Του Παναγιώτη Στάθη
Ένα ουσιαστικά νέο “δόγμα” στη Δικαιοσύνη που συμπυκνώνεται στο μότο “εύκολα μπαίνεις στις φυλακές, δύσκολα βγαίνεις”, εισαγάγει ο νέος Ποινικός Κώδικας που ψηφίστηκε πριν απο δυο μήνες και τίθεται σήμερα σε ισχύ. Πρόκειται για άλλη φιλοσοφία αυστηροποίησης ποινών και κυρίως έκτισης τους κατά το μεγαλύτερο μέρος, ακόμα και για πλημμελήματα, που εισάγει το νομοθέτημα που έφερε ο Γ. Φλωρίδης. Με μια σειρά απο διατάξεις το Υπουργείο Δικαιοσύνης, όπως περιγράφεται σε όλους τους τόνους με δημόσιες δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού, του αρμόδιου υπουργού αλλά και με την αιτιολογική έκθεση, το νομοθέτημα επιχειρεί για πρώτη φορά με ανελαστικό τρόπο να εφαρμόσει την “κατ’ εξαίρεση” αναστολή της ποινής στα πλημμελήματα, όπερ σημαίνει πως οι μικροεγκληματίες, πλέον, θα πηγαίνουν φυλακή.
Πρακτικά δηλαδή:
– Η αναστολή της ποινής για πλημμελήματα μετατρέπεται από κανόνας σε εξαίρεση. Θα μπορεί να χορηγηθεί σε ποινές φυλάκισης έως ένα έτος όταν οι αμετάκλητες προηγούμενες καταδίκες δεν υπερβαίνουν το ένα έτος.
– Για ποινές φυλάκισης έως 2 έτη, προτεραιότητα αποτελεί η έκτιση ποινών με τους εναλλακτικούς τρόπους κοινωφελούς εργασίας ή μετατροπής της ποινής σε χρήμα ή σε κατ’ οίκον έκτιση με ηλεκτρονική επιτήρηση.
– Για ποινές φυλάκισης από 2 έως 3 έτη προβλέπεται έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα του συνόλου ή μέρους της ποινής από 30 ημέρες έως 6 μηνών, κατά την κρίση του δικαστηρίου.
Στα αδικήματα που τιμωρούνται με ποινές κάτω των 3 ετών περιλαμβάνονται τα αυτά των φορολογικών παραβάσεων, της μη καταβολής εργοδοτικών εισφορών, της παράνομης τοποθέτησης τραπεζοκαθισμάτων σε κοινόχρηστους χώρους (τραπεζάκια έξω), της παραβίασης υγειονομικών διατάξεων σε εστιατόρια, ταβέρνες, καφετέριες, μπαρ, κ.τλ., της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας, κάποιων περιπτώσεων εκ των σωματικών βλαβών, κ.λπ.
– Για ποινές φυλάκισης άνω των 3 ετών προβλέπεται έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα του συνόλου ή μέρους της ποινής από το 1/5 έως τα 2/5 αυτής, κατά την κρίση του δικαστηρίου.
Το επίπεδο αυτό των ποινών καταλαμβάνει αδικήματα, όπως είναι παραβάσεις της πολεοδομικής νομοθεσίας κατά την ανέγερση οικοδομών ή την μετατροπή της πιλοτής πολυκατοικίας ή μονοκατοικίας σε κατοικήσιμο χώρο, της διάπραξης του αδικήματος της πλαστογραφίας, της απάτης, της κλοπής, κ.τ.λ.
Ο χρόνος έκτισης ποινών
Παράλληλα το ανώτατο όριο κάθειρξης για τα κακουργήματα αυξήθηκε από τα 15 στα 20 έτη. Κατά συνέπεια, ποινή της κάθειρξης μπορεί να φτάσει πλέον έως τα 20 έτη, ενώ αυξήθηκε στα 25 έτη (από τα 20 έτη έως σήμερα) το όριο της κάθειρξης επί συρροής κακουργημάτων. Όταν κάποιος καταδικαστεί για περισσότερα πλημμελήματα (συρροή πλημμελημάτων), η μέγιστη ποινή αυξάνεται από τα 8 στα 10 χρόνια.
Έτσι, εφόσον αυξήθηκε το μέγιστο όριο κάθειρξης στα 20 έτη, αυτό έχει ως συνέπεια να συμπαρασύρει προς το αυστηρότερο και την υφ΄ όρον απόλυση (δηλαδή, αυξάνεται ο χρόνος παραμονής στη φυλακή).
