ΑΥΤΟ Marcin Marcela πάντα εμπνευσμένο από υφάσματα και υφές. Τα παιδικά του άλμπουμ είναι έργα τέχνης. Ενώ σπούδαζε στο τμήμα μόδας της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών στην Αμβέρσα στα τέλη της δεκαετίας του 1970, έφτιαξε ένα φούτερ από υφάσματα. Αργότερα εισήγαγε μπλούζες από πλαστικές σακούλες σούπερ μάρκετ, γιλέκα από σπασμένα πιάτα και πουλόβερ με μανίκια από στρατιωτικές κάλτσες. Πήρε τα ρούχα της Barbie και του Ken και τα έραψε σε ανθρώπινο μέγεθος. Έδειχναν περίεργα, δεν ταίριαζαν στο ανθρώπινο σώμα. Στις δεκαετίες της λαμπρότητας και της υπερβολής, ο Φρ Βέλγος σχεδιαστής έκανε το άσχημο ενδιαφέρον. Διοργάνωσε επιδείξεις μόδας σε αποθήκες του Στρατού της Σωτηρίας, θέατρα, γειτονιές στο Παρίσι και κάτω από γέφυρες. Κάλυψε τα πρόσωπα των μοντέλων του με υφάσματα και περούκες, τα φωτογράφιζε σαν να τα χρειάζονταν, τα μάζευε από το δρόμο, έβαζε λευκή ετικέτα στα ρούχα, σχολιάζοντας την τάση της κοινωνίας να αγοράζει επώνυμα χωρίς να κρίνει τα ίδια τα ρούχα. Σπάστε όλους τους κανόνες της μόδας σε κάθε επίπεδο.
«Για να δημιουργήσω, έπρεπε να προστατεύσω την ελευθερία μου. Για να το κάνω αυτό, έπρεπε να αμφισβητήσω τους κανόνες. Τώρα κινούμαι με τον ίδιο τρόπο στην τέχνη, η προσέγγιση και τα ενδιαφέροντά μου παραμένουν ίδια, απλά δεν νιώθω την ίδια ανάγκη, δεν χρειάζεται να αποδομήσω τίποτα, βρίσκομαι σε ένα περιβάλλον πιο προστατευμένο, πιο κατανοητό. λέει στην “Κ” με αφορμή την έκθεση των έργων του, στην οποία θα παρουσιάσει Γκαλερί Bernier τον Μάρτιο.
Η Marcela αποχώρησε από τον κόσμο της μόδας ξαφνικά στις 29 Σεπτεμβρίου 2008, όταν ο οίκος που ίδρυσε γιόρτασε την 20η επέτειό του με μια επίδειξη μόδας στο Παρίσι. Άφησε πίσω της τη μόδα, κάνοντας τον ίδιο πάταγο όπως όταν παρουσιάστηκε στο κοινό. Σε ένα ντοκιμαντέρ «Ο Μάρτιν Μαργιέλα με τα δικά του λόγια» Η Carla Sochani, διάσημη συντάκτρια μόδας και γκαλερίστας, τον αποκαλεί τον τελευταίο επαναστάτη στον τομέα αυτό και οι συνάδελφοί του λένε ότι προκάλεσε την ίδια αίσθηση που προκάλεσε ο Warhol όταν παρουσίασε τα πρώτα του έργα.
Στην ίδια ταινία Jean-Paul Gaultier Λέει ότι ο παλιός του βοηθός ήταν συγκλονιστικός με το ντύσιμο και το στυλ του, αλλά και γιατί δεν εμφανίστηκε ποτέ. Ήταν ένα στοίχημα για το ποιος θα μπορούσε να τον βγάλει από το καβούκι του. «Κανείς», είπε ο Γάλλος σχεδιαστής στο ντοκιμαντέρ. Για τον Μαρτζέλα η ανωνυμία δεν ήταν θέμα στρατηγικής αλλά επιβίωσης, γι’ αυτό και τη διατηρεί ακόμα. Κανείς δεν τον έχει δει προσωπικά, δεν υπάρχουν επίκαιρες φωτογραφίες του, δεν εμφανίζεται σε εγκαίνια, ζει στη σκιά.
«Η ανωνυμία σου επιτρέπει να ζεις χωρίς τους περιορισμούς διάσημων ανθρώπων. Σίγουρα, δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά ποτέ δεν το μετάνιωσα. Το να είμαι όπως όλοι οι άλλοι με εξισορροπεί». Και πώς ξέρει αν αυτό που κάνει στο έργο θα έχει απήχηση αν δεν μιλήσει στο κοινό; «Διαβάζω δημοσιεύματα, μιλάω με γκαλερίστες, φίλους, επιμελητές, ζητάω σχόλια και αντιδράσεις». Στη μόδα τα πράγματα ήταν σίγουρα πιο άμεσα, αλλά φυσικά και πιο εφήμερα. Μου εξηγεί ότι από μικρή αγαπούσε τη μόδα. «Έγινα εμμονή και θυσίασα πολλά για να πετύχω. Ωστόσο, όταν ανακάλυψα ότι υπήρχε ένα στοιχείο έκπληξης που διαρρέει από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε κάθε σεζόν, και όταν ένιωσα ότι πιέζομαι προς τον προγραμματισμό και έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό συλλογών, ήξερα ότι ήταν καιρός να κάνω μια Κάνε πίσω. και αναζητήστε αλλού μια δημιουργική διέξοδο, ένα νέο μονοπάτι».
