Συγγραφέας: Javier Blas
Όταν το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο τον Ιούλιο του 2006, οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν σχεδόν κατά 10%, σε περίπου 80 δολάρια το βαρέλι. Από σήμερα, η αντίδραση των τιμών ήταν εντυπωσιακά παρόμοια. Ωστόσο, οι μάχες είναι χειρότερες. Πολύ χειρότερα. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τον θρήνο των σειρήνων, τις δολοφονίες ηγετών της Χεζμπολάχ και της Χαμάς και τη βολή ιρανικού βαλλιστικού πυραύλου που έπληξε το Τελ Αβίβ μόλις πριν από λίγες ημέρες.
Το 2006, η αγορά ενέργειας εξέφρασε ανησυχίες ότι οι προμήθειες πετρελαίου ήταν σε κίνδυνο. Αυτή η απλή εικασία που λίγοι πίστευαν ότι ήταν δυνατή, είχε ως αποτέλεσμα μια αύξηση της τιμής κατά 10%. Γνωρίζουμε τώρα ότι οι προμήθειες πετρελαίου κινδυνεύουν. Τόσο πολύ που την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν επέπληξε δημόσια το Ισραήλ. «Νομίζω ότι αν ήμουν στη θέση τους, θα σκεφτόμουν άλλες εναλλακτικές από το να χτυπήσω τις πετρελαιοπηγές», δήλωσε ο Μπάιντεν στις 4 Οκτωβρίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιβεβαίωση από τον Λευκό Οίκο των συνομιλιών για ισραηλινή επίθεση σε ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις είχε ως αποτέλεσμα αύξηση 10%.
Καλώς ή κακώς, η αγορά πετρελαίου δεν ανταποκρίνεται στους κινδύνους της Μέσης Ανατολής τόσο έντονα όσο παλιά. Το «μπόνους πολέμου» είναι μικρότερο και ξεθωριάζει πιο γρήγορα. Η σιωπηλή αντίδραση είναι μέρος μιας πολύ ευρύτερης τάσης στις χρηματοπιστωτικές αγορές: συνολικά, η αστάθεια είναι χαμηλότερη.
Στο παρελθόν, η ενεργειακή αγορά καθόριζε τις τιμές με βάση ένα σενάριο what-if, το οποίο για το πετρέλαιο σχεδόν πάντα περιλάμβανε το χειρότερο σενάριο. Οι μνήμες των επενδυτών είναι σταθερά κολλημένες στη μνήμη της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του 1970 και των σοβαρών διαταραχών του εφοδιασμού της δεκαετίας του 1980 (πόλεμος Ιράκ-Ιράν) και του 1990 (εισβολή στο Κουβέιτ). Αυτή η ανησυχία έχει φύγει. Μπείτε σε μια σύγχρονη αίθουσα συναλλαγών πετρελαίου και κανείς κάτω των 35 ετών (ή ίσως ακόμη και 40) δεν έχει βιώσει ένα μακροπρόθεσμο σοκ στις προμήθειες πετρελαίου στη Μέση Ανατολή. Σε κάθε περίπτωση, η εμπειρία της πραγματικής ζωής είναι το αντίθετο: τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι διακοπές ήταν μικρές και βραχύβιες. Στην πραγματικότητα, οι τελευταίες διαταραχές του εφοδιασμού ήταν η επιλογή των καταναλωτών πετρελαίου: κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Ιράν, τη Βενεζουέλα και τη Ρωσία.
Εάν η αγορά τιμολογούσε σήμερα στο χειρότερο σενάριο, θα έμοιαζε με τη «μητέρα όλων των σοκ στον εφοδιασμό πετρελαίου». Η πλοκή θα ήταν η εξής: Το Ισραήλ χτυπά τον τερματικό σταθμό εξαγωγής πετρελαίου του Ιράν στο νησί Kharg, από όπου το Ιράν στέλνει το 90% της παραγωγής του – η Τεχεράνη, με τη σειρά της, αντεπιτίθεται βομβαρδίζοντας πετρελαιοπηγές στη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. επηρεάζει μεγάλο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής. Ένας ολοκληρωτικός περιφερειακός πόλεμος θα ξεσπούσε αμέσως, κλείνοντας τα στενά του Ορμούζ, τη θαλάσσια οδό για το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της Μέσης Ανατολής. Αυτό το σενάριο θα πρέπει να οδηγήσει σε άλμα τιμών πολύ περισσότερο από 10%.
