι δείγματα έρευνας που ορίζονται μεμονωμένα από τις μονολεκτικές απαντήσεις τους σε μια ερώτηση που τους έκαναν ξαφνικά ένα πρωί μια άγνωστη φωνή στο τηλέφωνο. Πρόκειται για σύνθετα θέματα που μπορεί να αναφέρονται τόσο στον Θεό της Ορθόδοξης πίστης όσο και στην ελευθερία των συμπολιτών να επιλέγουν πώς και με ποιον μοιράζονται τη ζωή τους.
Παραμένει κάποια αλήθεια στο στερεότυπο ότι οι δημοσκοπήσεις είναι «στιγμιότυπα»: η φωτογραφία είναι δισδιάστατη. Από τη φύση του, αδυνατεί να αποτυπώσει το «σύνολο» της πραγματικότητας.
Αυτό το μικρό κομμάτι της πραγματικότητας που αποτυπώθηκε στις προεκλογικές δημοσκοπήσεις δείχνει ότι η κοινωνία βρίσκεται και πάλι στη σκιά της οικονομικής αβεβαιότητας, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ακρίβειας. Οι αυξήσεις στην απασχόληση και στους μισθούς δεν φαίνεται να έχουν ψυχολογική επίδραση. Η αναντιστοιχία δεν είναι παράλογη. Οι περισσότεροι διαμορφώνουν την άποψή τους για την οικονομία όχι με βάση τις αναφορές των οίκων αξιολόγησης ή του «The Economist», αλλά με βάση τον λογαριασμό του σούπερ μάρκετ, το ύψος του ενοικίου και την τιμή της βενζίνης.
Αυτό που έχει ήδη οριστεί στην Αμερική ως η «αύρα της ύφεσης» (Vibecession) – συλλογική δυσφορία σε μια οικονομία που κατά τα άλλα αναπτύσσεται – μπορεί να ανιχνευθεί και στην Ελλάδα: η χώρα «τα πάει καλά», αλλά με τρόπο που φαίνεται ( ακόμα ) να μην ανταποκριθούν στις προσδοκίες της πλειοψηφίας. Αυτές οι προσδοκίες δεν μετρώνται αποκλειστικά με βάση την αγοραστική δύναμη. Η ζήτηση για πρότυπα σχολεία, θα λέγαμε, μιλά για τις προσδοκίες που έχουν οι γονείς για την εκπαίδευση των παιδιών τους – και το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα τα αφήνει σε μια οικτρά άδικη θέση. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τα «άδεια» επαρχιακά νοσοκομεία ή τον πρόωρο γραφειοκρατικό λήθαργο στο τοπικό αστυνομικό τμήμα.
Πώς αντικατοπτρίζεται αυτή η «τρισδιάστατη» κοινωνική πραγματικότητα, στην οποία η πιο δυναμική γενιά είναι αυτή που συνθλίβεται από μια δεκαετία χρεοκοπίας, στην οθόνη της προεκλογικής αντιπαράθεσης; Τι πιάνει με την άκρη του ματιού και του αυτιού του ο ψηφοφόρος-θεατής;
Βλέπει την κατάρρευση και τις ράβδους κατάρρευσης. Ακούει τους αγκώνες, χωρίς μείωση, με μείωση. Βλέπει μια προσπάθεια να ανεβάσει τον πήχη της δημοτικότητας με τα κλιπ TikTok. Ή δεν βλέπει τίποτα. Αναστρέφει το 3D του για να πολεμήσει μια επίπεδη σκιά.
Τούρτα Τζατζίκι
Σοσιαλδημοκρατία με τον Ζαγοράκη. Αντιλαϊκισμός με αυτιά.
Φλοιός
Μέχρι στιγμής, η πολιτική στάση σήμαινε ότι ένας πολιτικός δείχνει επιλεγμένες πτυχές της προσωπικής του ζωής μόνο για να «ανθρωποποιήσει» την εικόνα του. Τουλάχιστον αυτό συνέβαινε στην Ευρώπη. Οι προσπάθειες των μέσων ενημέρωσης να διεισδύσουν στο πέπλο της ιδιωτικής ζωής έγιναν αντιληπτές ως παραβίαση του άγραφου ορίου που χωρίζει την πολιτική από το κουτσομπολιό. Με αυτόν τον τρόπο, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας κατάφερε να κρύψει μέχρι τον θάνατό του το γεγονός ότι είχε μια δεύτερη οικογένεια – μια δεύτερη σύζυγο, ένα σπίτι, ένα παιδί. Αλλά αυτά είναι ξεπερασμένα έθιμα του περασμένου αιώνα. Στις μέρες μας θεωρείται φυσιολογικό ένας πολιτικός να τοποθετεί κάμερες στο σπίτι του πριν καν το στήσει ως σπίτι – όντας ακόμα γιάπη. Η έκθεση διεξάγεται με τέτοια μανία που καταλήγει σε μια αντίστροφη αδιακρισία: αντί για την αδιακρισία του θεατή, ο εκτεθειμένος αποδεικνύεται αδιάκριτος γιατί θέλει να εισβάλει ανεξέλεγκτα στο οπτικό μας πεδίο. Παραβιάζει τη δημόσια ζωή αποικίζοντάς την με εικόνες από την ιδιωτική ζωή – το σπίτι του, τον σκύλο του, τη σύντροφό του. Δεν είναι πια πολιτική «επικοινωνία». Αυτός είναι ναρκισσιστικός ιμπεριαλισμός. Selfies πάντα στη μύτη.