Νέες διατάξεις
Συνοπτικά, στον νέο Ποινικό Κώδικα προβλέπονται αλλαγές για παραβίαση κόκκινου και τροχαίο από αμέλεια, για φυλάκιση για μη καταβολή διατροφής, για εξύβριση – συκοφαντική δυσφήμηση, για κλοπή και ρευματοκλοπή, για φθορά ξένης ιδιοκτησίας, για εμπρησμό δάσους, μη καταβολή χρεών προς το Δημόσιο, διατάραξη σε νοσοκομεία και σχολεία, αλλά και για τα “φακελάκια” γιατρών και άλλων υπαλλήλων, καθώς και για την ενδοοικογενειακή βία και την πορνογραφία ανηλίκων.
Οι εμπρησμοί δασών
Η έναρξη ισχύος του νέου Κώδικα συμπίπτει με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. Ετσι θεσπίζεται αυστηροποίηση του πλαισίου για εμπρησμό δάσους ή για όποιον προκαλέσει πυρκαγιά σε δάσος ή έκταση που έχει κηρυχθεί αναδασωτέα. Για την ποινή που θα επιβληθεί στην περίπτωση αυτή δεν προβλέπεται δυνατότητα κάθε μορφής αναστολής ή μετατροπής της ποινής, ενώ παράλληλα προστέθηκε ειδικό άρθρο για τη δήμευση της περιουσίας των εμπρηστών.
Από εδώ και στο εξής, όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση ή έκταση που έχει κηρυχθεί αναδασωτέα, τιμωρείται:
α) με κάθειρξη έως10 ετών και χρηματική ποινή,
β) με κάθειρξη έως 10 έτη και χρηματική ποινή αν κινδυνεύσει άνθρωπος,
γ) με κάθειρξη τουλάχιστον 10 έτη και χρηματική ποινή αν προκάλεσε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας, ή υπήρξε βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου, ή η φωτιά εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση, ή υπήρξε ευρεία ρύπανση ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική καταστροφή και
δ) με ισόβια κάθειρξη αν υπάρξει θάνατος ανθρώπινης ζωής.
Όμως, με φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή τιμωρείται και όποιος σε δάσος ή σε απόσταση 300 μέτρων από δασική έκταση ή σε πάρκα και άλση ανάβει φωτιά για μπάρμπεκιου ή χρησιμοποιεί ηλεκτρόλυση ή ρίχνει βεγγαλικά ή χρησιμοποιεί γενικά συσκευές που προκαλούν σπινθήρα.
Ακόμη, όποιος κατασκευάζει, προμηθεύεται ή κατέχει εμπρηστικές ύλες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πρόκληση και εξάπλωση δασικής πυρκαγιάς, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 3 ετών και χρηματική ποινή.
Και αν οι εμπρηστικές ύλες κατασκευάζονται μέσα σε δάσος ή σε ακτίνα 300 μέτρων από αυτό και ο δείκτης επικινδυνότητας σύμφωνα με τα δεδομένα της Πολιτικής Προστασίας είναι υψηλός ή σε κατάσταση συναγερμού, τότε η ποινή αυξάνεται σε κάθειρξης έως 8 ετών και χρηματική ποινή. Μάλιστα, οι ποινές αυτές δεν αναστέλλονται ούτε μετατρέπονται με κανέναν τρόπο, σε χρηματικές, κ.λπ.
Επιπρόσθετα, όποιος συλληφθεί για εμπρησμό σε δάσος ή για απόπειρα εμπρησμού, είτε από πρόθεση είτε από αμέλεια και από την φωτιά προκληθεί θάνατος ή βαριά σωματική βλάβη ή φωτιά εξαπλωθεί σε μεγάλη έκταση, τότε δημεύεται τμήμα η περιουσία του εμπρηστή δράστη ή των εμπρηστών δραστών. Η δήμευση της περιουσίας γίνεται μέχρι του σημείου να μπορούν να εξυπηρετούνται οι βασικές ανάγκες διαβίωσης του καταδικασθέντα-ντων και της οικογένειας του-των.
Τα τροχαία
Σοβαρές αλλαγές επέρχονται και στα τροχαία, με βασικότερη όσους παραβιάζουν τον κόκκινο σηματοδότη ή κάνουν κόντρες στις παραλιακές λεωφόρους ή κάνουν για φιγούρα επικίνδυνους ελιγμούς ή σούζες με τις μηχανές ή μπαίνουν σε λωρίδα Λ.Ε.Α., προκαλώντας ζημιές σε άλλα αυτοκίνητα ή βαριά σωματική βλάβη ή ακόμα και το θάνατο. Η φιλοσοφία των αλλαγών δείχνει “φυλάκιση” για τους παραβάτες.