Γιατί οι επενδυτές είναι τόσο αισιόδοξοι; Οι πιο επικίνδυνες λέξεις στη Wall Street είναι «αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά». Ρισκάροντας την πρόκληση της μοίρας, νιώθουμε στην πραγματικότητα διαφορετικοί. Υπάρχουν πέντε καλοί λόγοι για τους οποίους ο γεωπολιτικός κίνδυνος τιμολογείται διαφορετικά τώρα από ό,τι στο παρελθόν:
1) Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, και ως εκ τούτου η εξάρτησή τους από το πετρέλαιο από τη Μέση Ανατολή έχει μειωθεί. Τον Ιούλιο του 2006, η χώρα αντλούσε 6,8 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Σήμερα αντλεί πάνω από 20,1 εκατομμύρια βαρέλια. Το 2006, οι καθαρές εισαγωγές πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες έφθασαν στο ιστορικό υψηλό των 12,5 εκατομμυρίων βαρελιών – η Αμερική είναι πλέον καθαρός εξαγωγέας 1,5 εκατομμυρίων βαρελιών. Η ηγεμονία της Αμερικής στο πετρέλαιο δεν σημαίνει ότι οι αναταραχές στη Μέση Ανατολή δεν έχουν πραγματικό αντίκτυπο, αλλά σίγουρα αλλάζει την ψυχολογία της αγοράς.
2) Η Δύση έχει επιδείξει προθυμία να κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να ελαχιστοποιήσει τις διακοπές του εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένης της αξιοποίησης των στρατηγικών αποθεμάτων πετρελαίου νωρίτερα από ό,τι έκανε – και σε μεγαλύτερες ποσότητες. Για να διατηρήσουν τις αγορές πετρελαίου καλά εφοδιασμένες και τις τιμές χαμηλότερες, οι δυτικές χώρες έχουν επίσης χαλαρώσει τις κυρώσεις σε χώρες που παράγουν πετρέλαιο, μερικές φορές με κίνδυνο να χάσουν την πολιτική αξιοπιστία τους. Κατά μία έννοια, είναι το πετρελαϊκό ισοδύναμο της «κεντρικής τράπεζας» που έχει ηρεμήσει τις αγορές μετοχών και ομολόγων τα τελευταία χρόνια. Όπως οι κεντρικές τράπεζες στις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι υπεύθυνοι χάραξης πετρελαϊκών πολιτικών από την Ουάσιγκτον μέχρι το Τόκιο θα καταστήσουν όπλο οποιαδήποτε διακοπή στον εφοδιασμό πετρελαίου.
4) Η αγορά των δικαιωμάτων προαίρεσης πετρελαίου είναι πολύ πιο ρευστή, επιτρέποντας στους επενδυτές να αγοράζουν τίτλους με λογικό κόστος αντί να λαμβάνουν άμεσα στοιχήματα. Η πρόσθετη ρευστότητα δίνει στην αγορά καλύτερα και φθηνότερα εργαλεία για την αντιστάθμιση του κινδύνου χωρίς να αυξάνει σημαντικά τις τιμές. Ο Brian Leisen, στρατηγός πετρελαίου στην RBC Capital Markets LLC, λέει ότι οι επενδυτές έχουν αγοράσει πολύ «βραχυπρόθεσμη προστασία» τον τελευταίο καιρό.
5) Η σκιά του πολέμου λεπταίνει χάρη στη διαθεσιμότητα δορυφορικών εικόνων σε λογικές τιμές που επιτρέπουν στους εμπόρους να βλέπουν σε σχεδόν πραγματικό χρόνο τι συμβαίνει αντί να μαντεύουν. Οι δορυφόροι έχουν επίσης βελτιώσει την παρακολούθηση των δεξαμενόπλοιων που φεύγουν από τα λιμάνια. Με απλά λόγια, η αγορά πετρελαίου μπορεί να διαπραγματευτεί περισσότερο με πληροφορίες και λιγότερο με φήμες.
Ωστόσο, οι προηγούμενες επιδόσεις δεν εγγυώνται μελλοντικές αποδόσεις. Εάν ξεσπάσει ένας ευρύτερος περιφερειακός πόλεμος στη Μέση Ανατολή, η αγορά πετρελαίου θα διαταραχθεί μέχρι τον πυρήνα, αναγκάζοντας τους πάντες να αναπροσαρμόσουν τις τιμές. Οι πέντε λόγοι που αναφέρονται παραπάνω παρέχουν ανθεκτικότητα, αλλά δεν εξαλείφουν τον κίνδυνο. Είτε έτσι είτε αλλιώς, μπορούν να δημιουργήσουν έναν εφησυχασμό «αυτός ο καιρός είναι διαφορετικός» που μπορεί να βγει στην αγορά τη χειρότερη δυνατή στιγμή. Ελπίζουμε απλώς να επικρατήσει η ειρήνη.
Παραγωγή – συναρμολόγηση: Στάθης Κετιτζιάν
