Πέθανε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης Λουκάς Σαμαράς

Τον θάνατό του ανακοίνωσε χθες (03/7) η γκαλερί Pace που διοργάνωσε 30 εκθέσεις έργων του.

Όταν ενημερώθηκε για τον θάνατο του καλλιτέχνη, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την εξής δήλωση:

«Ο Λουκάς Σαμαράς, «ένας άνθρωπος που ήταν ο δικός του καμβάς», όπως εύστοχα τον περιέγραψαν οι New York Times, ήταν ένας πρωτοπόρος εικαστικός που κέρδισε παγκόσμια αναγνώριση για την πολύπλευρη και συνεχώς ανανεούμενη δουλειά του.

Ο καλλιτέχνης ήταν ανήσυχος σε όλη του τη σταδιοδρομία, πειραματιζόταν συνεχώς με νέα εργαλεία και τεχνικές, ξεκινώντας από τη ζωγραφική και τη γλυπτική, μετά γρήγορα προχώρησε στη φωτογραφία, για πολλά χρόνια στην αναλογική και τελικά στην ψηφιακή της διάσταση, μειώνοντάς την σε μια εξαιρετικά εκφραστική δίοδο. . Το έργο του Σαμαρά έχει αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, με επίκεντρο το σώμα του, που είναι και το κύριο αντικείμενο των πειραμάτων του.

Ωστόσο, ο Σαμαράς προχωρά πολύ παραπέρα. Ξεκινά από τον εαυτό του, τον οποίο τοποθετεί μετωνυμικά και απρόσωπα στη σιωπή και τον θόρυβο της μεγαλούπολης, από την οποία αναδεικνύεται ως εικαστικός ανθρωπολόγος. Η υποδοχή και η εξοικείωση με το έργο στην Ελλάδα ήταν σχετικά αργή αλλά διαδεδομένη. Στέλνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».

Ο Λουκάς Σαμαράς γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1936 στην Καστοριά. Το 1948, σε ηλικία 12 ετών, μετανάστευσε με τη μητέρα του, Τρυγόνα Σαμαρά, στη Νέα Υόρκη για να βρει τον πατέρα του, Damiano, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1939. Το 1955, έγινε πολιτογραφημένος Αμερικανός πολίτης.

Το 1951 αποφοίτησε από το Λύκειο Memorial. Τα έτη 1954-1959 έλαβε υποτροφία και σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και Επιστημών Rutgers University (Rutgers University) στην περιοχή New Brunswick του New Jersey, όπου γνώρισε τους καλλιτέχνες Alan Kaprov και George Segal. Παίρνει μέρος στις εκθέσεις του πρώτου και ποζάρει ως μοντέλο στα έργα του δεύτερου.

Εμπνέεται από τον Claes Oldenburg, έναν από τους δημιουργούς της ποπ αρτ, που τον συμπεριέλαβε καλλιτεχνικά στο School of New Jersey.

Χάρη σε μια υποτροφία από το Ίδρυμα Woodrow Wilson το 1959, ο Λουκάς Σαμαράς συνέχισε τις σπουδές του στην ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Το 1961 παρακολούθησε μαθήματα στη σχολή θεάτρου της ηθοποιού Στέλλας Άντλερ. Στη συνέχεια αρχίζει να εκθέτει τα έργα του συλλογικά σε διάφορες γκαλερί. Έκανε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη το 1968, το 1972 και το 1977.

Η μετατροπή από τη ζωγραφική, τη γλυπτική και τη χαρακτική στη φωτογραφία γίνεται εμφανής στη συνέχεια της καλλιτεχνικής του πορείας. Τα έργα του, που δημιουργούνται συνήθως σε κλειστούς χώρους, περιέχουν στοιχεία από την καθημερινότητά του. Οι «αυτοσυνεντεύξεις» του, όπως τις χαρακτηρίζει, είναι μέρος της προσωπικής του «αυτοανάκρισης», σαν να ήθελε να εκφράσει τα συναισθήματά του και να εκτελέσει τη δική του μορφή μετάνοιας.

Το 1972, αγοράζει την πρώτη του φωτογραφική μηχανή Polaroid. Το 1975, ανακάλυψε τις ιδιότητες των βαφών για ταινίες Polaroid. Εργάζεται σε συνθέσεις πολυμέσων κολάζ και μεταμορφώνοντας τις σκιές και τους τόνους των φωτογραφιών χρησιμοποιώντας εκτυπώσεις Polaroid, δημιουργώντας αυτό που αποκαλεί «Φωτομετασχηματισμοί».

Ερμηνεύει τη χρήση του εαυτού του στα έργα του ως «ηδονοβλεψία». Στο γύρισμα των δεκαετιών του 1970 και του 1980, συνέχισε να πειραματίζεται με άλλα υλικά, θέλοντας να «στολίσει» τα έργα του με χρώμα, φυσικό φως και νεκρή φύση. Παρά την αρχική του στάση να μην επισκέπτεται ποτέ την Ελλάδα, αρκετά από τα έργα του είναι εμπνευσμένα από μητρικές ενδείξεις και παιδικές μνήμες όπως οι βυζαντινές εικόνες και το «κακό μάτι».

Τα τελευταία χρόνια ο Λουκάς Σαμαράς συνέχισε το καλλιτεχνικό του έργο χρησιμοποιώντας σχεδιαστικά προγράμματα (computer art), συνδυάζοντας υπερφυσικά φαινόμενα με τον πραγματικό κόσμο της φωτογραφίας. Μέρος της τεχνολογικής εξέλιξης της δουλειάς του είναι η παραγωγή μικρών ταινιών με εικόνες και μουσική στο βάθος, τις οποίες ονομάζει «Photoflicks».