ΑΥΤΟ οικονομική επιτυχία Με Ισραήλ είναι σε θέση να υποστηρίξει την επιχείρηση Γάζα και τον μετριασμό των κοινωνικών παρενεργειών της στρατιωτικής κινητοποίησης. Είναι όμως και ένας από τους χαμένους των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου, που εκ των προτέρων εγείρουν -μέχρι στιγμής- ερωτηματικά για το «οικονομικό θαύμα» Εγγύς Ανατολή.
Πέρυσι, παρά την αστάθεια που προέκυψε από την αδυναμία σχηματισμού σταθερής κυβέρνησης, η οικονομία του Ισραήλ κατέγραψε την 4η καλύτερη επίδοση μεταξύ των χωρών-μελών ΟΟΣΑ. Μέχρι σήμερα, οι ισραηλινές startups έχουν προσελκύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένες επενδύσεις και οι εξαγωγές τεχνολογίας και άλλων υπηρεσιών έχουν ξεπεράσει τα 150 δισεκατομμύρια δολάρια. Η ανεργία ήταν χαμηλή, ο πληθωρισμός ήταν υπό έλεγχο, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ήταν πλεονασματικό και το δημοσιονομικό έλλειμμα παρέμεινε γύρω στο 1,3% του ΑΕΠ.
Η εικόνα αυτή τη στιγμή θολώνει από τις ανάγκες της ισραηλινής απάντησης στις σφαγές της Χαμάς, η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Η χώρα έχει ήδη αρχίσει να μετράει τις απώλειες που προκύπτουν από τις επιπλοκές που προκαλούνται από τις κοινωνικές αναταραχές γύρω από τη δικαστική μεταρρύθμιση. Ο Νετανιάχου. Οι παίκτες της τεχνολογίας συγκέντρωσαν κεφάλαια από το Τελ Αβίβ, απειλώντας μάλιστα να φύγουν, κάτι που έφερε τα πρώτα σύννεφα πάνω από την ισραηλινή οικονομία.
Από την άλλη, η δυναμική των Συμφωνιών του Αβραάμ που υπογράφηκαν το 2020 και η αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με ορισμένες αραβικές χώρες άνοιξαν έναν νέο δρόμο για την ενίσχυση της ευημερίας. Επιπλέον, το Ισραήλ επένδυσε στην ανάπτυξη ενός κόμβου εξαγωγής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Όμως η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς παρενέβη και η στρατηγική απόφαση του Ισραήλ να πολεμήσει μέχρι τέλους μέχρι να εξαλειφθεί η οργάνωση.
Περισσότεροι από 350.000 άμαχοι έφεδροι επιστρατεύτηκαν στο ισραηλινό στρατιωτικό προσωπικό ενόψει μιας πλήρους κλίμακας χερσαίας επίθεσης στη Γάζα. Αυτό είναι το 10% του εργατικού δυναμικού της χώρας που έχει εγκαταλείψει θέσεις εργασίας και επιχειρήσεις. Στους εφέδρους περιλαμβάνονται επαγγελματίες που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ισραηλινής οικονομίας, όπως δάσκαλοι, δικηγόροι και επιχειρηματίες.
Το τίμημα της αντεπίθεσης
Έως και το 80% των κατασκευαστικών έργων στο Ισραήλ έχουν ανασταλεί. Τουλάχιστον το 1/3 των εστιατορίων σε βασικές πόλεις της χώρας δεν άνοιξαν μετά τις 7 Οκτωβρίου λόγω έλλειψης υπαλλήλων και πελατών. Οι προσλήψεις επηρεάζουν επίσης τον τομέα των startup, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 18% του ΑΕΠ του Ισραήλ. Εκτός από τις κατασκευαστικές και τεχνολογικές εταιρείες, σημαντικές ελλείψεις σημειώνονται και σε τομείς όπως η γεωργία και η κλωστοϋφαντουργία.
Οι επιπτώσεις της στασιμότητας στον τουρισμό είναι αρνητικές και επηρεάζουν συγκεκριμένους τομείς όπως οι κρουαζιέρες και οι πτήσεις. Ο τομέας των logistics υπέφερε επίσης λόγω των δραστικών περιορισμών στις μεταφορές εμπορευμάτων. Επιπλέον, για λόγους ασφαλείας, τα λιμάνια που δέχονται εισαγωγές πετρελαίου και άλλων αγαθών, π.χ. τροφίμων, λειτουργούν ανεπαρκώς. Ως αποτέλεσμα, μέρος της υποδομής εξόρυξης φυσικού αερίου απενεργοποιήθηκε.