Σύμφωνα με το άρθρο 45 του νέου Ποινικού Κώδικα όποιος οδηγός έχει καταναλώσει αλκοόλ ή έχει κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών ή έχει σωματική ή πνευματική εξάντλησης ή οδηγεί όχημα σε εθνικές ή περιφερειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύμα ή σε πεζοδρόμους, πεζοδρόμια ή πλατείες ή οδηγεί όχημα που είναι τεχνικά ανασφαλές ή είναι με ανασφαλή τρόπο φορτωμένο ή κάνει επικίνδυνους ελιγμούς ή μετέχει σε αυτοσχέδιους αγώνες ή οδηγεί Ι.Χ. αυτοκίνητο πάνω από το όριο ταχύτητας κατά τουλάχιστον 60 χλμ. (αν πρόκειται για λεωφορείο ή φορτηγό, κατά τουλάχιστον 30 χλμ.) και αν σε κατοικημένη περιοχή τρέχει πάνω από το όριο κατά 40 χλμ ή οδηγεί αυτοκίνητο στη λωρίδα έκτακτης ανάγκης (Λ.Ε.Α.) ή παραβιάζει ερυθρό σηματοδότη, τιμωρείται με:
α) φυλάκιση έως 3 έτη, αν προκαλέσει ζημιές σε άλλο όχημα ή ξένη περιουσία (πέσει πάνω σε κατάστημα, περίπτερο, κ.λπ.)
β) φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους, αν προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο,
γ) κάθειρξη έως 10 έτη, αν προκαλέσει βαριά σωματική βλάβη ή σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις,
δ) κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών αν επέλθει θάνατο και αν προκληθεί θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, μπορεί να επιβληθεί ακόμη και ισόβια κάθειρξη.
Σε περίπτωση κατά την οποία οδηγός από αμέλεια σκοτώσει άνθρωπο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών, ενώ με τον παλαιό Ποινικό Κώδικα προβλεπόταν φυλάκισης 3 μηνών.
Πάντως, προστέθηκε νέα παράγραφος που δίνει τη δυνατότητα στους δικαστές να απαλλάξουν τον υπαίτιο από κάθε ποινή, “αν πεισθούν ότι λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστη από τις συνέπειες της πράξης του δεν χρειάζεται να υποβληθεί σε ποινή”.
Προστασία γιατρών, νοσηλευτών και εκπαιδευτικών
Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις όποιος εισέρχεται σε δοµές παροχής υπηρεσιών υγείας (νοσοκομεία, κέντρα υγείας, κινητές µονάδες παροχής υγειονοµικών υπηρεσιών, κ.λπ.) και αρχίζει να φωνάζει και να βρίζει τους γιατρούς, το νοσηλευτικό προσωπικό (νοσοκόμες, κ.λπ.) ή υπαλλήλους ή ασθενείς και διαταράσσει τη λειτουργία της ιατρικής μονάδας ή προκαλεί θόρυβο, τιμωρείται µε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή. Αν υπάρξει και περιστατικό βιαιοπραγίας (χειροδικία, σπρωξίματα, κ.λπ.), τότε η ποινή φυλάκισης διπλασιάζεται τουλάχιστον στα 2 έτη και επιβάλλεται χρηματική ποινή.
Αντιμέτωποι με τις ίδιες ποινές θα είναι και όσοι εισέρχονται σε χώρο πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και µε οποιονδήποτε τρόπο, ιδίως µε φωνές, θόρυβο, ύβρεις ή απειλές κατά των εκπαιδευτικών, εργαζοµένων, υπαλλήλων ή µαθητών, διαταράσσουν τη λειτουργία της σχολικής μονάδας.
Βαριές είναι οι προβλεπόμενες ποινές για τα “φακελάκια” που λέγεται ότι λαμβάνουν οι γιατροί του ΕΣΥ, οι υπάλληλοι της Πολεοδομίας, των Δ.Ο.Υ., των Τελωνείων, κ.λπ.
Συγκεκριμένα, “ο υπάλληλος ο οποίος ζητεί ή λαμβάνει, άμεσα ή μέσω τρίτου, για τον εαυτό του ή για άλλον, οποιασδήποτε φύσης αθέμιτο ωφέλημα ανεξαρτήτως αξίας ή αποδέχεται την υπόσχεση παροχής τέτοιου ωφελήματος, για ενέργεια ή παράλειψή του σε σχέση με την άσκηση των καθηκόντων του, μελλοντική ή ήδη τελειωμένη, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή από 5.000 έως 50.000 ευρώ”.
Αν ο υπάλληλος ζητάει “φακελάκια” κατ΄ επανάληψη (κατ΄ επάγγελμα και συνήθεια) τότε η ποινή της φυλάκισης θα είναι τουλάχιστον 3 έτη και ην χρηματική ποινή από 10.000 έως 100.000 ευρώ.
Το ύψος των ποινών αυτών καταλαμβάνει και τις περιπτώσεις δωροληψίας υπαλλήλων οι οποίοι είναι επιθεωρητές ή προϊστάμενοι υπηρεσιών ή πρόσωπα που έχουν την εξουσιοδότηση να λαμβάνουν αποφάσεις, είτε στην Ελλάδα είτε σε οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε κάθε δημόσιο διεθνή ή υπερεθνικό οργανισμό ή φορέα, ανεξαρτήτως αν εδρεύει ή όχι στην Ελλάδα.
