Λίγες μέρες έμειναν μέχρι την έναρξη της σεζόν Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών Εθνικού Θεάτρου. Στις 8 Νοεμβρίου θα γίνει η πρεμιέρα της παράστασης «Ναι, δεν μπορούμε» της Μαριλένας Κατρανίδου για την «κοινωνία της κούρασης». Ο φετινός καλλιτεχνικός διευθυντής της Πειραματικής Σκηνής Κατερίνα Γιαννοπούλου, έχει ήδη αποκαλύψει τις προθέσεις της. «Προσπαθούμε να αγκαλιάσουμε τη διαφορετικότητα και να παρέχουμε ορατότητα και μια πλατφόρμα για ανθρώπους και ιστορίες που συχνά απουσιάζουν από τον δημόσιο διάλογο», έγραψε στο σημείωμά της για το φετινό πρόγραμμα του πρώτου γύρου στη χώρα.
«Με ενδιαφέρει πολύ να προσφέρω έναν χώρο στη σκηνή για ιστορίες και ανθρώπους που υποεκπροσωπούνται στις mainstream αφηγήσεις». Η Κατερίνα Γιαννοπούλου σήμερα τηλεφωνεί στην «Κ»., η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε της Πειραματικής Σκηνής. Όπως εξηγεί, αν και άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς και τάξεις συχνά αγνοούνται στον δημόσιο λόγο, η αναπαράσταση και η συμπερίληψη είναι δύο σημαντικά θέματα στο σύγχρονο δράμα. «Αν σκεφτούμε λίγο ποιες ιστορίες λέμε και πώς διαμορφώνουν την κοινωνία», σημειώνει ο σκηνοθέτης, «μπορούμε να το αλλάξουμε κι αυτό».
Κατά μία έννοια, εκτός από το «Ναι, δεν μπορούμε» (που δεν παίχτηκε πέρυσι λόγω κατάληψης του θεάτρου), φέτος στην Πειραματική Σκηνή θα δούμε το «Σαλέ Μπάτον» της Ευδοξίας Ανδρουλιδάκη («τι να μάθε ένα κυριακάτικο απόγευμα από έναν δικηγόρο, τρανς ακτιβίστρια, τραγουδίστρια, μετανάστη φοιτητή, φιλόσοφο;), το έργο «DANCE: We are ready for tragedy here» της Σοφίας Μαυραγάνη («παράσταση στα σύνορα μεταξύ διάλεξης, χορού, συναυλίας και θέατρο για τραγωδίες άξιες και ανάξιες ζωής» και άλλες πειραματικές θεατρικές παραστάσεις.
Συνδέοντας πράγματα
Τα πειράματα στο θέατρο έχουν βέβαια μεγάλη ιστορία. Ποια είναι τα σύγχρονά της διακυβεύματα στο πλαίσιο της κρατικής σκηνής; «Ο πειραματισμός για μένα είναι ένας απροσδόκητος συνδυασμός πραγμάτων», εξηγεί η Γιαννοπούλου, «προσπαθώντας να εκπλήξεις ακόμα και τον εαυτό σου. Κάθε παράσταση είναι μια ευκαιρία για μια νέα δοκιμασία, μια νέα ανακάλυψη. Υπάρχουν τόσοι πολλοί διαφορετικοί τρόποι αφήγησης και ερμηνείας στις μέρες μας που υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πόσο επιρροή μπορεί να έχει η τεχνολογία, αλλά και πόσο έχει αλλάξει η μεταδραματική προσέγγιση τις τέχνες του θεάματος. Η κρατική σκηνή πρέπει να παρέχει τέτοιες ευκαιρίες στους καλλιτέχνες, να υποστηρίζει το όραμά τους και να είναι ανοιχτή στην υποδοχή νέων πραγμάτων.
Να σκεφτούμε τις ιστορίες που λέμε και πώς αυτές διαμορφώνουν την κοινωνία.