«Η ομορφιά βασίζεται στη μοναδικότητα. Δίνω τόση σημασία στο ντύσιμο όσο και στην τελειότητα. Ό,τι είναι παραμελημένο και αόρατο είναι συχνά όμορφο».
Κοιτάζοντας πίσω, αναγνωρίζετε το άτομο που ήσασταν τότε; «Ναι, αλλά σε μια πιο χαλαρή και ήρεμη εκδοχή. Παίρνω την έρευνά μου εξίσου σοβαρά και διεξοδικά, αλλά ο ρυθμός είναι διαφορετικός, πιο χαλαρός, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες προθεσμίες και είναι πολύ ωραίο να δείχνεις κάτι όταν είσαι πραγματικά έτοιμος.
Τον ρωτάω αν θα ήταν το ίδιο εύκολο να αλλάξεις κατεύθυνση και να απομακρυνθείς από τη μόδα στην εποχή των social media. «Θα έπρεπε να υπομείνω σχόλια από followers. Ευτυχώς, έφυγα προτού τα social media γίνουν mainstream». Νιώθεις πιο ευτυχισμένος τώρα; «Δεν έχω τόση πίεση όπως όταν δούλευα στον χώρο της μόδας. Μπορώ να διατηρήσω μια ισορροπία μεταξύ ζωής και εργασίας, κάτι που ήταν αδύνατο πριν – η μόδα σε απορροφά». Μιλώντας για την έμπνευση, εξηγεί «πώς μπορεί να έρθει από οπουδήποτε, από την επόμενη γωνιά στην άλλη άκρη του πλανήτη, από την καθημερινή μέχρι τη σπάνια. Η επιρροή του είναι εξίσου μεγάλη, από την αρχαιότητα και τον 17ο αιώνα έως τα μέσα του 20ού αιώνα. Και πού είναι η ομορφιά; «Η ομορφιά βασίζεται στη μοναδικότητα. Δίνω τόση σημασία στο ντύσιμο όσο και στην τελειότητα. Ό,τι είναι παραμελημένο και αόρατο είναι συχνά όμορφο. Με συνηθισμένα κριτήρια, ένας όμορφος άντρας ή γυναίκα μπορεί να είναι βαρετός και μια μέση, καθημερινή φιγούρα μπορεί να είναι εξαιρετικά ελκυστική.
Υπάρχει ένα έργο που ονομάζεται «Gray Steps III», που θα δείξει ο Bernier, το οποίο παίζει με την έννοια των περιορισμών, της απαγόρευσης εισόδου στο διάστημα. Οι περιορισμοί ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα; «Έχω αντιμετωπίσει περιορισμούς σε όλη μου τη ζωή: προθεσμίες, τεχνικές, προϋπολογισμός. Έγινα πιο πολυμήχανος και πιο ανθεκτικός στα εμπόδια και πάντα έβρισκα τρόπους να τα ξεπερνάω. Η δημιουργικότητα ευδοκιμεί μπροστά στη δυσκολία». Ασχολούμαι και με το «Vanitas», ένα έργο για το αδυσώπητο του χρόνου και το πώς εγγράφεται στο σώμα μας, μαζί με την αλλαγή του χρώματος των μαλλιών. Τι πιστεύετε για την ώρα; «Προτιμώ να σκέφτομαι τη ζωή μου χωρίς τις δεσμεύσεις του χρόνου». Όσο για την εμμονή του με τα μαλλιά -που υπάρχει τόσο στα έργα του όσο και σε προηγούμενες συλλογές του- είναι γνωστό ότι είναι γιος κομμωτή και ότι ανέκαθεν τον γοήτευε τα μαλλιά που πέφτουν στο πάτωμα μετά από κούρεμα.
Τέλος, τον ρωτάω για το «Red Steps III», ένα χαλί σε καμβά. Είναι αυτό ένα σχόλιο για τις εμφανίσεις στο κόκκινο χαλί; Για τη ματαιοδοξία όσων ποζάρουν και την επιτήδευση της συμπεριφοράς τους; Δεν το επιβεβαιώνει, απαντά μόνο ότι ο κόσμος του κινηματογράφου πάντα τον γοήτευε. «Η γοητεία του Χόλιγουντ πάντα αιχμαλώτιζε τη φαντασία μου. Με τράβηξε εξίσου η μαγεία, αλλά και το ψεύδος που απέπνεαν αυτές οι εικόνες».
Martin Margiela, γκαλερί Bernier/Eliades, από τις 7 Μαρτίου.