Διατροφές
Μεταξύ άλλων με το νέο Ποινικό Κώδικα επαναφέρεται το αυτεπάγγελτο της δίωξης για όσους αρνούνται να καταβάλουν τη διατροφή που έχει τους επιδικαστεί (προσωρινά ή μόνιμα) από τα δικαστήρια προς στην πρώην σύζυγο ή τον σύζυγο και τα παιδιά τους. Κατά συνέπεια, όποιος πλέον δεν καταβάλει το ποσό της διατροφής επαπειλείται σε βάρος του φυλάκιση μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή. Με το παλαιό καθεστώς για την δίωξη απαιτείτο να κατατεθεί μήνυση.
Ο νέος Κώδικας περιλαμβάνει διατάξεις και για κλοπές και για τη ρευματοκλοπή, αλλά και φθορά ξένης ιδιοκτησίας. Σε περίπτωση που κάποιος κλέψει κινητά πράγματα, όπως είναι πορτοφόλια, τσάντες, κινητά τηλέφωνα, ποδήλατα, μηχανάκια, φορητούς υπολογιστές, κ.λπ. προκειμένου να τα ιδιοποιηθεί, τότε επιβάλλεται, κατά την κρίση του δικαστηρίου και ανάλογα με την αξία του κλοπιμαίου, φυλάκιση που δεν ξεπερνά το ένα έτος και χρηματική ποινή που και πάλι το ύψος της καθορίζεται από τους δικαστές. Η χρηματική ποινή ξεκινάει από 300 ευρώ και πάνω και συνήθως κυμαίνεται στο ύψος των κλοπιμαίων.
Όμως, αν το αντικείμενο της κλοπής είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, όπως είναι χρυσαφικά, περιεχόμενο χρηματοκιβωτίου, κ.λπ., το κατώτερο ύψος φυλάκισης είναι το ένα έτος και επιβάλλεται παράλληλα και χρηματική ποινή.
Οι ίδιες ποινές προβλέπονται και για τις περιπτώσεις ρευματοκλοπής ή κλοπής κάθε άλλης μορφής ενέργειας. Το ύψος των ποινών καθορίζεται ανάλογα με τη διάρκεια (συνολικό χρονικό διάστημα) που έγινε η κλοπή της ενέργειας και την ποσότητα (π.χ. τον αριθμό των κιλοβατώρων.
Σε ό,τι αφορά τη φθορά ξένης ιδιοκτησίας προβλέπεται ότι “όποιος καταστρέφει ή προκαλεί ζημία (ολική ή μερική) σε ξένη ιδιοκτησία, όπως είναι σε αυτοκίνητο, περίφραξη οικοπέδου, ασανσέρ, κ.λπ. που έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί, τότε προβλέπεται ποινή φυλάκισης έως 2 έτη ή χρηματική ποινή”.
Χρέη στο Δημόσιο
Για όσους δεν καταβάλουν στην Δ.Ο.Υ. βεβαιωμένους φόρους ή τέλη προς τους ΟΤΑ και τους άλλους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 4μηνών οι ποινές φυλάκισης κλιμακώνονται ανάλογα με το ύψος της οφειλής και ειδικότερα:
α) Ένα τουλάχιστον έτος φυλάκισης, εφόσον το συνολικό χρέος από κάθε αιτία, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων και επιβαρύνσεων, υπερβαίνει το ποσό των 100.000 ευρώ και
β) Τριών τουλάχιστον ετών φυλάκισης, εφόσον το συνολικό χρέος, υπερβαίνει το ποσό των 200.000 ευρώ.
Η ποινική δίωξη ασκείται ύστερα από αίτηση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. ή του Τελωνείου εφόσον τα χρέη είναι από εισαγωγές, προς τον εισαγγελέα Πρωτοδικών της έδρας του οφειλέτη.
Χρηματικές ποινές
Όπως αναφέρεται τα Δικαστήρια πέραν των ποινών φυλάκισης δύνανται να επιβάλλουν και χρηματικές ποινές ανάλογα με το αδίκημα που αντιμετωπίζουν οι κατηγορούμενοι.
Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, η χρηματική ποινή δεν μπορεί να είναι: α) κατώτερη από 300 ευρώ και ανώτερη από 40.000 ευρώ για τα πλημμελήματα και β) κατώτερη από 5.000 ευρώ και ανώτερη από 120.000 ευρώ για τα κακουργήματα. Πάντως, με τον θάνατο του καταδικασθέντα διαγράφεται η χρηματική ποινή και σε καμία περίπτωση δεν διεκδικείται από τους κληρονόμους του.