Μετά τις σπουδές της στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, η 36χρονη Κατερίνα Γιαννοπούλου σκηνοθέτησε, μεταξύ άλλων, παραστάσεις «Οι Δίκαιοι» του Αλμπέρ Καμύ (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, 2023), «Η Χρονιά με 13 Φεγγάρια» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ (Φεστιβάλ Αθηνών, 2021).
«Πρόσφατα συνειδητοποίησα ότι όλοι οι στίχοι που δημοσιεύω αφορούν το τέλος του κόσμου ή το τέλος μιας ρομαντικής εποχής που έχει χαθεί ανεπανόρθωτα, αφήνοντας τους χαρακτήρες σε απόλυτη απογοήτευση, ανίκανοι να κάνουν οτιδήποτε άλλο παρά να περιμένουν αυτό το τέλος». – λέει διευθυντής στην εταιρεία «Κ».προσθέτοντας ότι η κύρια έμπνευσή της είναι ο κινηματογράφος, αλλά και οι σκηνοθέτες Frank Kastorf, Christoph Marthaler και René Poles, με τους οποίους συνεργάστηκε και στη Γερμανία.
Ίσως γι’ αυτό φέτος, εκτός από την Πειραματική Σκηνή, η Γιαννοπούλου ανέλαβε να σκηνοθετήσει μια παράσταση για την υπομονετική γενιά της, τη γενιά των millennial, στη σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου. Το έργο ονομάζεται «Generation Lost» και γράφτηκε με βάση συνεντεύξεις με νέους στην Ευρώπη και συγγραφέας του είναι ο Γρηγόρης Λιακόπουλος στο πλαίσιο προγράμματος του Ινστιτούτου Γκαίτε στη Θεσσαλονίκη. «Προσπαθήσαμε να γράψουμε ένα μανιφέστο για τη γενιά της χιλιετίας», σχολιάζει ο σκηνοθέτης που συνδημιούργησε το έργο, «εμπνευσμένος, μεταξύ άλλων, από το ποίημα «Ουρλιαχτό» του Άλεν Γκίνσμπεργκ ή μάλλον ένα αντι-μανιφέστο, όπως το νομίζαμε. ήθελε αυτή η γενιά να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της. Οι Millennials, όπως κάθε γενιά πριν και μετά από αυτούς, είναι γεμάτες αντιφάσεις. Είναι και ευνοημένοι και μειονεκτούντες, απογοητευμένοι και αισιόδοξοι. Μια χαμένη γενιά που προσπαθεί να καθορίσει το μέλλον της».
Υπάρχει κάτι στο πολωνικό θέατρο που την κάνει αισιόδοξη; Η Κατερίνα Γιαννοπούλου, αν και αισιόδοξη και ευγνώμων, θεωρεί «πολύ δύσκολη» τη θεατρική πραγματικότητα στη χώρα, ειδικά για τους νεότερους. «Η εμπειρία μου στο εξωτερικό», σημειώνει, «επιβεβαιώνει την πεποίθησή μου ότι εδώ καλούμαστε να είμαστε δημιουργικοί και παραγωγικοί χωρίς ιδιαίτερη υποστήριξη, ενώ, για παράδειγμα, στη Δυτική Ευρώπη, οι καλλιτέχνες έχουν τεράστια υποστήριξη από κρατικούς φορείς. Αυτή είναι μια κατάσταση που πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει».
Ως η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε του Πειράματος, νιώθει χαρά και τιμή. «Θα ήθελα όλο και περισσότερες γυναίκες να κατέχουν τέτοιες θέσεις», καταλήγει, «ώστε να μην είναι πλέον πρόβλημα. Φέτος και την επόμενη σεζόν (σημ.: η Ελένη Ευθυμίου θα αναλάβει) τα Πειραμιτικά ξεκινούν καλά. Πιστεύω ότι έχει σημειωθεί πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Δεν βλέπω αυτό το κίνημα ως κάποιου είδους συμβολισμό. Μου φαίνεται απολύτως φυσιολογικό οι γυναίκες να κατέχουν τις ίδιες θέσεις και είναι ο κανόνας».