Εν τω μεταξύ, η κεντρική τράπεζα διέθεσε 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο νόμισμα για να στηρίξει το σέκελ καθώς το νόμισμα του Ισραήλ έπεσε σε χαμηλό 10 ετών – πτώση 5% έναντι του δολαρίου. Οι ξένες επενδύσεις μειώθηκαν κατά 60% εν μέσω άγριων διακυμάνσεων στην ισραηλινή αγορά χρήματος.
Οίκοι αξιολόγησης όπως ο Moody’s κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μείωση των επενδύσεων και απώλεια εμπιστοσύνης στην ισραηλινή οικονομία, η οποία βρίσκεται σε πόλεμο. Οι αναλυτές φοβούνται ότι πιθανές υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος δανεισμού σε δύσκολες διεθνείς συνθήκες πληθωρισμού, υψηλών επιτοκίων και οικονομικής επιβράδυνσης. Εκτός από το άμεσο κόστος λειτουργίας του στρατού, η δημοσιονομική πίεση στο Ισραήλ προέρχεται επίσης από παρεπόμενα έξοδα, όπως το κόστος της μετεγκατάστασης αμάχων που έχουν εκκενώσει πόλεις και χωριά κοντά στα σύνορα με τη Γάζα και τον Λίβανο. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπό κανονικές συνθήκες, το Ισραήλ ξοδεύει περισσότερο από το 4% του ΑΕΠ για τον στρατό του, ή 23,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.
Καλό και κακό σενάριο
Η θετική ανάγνωση – βλέπε Ανάλυση της Goldman Sachs – είναι ότι το Ισραήλ βρίσκεται τώρα σε θέση ισχύος σε σύγκριση με άλλους πολέμους που είχε κληθεί να πολεμήσει στο παρελθόν. Για παράδειγμα, έχει 200 δισ. σε ξένο νόμισμα, που είναι σχεδόν το 40% του ΑΕΠ της χώρας.
Ένα καλό σενάριο διαμορφώνει η Τράπεζα του Ισραήλ: Εάν ο πόλεμος τελειώσει μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου και περιοριστεί στη Λωρίδα της Γάζας, το ισραηλινό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 2,3% το 2023 (-0,7% σε σύγκριση με την αρχική πρόβλεψη) και 2,8% το 2024 (-0,2% από την προηγούμενη εκτίμηση).
Οι αναλυτές παρουσιάζουν το χειρότερο σενάριο που φοβούνται περισσότερο από μια επίθεση πλήρους κλίμακας της Χεζμπολάχ ή μια τελική ήττα του Ισραήλ στη Γάζα. Ακόμη και μια παρατεταμένη περίοδος αβεβαιότητας θα έχει αρνητικό αντίκτυπο, απειλώντας να αναδείξει τα μαύρα χρώματα στην εξίσωση. Ισραηλινοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι σε αυτή την περίπτωση μια ύφεση θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη.
«Όλες οι αντιπαραθέσεις με τους Παλαιστίνιους στο παρελθόν έχουν οδηγήσει σε ύφεση και φαίνεται ότι θα έχουμε ένα παρόμοιο αποτέλεσμα εδώ. Τέτοιες εκρήξεις μειώνουν τον τουρισμό και την κατανάλωση διαρκών αγαθών. Οι άνθρωποι ξοδεύουν λιγότερα και επενδύουν λιγότερα λόγω αυξημένου κινδύνου και αβεβαιότητας. Όλα αυτά οδηγούν σε ύφεση. Υπάρχουν δύο πρόσθετες παράμετροι – η υψηλή δαπάνη για τα δημόσια ταμεία. Το πρώτο αφορά την ευρεία στρατολόγηση εφέδρων – αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στην παραγωγή, η οποία στερείται περίπου το 10% του εργατικού δυναμικού. Αυτό κάνει τις εταιρείες να στραφούν στην κυβέρνηση για βοήθεια. Στο παρελθόν (1967-1980), το ισραηλινό κράτος αύξησε τις επιδοτήσεις στον εταιρικό τομέα κατά περισσότερο από 10% του ΑΕΠ. Η δεύτερη σημαντική δαπάνη σχετίζεται με την ανάγκη ανοικοδόμησης της περιοχής που καταστράφηκε από την επίθεση της Χαμάς, η οποία αναμένεται να συνεπάγεται σημαντικό κόστος». τονίζει με «Κ» ο Ιωσήφ Ζάιρα.πρώην καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο, συγγραφέας του βιβλίου «The Israeli Economy: A Story of Success and Cost».
Συγκεκριμένα, ανώτεροι ισραηλινοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι ο πόλεμος μπορεί να διαρκέσει μήνες. Ιστορικά, η σύγκρουση του 2006 μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ στον Λίβανο έληξε μετά από 34 ημέρες.
